زنگ پژوهش
عوارض جانبی واکسن‌های کرونا
همه واکسن‌ها با خطر عوارض جانبی همراه هستند، ولی به‌خاطر جدید بودن واکسن‌های کووید-19، هنوز عوارض جانبی آن‌ها درحال شناخته‌شدن است. به‌طورمعمول بعد از دریافت واکسن کرونا، ممکن است عوارضی را تجربه کنید که طبیعی‌ست و نشان می‌دهد که بدن شما درحال ساختن مصونیت در مقابل ویروس کرونا‌ست. این عوارض گاهی می‌تواند مانع فعالیت‌های روزانه شود ولی به‌طورمعمول بعد از چندروز برطرف خواهند شد. برخی از افراد نیز هیچ‌گونه عوارضی در مقابل واکسن از خود نشان نمی‌دهند. عوارض جانبی رایج در محل تزریق در بازو و جایی‌که واکسن تزریق شده است: درد، سرخی و ورم بازو سه عارضه معمول بعد از تزریق واکسن است! علاج: کمپرس‌کردن جای آمپول با آب سرد، با یک دستمال یا حوله کوچک تمیز و استفاده از ماساژ بازو یا ورزش دادن آن.
عوارض شایع واکسن در بقیه جاهای بدن: خستگی، سردرد، درد عضله، تب، لرز، حالت تهوع. علاج: 1- برای کمک به کاهش ناراحتی از تب، پوشیدن لباس‌های سبک و خنک و نوشیدن آب فراوان توصیه می‌شود. 2- مرکز کنترل و پیشگیری بیماری توصیه می‌کند که درصورت درد و ناراحتی پس از دریافت واکسن کووید-19، مصرف داروهای مسکن مثل استامینوفن، ایبوپروفن، آسپرین و یا آنتی‌هیستامین (داروی ضد آلرژی و التهاب) کمک‌کننده خواهد بود. البته لازم به‌ذکر است که اگر به‌خاطر مصرف داروهای دیگر یا به‌خاطر برخی از بیماری‌ها اجازه مصرف برخی از مسکن‌ها یا آنتی‌هیستامین‌ها را ندارید، حتماً با پزشک خانوادگی خود مشورت کنید.
در چه زمانی لازم است تا به پزشک خود مراجعه کنید: اگرچه تب، تعریق و حالت تهوع، درد عضله و سرخی در ناحیه تزریق، چند عارضه جانبی رایج در واکسن کووید-19 هستند و برای چندروز طبیعی هستند و خود نشانگر آمادگی بدن شما درحال ساختن مصونیت در مقابل ویروس است، ولی اگر درد و سرخی جای تزریق واکسن بعد از 24ساعت بدتر شود و عوارض جانبی واکسن شامل تهوع، درد عضلانی و سرخی محل تزریق، شما را نگران کرده و هنوز بعد از چند روز ادامه دارد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. نباید فراموش کرد بهترین راه پیشگیری از بیماری‌های مسری، واکسیناسیون عمومی‌ست.
سونیا سعیدی
پایه ششم دبستان زینب قهرمانی/ شهرستان فیض‌آباد مه‌ولات
پوکی استخوان
از پوکی استخوان چه می‌دانید؟ وقتی سن انسان بالا می‌رود، در بعضی از افراد پوکی استخوان دیده می‌شود که علت آن کم‌شدن ذخیره کلسیم و فسفر در استخوان‌ها و نیز ورزش‌نکردن است. به‌همین‌سبب استخوان‌ها ضعیف و سبک می‌شوند و با ضربه‌ای مختصر می‌شکنند. بیماری پوکی استخوان در زنان بالاتر از 50سال بیشتر است. برای جلوگیری از خطر پوکی استخوان باید به موارد زیر توجه کرد: 1- وزن خود را کنترل کنید. 2- به مقدار کافی کلسیم مصرف کنید. 3- ورزش کنید. 4- سیگار نکشید. 5- پروتئین و ویتامین (د) D به مقدار کافی مصرف کنید.
