کارگران ساختمانی در‌انتظار اصلاح قانون بیمه
مشاغل ساختمانی، یکی از سخت‌ترین و خطرناک‌ترین حوزه‌های کارگری‌ست که تحت‌هرشرایطی این‌افراد جزو آسیب‌پذیرترین قشر جامعه محسوب می‌شوند. مصدومیت‌های شدید بدنی، نقص عضو یا فوت؛ از آسیب‌هایی هستند که کارگران ساختمانی را تهدید می‌کنند. بیش‌ازگذشته این‌افراد نیازمند حمایت و تسهیلات سازمان‌های بیمه‌گر هستند. سازمان تأمین اجتماعی به‌عنوان متولی بزرگ ارائه خدمات به قشرهای مختلف جامعه، خدمات و حمایت‌های بیمه‌ای را برای کارگران ساختمانی فراهم کرده. این مشاغل شامل مواردی مانند آرماتوربند، اسکلت‌ساز، لوله‌کش و نصاب وسایل بهداشتی، نقشه‌بردار، نقاش ساختمان، برق‌کار ساختمان، کاشی‌کار، نگهداری بتن، لوله‌کش گاز خانگی و تجاری، قالب‌بند و کفراژبند، سنگ‌کار، گچ کار، عایق‌کار رطوبتی و آسفالت‌کار ابنیه، بنای سفت‌کار، بتن ساز و بتن ریز، در‌و‌پنجره‌ساز پروفیل است. به‌گزارش باشگاه خبرنگاران جوان؛ کارگران ساختمانی به‌واسطه شرایط شغلی‌شان به کارگران فصلی معروف هستند و جامعه آماری آن‌ها افراد زیادی را دربرمی‌گیرد. این‌افراد برخلاف سایر گروه‌های شغلی نیز از حمایت‌های ویژه‌ای برخوردار نبوده و انتظار می‌رود با بهبود شرایط شغلی آن‌ها و ارتقای سطح خدمات فعلی بیمه از این‌افراد پشتیبانی بیشتری صورت گیرد.
با تمام خدمات و شرایط که سازمان‌های مختلف بیمه‌گر؛ ازجمله سازمان تأمین اجتماعی برای کارگران مشاغل ساختمانی فراهم کرده‌اند این‌افراد از بیمه اجتماعی خود رضایت کافی ندارند و گویا سازمان تأمین اجتماعی برای افزایش سطح کیفیت حمایت خود از کارگران ساختمانی باید تلاش بیشتری انجام دهد. محمد محمدی (مدیرکل نام‌نویسی و حساب‌های انفرادی سازمان تأمین اجتماعی) اظهار کرد: «تمام کارگران شاغل در کارهای ساختمانی اعم از ایجاد یا توسعه ساختمان، تجدید بنا، تعمیرات اساسی یا تخریب اگر در امور ذکرشده مشغول‌به‌فعالیت باشند، مشمول قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران ساختمانی می‌شوند. حق بیمه کارگران ساختمانی، ۳۰درصد است که ۷درصد آن توسط بیمه‌شده باید پرداخت شود و ۲۰درصد شامل محل پروانه ساختمانی و ۳درصد سهم دولت خواهد شد. کارگران ساختمانی تنها با یک تفاوت همانند بیمه‌شدگان اجباری مشمول قانون تأمین اجتماعی هستند، آن‌هم اینکه ۳درصد بیمه بیکاری برای این‌دسته از افراد محاسبه نخواهد شد. بیمه کارگران ساختمانی در دسته بیمه‌های اجباری قرار ندارد و همانند قالیبافان، رانندگان حمل‌ونقل عمومی، درون و برون‌شهری در زیرمجموعه بیمه‌های اجتماعی قرار دارد. قانون بیمه کارگران ساختمانی در سال ۸۶ تدوین شد و شامل دو بخش است. کارگران ساختمانی که مشمول قانون سال ۸۶ و بعدازآن قرار ندارند، کماکان می‌توانند از مزایا و تسهیلات قانون سال ۵۲ استفاده کنند. تازمانی‌که کارگران مشمول این قانون نیستند، کماکان قانون سال ۵۲ شامل حال آن‌ها خواهد بود؛ به‌این‌ترتیب همه کارگران ساختمانی اعمازاینکه مشمول قانون سال ۸۶ باشند یا نه، زیرِپوشش قانون تأمین اجتماعی هستند. درحال‌حاضر هنوز تعدادی از کارگران برای استفاده از مزایای بیمه کارگری در نوبت هستند. اگر این‌افراد در امور ساختمانی اشتغال داشته باشند و حین کار برای آن‌ها اتفاقی بیفتد، سازمان تأمین اجتماعی از حیث خدمات تمام تسهیلات قانونی را به کارگر خواهد داد. همچنین اگر فرد در حادثه‌ای مصدوم شود یا فوت کند، تمام مزایای قانونی را همانند سایر بیمه‌شدگان دریافت خواهد کرد».
محمدی گفت: «قانون به کارگران ساختمانی اجازه داده تا در سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای آموزش ببیند و گواهینامه مهارت را کسب کنند و در نوبت قرار بگیرند. یکی از فعالیت‌های سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای این‌است‌که برای تمام افرادی‌که در امور ساختمانی یا غیر‌ساختمانی اشتغال دارند، متناسب با وضعیت جامعه برنامه آموزشی درنظر دارد و گواهینامه مهارت فنی صادر می‌کند».
