پیشرفت و تعالی دانشآموزان در سطوح مختلف به عوامل متعددی بستگی دارد که یکی از آنها میزان حمایتهای معنوی صورتگرفته از آنها در محیطهای آموزشی بهویژه در مدارس است؛ چراکه مدیران، معلمان و کادر مدرسه، رشد و پیشرفت دانشآموزان خود را یک هدف آرمانی میدانند و برای رسیدن به این منظور از هیچ کوششی فروگذار نمیکنند. آنها بهخوبی میدانند هر دانشآموز با دانشآموز دیگر تفاوت دارد و مدرسه، مملو از دانشآموزانی با تواناییهای خاص و منحصربهفرد است و بر این باورند که هر دانشآموز باید مسیر خود را پیدا کند و اجبار در هدایت بهسمت مسیری مشترک خطاست! در حقیقت وظیفه مدیران و معلمان مدارس و در یککلام کادر آموزشی مدرسه فراهم کردن یک رهیافت آموزشی منظم و مرتبط با نیازهای فردی دانشآموزان است. گرچه تدریس مؤثر و مبتنی بر شیوههای آموزشی نوین بخشی از این رهیافت محسوب میشود و بسیارمهم است اما اطمینان از عملکرد خوب دانشآموزان تنها وظیفه یک معلم نیست و برنامههای تنظیمی در خانه و مدرسه و هماهنگی سایر اعضای کادر مدرسه از مشاور و معاون و مدیر نیز در اعتلای جایگاه آموزشی آموزشگاهها و رسیدن به آرمانهای مدرسه نقشی بیبدیل دارند. همه دانشآموزان در مدرسه سطح یکسانی از علم و دانش را دریافت میکنند اما هریکاز آنها میتوانند با تلاش و داشتن برنامه منظم و منسجم پیشرفت کنند و ممتاز شوند و اینجاست که باید اذعان داشت راه رسیدن به قله موفقیت داشتن برنامه و پشتکار است. بهمنظور آشنایی بیشتر با فضای حمایتی در مدارس و نقش کادر مدرسه در برنامهریزی و نیل به موفقیتهای تحصیلی، فرهنگی و اجتماعی با «محسن علیآبادی»؛ مدیر باسابقه آموزشوپرورش و کارشناس مسائل آموزشی همکلام شدیم:
جایگاه مدرسه را در ارتقای ذهنی، مهارتی و آموزشی دانشآموزان چگونه ارزیابی میکنید؟
محیط آموزشی یا همان مدرسه نقش مهمی در تربیت و پرورش دانشآموزان دارد. هدف اصلی مدرسه، ارائه سرفصلهای آموزشوپرورشیست که به دانشآموزان کمک میکند تا دانش و مهارتهای لازم برای زندگی و شغل آینده و شرکت در آزمونهای مهمی مثل کنکور را بهدست آورند. علاوهبر آموزش مباحث تئوری، مدرسه باید به دانشآموزان کمک کند تا مهارتهای اجتماعی، فردی و حل مسئله را نیز تقویت کنند.
یک مدرسه استاندارد و خوب از دیدگاه شما چه شاخصههایی باید داشته باشد؟
یک مدرسه با استانداردهای آموزشی، مناسب دارای کارکرد چندگانه است و مدرسهای که تکبعدی نباشد، مدرسهای استاندارد است؛ چراکه دانش آموزان حداقل ششساعت از شبانهروز خود را در مدرسه سپری میکنند و برخی از فعالیتهای آنها در خانه نیز وابسته به فعالیتهای مدرسه است؛ در چنین مدارسی مدیران حامی و معلمان و مشاوران بامهارت میتوانند با راهنمایی مناسب و مشاورههای فنی زمینه کسب مهارتهای چندگانه را در دانش آموزان فراهم سازند. در حقیقت کادر مجرب مدرسه نقش مهمی در شکلدهی نگرش و شخصیت دانشآموزان ایفا میکنند و هر چه مدیران و معلمان مدرسه، آگاهتر، منعطفتر، منصفتر، پرانرژیتر، صادقتر، خوشاخلاقتر، الهامبخشتر، ماهرتر و مسئولیتپذیرتر باشند، رسیدن به اهداف آموزشی، تربیتی و اجتماعی آسانتر خواهد بود. دراینصورت میتوانیم مدرسه را محیطی استاندارد و موفق بدانیم.