مبینا حدادمقدم
پایه ششم دبستان زینب قهرمانی/ شهرستان مه‌ولات
ساختار فضایی کالبدی شهرهای عصر سلجوقی
نظام سلسله‌مراتب اجتماعی عصر ساسانی و حذف ساختار طبقاتی و جایگزینی تعالیم جدید برمبنای روح برابری اسلامی به‌همراه سایر عوامل مثل، توسعه مناسبات اقتصادی و رشد نظام تولید کالایی و گسترش مناسبات شهرنشینی به ساماندهی جدیدی در فضای کالبدی شهر منجر به این شد، که تمام ارکان و عناصر شهری را در مجموعه‌ای واحد به‌نام «ربض» نظم می‌داد. قرون نخستین اسلامی بستر زمانی چنین تحولی را به‌وجود آورد. از عصر سلجوقی به بعد است که می‌توان تغییرات اساسی در بافت کالبدی شهر را پیدا کرد. الگویی که در اوایل اسلام در شهرسازی پایه‌ریزی شد شامل دو راسته اصلی درجهت اربعه در میدانی مرکزی با یکدیگر تلاقی می‌کنند که در اطراف آن علاوه‌بر دیوان‌ها، جامع شهر نیز قرار می‌گیرد و دهانه راسته اصلی بازار بدان باز می‌شود. بازار در حرکت خویش به‌سوی دروازه‌های شهر، محلات متفاوت را می‌آفریند و در آن ریشه می‌دواند، این الگویی‌ست که برای زمانی طولانی سازمان فضایی کالبدی شهر را رقم می‌زند. به‌طورکلی چند عامل در شکل‌گیری فضای شهری در دوره سلجوقی مؤثر بوده است، یکی عامل مذهب (رسمی‌شدن مذهب شافعی در این دوره باعث تفکیک محله‌ها از یکدیگر شد)، دوم نوع حکومت سلجوقیان که شیوه اقطاع و تیولداری را در پیش گرفتند و این خود باعث تمرکز قدرت و ثروت در بخشی از جامعه در درازمدت شد و بالطبع، خود را در ساختار فضایی شهر نشان داد و باعث رشد و شکوفایی شهر در دوره سلجوقی شد. سازمان فضایی کالبدی شار به مفهوم منطقه‌بندی کهن مراکز حکومتی محلات اعیان و اشراف، بازار و محلات شهری بازمی‌گردد، این تجدید تولید همان سازمان فضایی دوران ساسانی‌ست. به‌طورکلی کالبد شهر در زمان سلجوقی عبارت است از میدان اصلی و بزرگ که در پیرامون آن کاخ‌ها، دیوان‌ها، جامع و گاه بیمارستان قرار دارد، دهانه اصلی بازار به این میدان باز شده و شاخه‌های خود را در شهر می‌گستراند و در گرداگرد این مجموعه است که محلات شهری بنابر موقعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خویش در کنار هم قرار می‌گیرند، هر محله تنها ازطریق گذر اصلی مربوط به خود تغذیه می‌شود، گذری که معمولاً یک دهانه‌اش به بازار ختم می‌شود و دهانه دیگرش به دروازه‌ای ختم می‌گردد که بر روی جاده‌ها و مسیرهایی گشوده می‌شود که به‌سوی روستاها و مناطق روستایی هم فرقه و هم کیش و هم مذهب و ... محله را می‌برد. مدارس و مساجد اصلی معمولاً درهای خود را بر روی بازار یا گذرهای اصلی و عام می‌گشایند و از اینکه در عمق محلات واقع شوند به‌دور می‌ماند، هر مدرسه و مسجد موقوفات خاص خویش را دارند و هر محله بازارچه، حمام، مسجد، گورستان و ... خاص خود را داراست. کل مجموعه شهری در درون دیوارهای سنگین جسیم قرار می‌گیرد، گاه با خندق و گاه بی‌آن، که برای درک بهتر موضوع تصویری از کالبد شهر دوران سلجوقی درادامه ارائه می‌شود.
حدیث‌سادات هاشمی دبستان غیردولتی یکتا/ شهرستان مه‌ولات