تأثیرات برنامهریزی را در مدرسه چگونه ارزیابی میکنید؟
سنگ بنای تمام فعالیتهای مدرسه براساس برنامهریزی است و برنامهریزی منسجم ثمرات بسیاری را در مدارس به منصه ظهور خواهد رساند. برقراری عدالت اجتماعی، پرورش خلاقیت و تفکر، ساخت هویتهای سالم، رشد جنبههای مختلف زندگی، دستیابی به فرصتهای شغلی، توسعه فرهنگی و درنهایت تربیت شهروند مسئولیتپذیر از ثمرات مثبت برنامه محور بودن مدرسه است. در کتاب یونسکو بهنام برنامهریزی آموزشوپرورش آمده است: برنامهریزی آموزشوپرورش برداشتیست منطقی و علمی برای حل مسائل آموزشی مشتمل بر تعیین هدفها و منابع بررسی راههای رسیدن به اهداف و بالاخره پیاده کردن برنامه براساس شناسایی وضع کنونی و روند آن؛ اما در اصل کارکرد مدیریت به دو صورت تصمیمگیری، برنامهریزی و اجرای تصمیم شامل سازماندهی، هدایت (رهبری) و کنترل (نظارت) هست؛ لذا برنامهریزی اهمیت و ارزش ویژهای در مدیریت دارد.
برنامهها و تلاشهای شما بهعنوان مدیر مدرسه منتج به چه نتایجی شده است؟
درطول سالهای اخیر سعی کردیم با برنامهریزی مناسب، استفاده از ظرفیتهای شهرستان و بهرهگیری از تجارب دوستان مسیر دستیابی به موفقیت را برای دانشآموزان در پایههای مختلف هموار کنیم و ماحصل آن توفیقات فراوانی در عرصههای مختلف است: بهعنوان نمونه دانشآموزان در سال جاری موفق به کسب مقامهای زیر شدند: کسب ۲۲ رتبه در مسابقات قرآن، عترت و نماز هفتنفر راهیافته به مرحله استانی، سه رتبه راهیافته به مرحله کشور، ۱۸ رتبه مسابقات فرهنگی و هنری امیدهای فردا، پنج رتبه راهیابی به مرحله استانی، دو رتبه راهیابی به مرحله کشوری در لیگ پایا، ۶ تیم شرکتکننده و راهیابی چهار تیم به مرحله نیمهنهایی، راهیابی یک تیم به مرحله کشور (تنها تیم راه یافته از استان گلستان)، قهرمانی در مسابقات والیبال آموزشگاههای دوره متوسطه دوم، شرکت گسترده دانشآموزان در پرسش مهر ریاستجمهوری که سه اثر در سطح کشوری شایسته تقدیر شناخته شدند، کسب نتایج مطلوب در امتحانات نهایی، بالاتر از میانگین استان و کشور در رشتههای مختلف تحصیلی، کسب رتبه سوم امتحانات نهایی در رشته انسانی در بین مدارس شاهد استان، کسب رتبه دوم امتحانات نهایی در رشته ریاضی در بین مدارس شاهد استان، کسب بهترین قبولیها بهلحاظ کمی و کیفی در دانشگاههای دولتی کشور در کنکور سراسری ۱۴۰۲، کسب رتبه دوم مدارس شاهد استان گلستان و قبولی ۵۳نفر در کل (حدود ۳۰درصد کل قبولی شهرستان) ۱۰نفر در مجموعههای علومپزشکی (چهار پزشکی و دندانپزشکی و ...، سه پرستاری و …) ۱۵نفر در دانشگاه فرهنگیان ۱۹نفر در رشتههای مهندسی و سایر رشتهها بخشی از افتخارآفرینیهای دانشآموزان آموزشگاه شاهد در سال گذشته بود.
کلام آخر
در پایان باید اذعان داشت موفقیت امری اتفاقی و تصادفی نیست و برای رسیدن به قلههای موفقیت باید برنامهریزی کرد؛ تلاش کرد؛ از تجربیات دیگران استفاده کرد؛ از الگوهای موفق تقلید کرد و از مشاوره با دیگران نهراسید. حمایتهای مدرسه و خانواده در کنار تلاش و کوشش دانش آموزان بالهای پرواز به سمت موفقیت هستند و هر چه میزان این حمایتها بیشتر و تلاشها منسجمتر باشند، پرواز به سمتوسوی موفقیت سریعتر، آسانتر و هدفمندتر خواهد بود.