وی درخصوص‌اینکه تابه‌امروز چه‌تعداد کارگر تحت‌عنوان بیمه کارگران ساختمانی از مزایای این بیمه برخوردارند؟ گفت: «از ابتدای اجرای قانون که بین بازه زمانی اردیبهشت‌ماه سال ۸۹ تا پایان سال ۹۹ است، ۸۳۵هزارنفر تحت‌پوشش سازمان تأمین اجتماعی‌اند. این‌تعداد کارگر ساختمانی با پرداخت حق بیمه ۷درصد ماهیانه از تمام مزایای قانونی تأمین اجتماعی برخوردارند. حدود ۳۰۰هزارنفر نیز پشت خط سامانه رفاهی ثبت‌نام کرده‌اند و در نوبت این بیمه منتظر مانده‌اند. این‌افراد، کسانی هستند که احتمالاً جز اشتغال در امور ساختمانی در سایر مشاغل هم فعالیت دارند اما در سامانه رفاهی وزارت رفاه نیز ثبت‌نام کرده‌اند. اگر قانون به سازمان تأمین اجتماعی اجازه دهد و محدودیت‌های منابع حل شود، کارگران ساختمانی به‌تدریج مشمول قانون تأمین اجتماعی خواهند شد. کارگران ساختمانی تا قبل از سال ۸۶ تنها در مقابل حوادث ناشی از کار بیمه بودند اما براساس قانون ۸۶ همانند کارگران اجباری تلقی خواهند شد؛ ۷درصد سهم بیمه‌شده توسط فرد (کارگر ساختمانی) پرداخت می‌شود و درصد سهم کارفرما هم قرار است از مجموع عوارض ساختمانی وصول شود».
محمدی گفت: «تأمین اجتماعی بیش از ۱۲هزار و ۴۰۰میلیاردتومان کسری منابع دارد که این‌موضوع باعث شده بخشی از کارگران بیمه نشوند اما کارگرانی که بیمه هستند از تمام مزایای قانونی با پرداخت حق بیمه ۷درصد مانند سایر بیمه‌شدگان؛ ازجمله حوادث و بیماری‌ها، غرامت و دستمزد، ازکارافتادگی، بازنشستگی، فوت، تعهدات کوتاه‌مدت و سایر مزایایی که در قانون پیش‌بینی شده، استفاده کنند». مدیرکل نام‌نویسی و حساب‌های انفرادی سازمان تأمین اجتماعی ادامه داد: «حق بیمه کارگران ساختمانی طبق قانون پیش‌بینی شده است که باید ۷درصد درآمد خود را پرداخت کنند. سازمان تأمین اجتماعی نیز با هماهنگی تشکل‌های کارگری دستمزد کارگران ساختمانی را در سه سطح پیش‌بینی کرده است».
وی درباره‌اینکه حق بیمه چگونه مشخص می‌شود؟ گفت: «حق بیمه کارگران ساختمانی طبق درجه کارگری که دارند متفاوت است و این‌افراد به کارگر ماهر، نیمه‌ماهر و ساده و به‌عبارت‌دیگر استادکار (درجه ۱)، درجه ۲، درجه ۳ تقسیم می‌شوند. حق بیمه کارگران ساختمانی به تربیت درجه‌های گفته‌شده؛ 5.1، 3.1، 2.1 از حداقل حقوق ماهیانه افراد را شامل خواهد شد. طبق این حق بیمه، سازمان تأمین اجتماعی ۷درصد حق بیمه را از فرد دریافت می‌کند و ۲۰درصد حق بیمه کارفرمایی از محل ۱۵درصد مجموع عوارض صدور پروانه تأمین خواهد شد. سازمان تأمین اجتماعی متأسفانه تأمین منابع مالی نشده است. امیدواریم با طرحی که در مجلس مطرح شده و درصورت تصویب نهایی بخش عمده سهم کارفرمایی کارگران تأمین شود و آن‌تعداد کارگرانی که تابه‌امروز تحت‌پوشش قرار نگرفته‌اند به‌تدریج مشمول قانون تأمین اجتماعی شوند».
محمدی درباره‌اینکه کارگران ساختمانی تحت چه شرایطی می‌توانند بازنشسته شوند گفت: «کارگران ساختمانی مانند سایر بیمه‌شدگان مشمول قانون تأمین اجتماعی می‌توانند بازنشسته شوند. کارگر ساختمانی با سابقه 10سال پرداخت حق بیمه و ۶۰سال سن می‌تواند بازنشسته تأمین اجتماعی شود. همچنین در ماده ۱۰ قانون بیمه اجتماعی ذکرشده متقاضی با شرط داشتن ۳۵سال کامل پرداخت حق بیمه، بدون شرط سنی می‌تواند بازنشسته شود. اگر فرد با سابقه ۲۰سال پرداخت حق بیمه باشد، در سن ۶۰سالگی مستمری‌اش کامل پرداخت خواهد شد. افراد با سن ۶۰سال که دارای سابقه ۱۰سال پرداخت حق بیمه هستند، به‌نسبت ۱۰روز قانون تعیین‌تکلیف وجود دارد و فرقی با بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی ندارند. مستمری بازنشستگی افراد طبق متوسط دوسال‌آخر مشخص خواهد شد و همانند سایر افراد، بیمه‌شدگان مشمول قانون تأمین اجتماعی قرار می‌گیرند، همچنین براساس تبصره ماده ۷۰۷ قانون تأمین اجتماعی تعیین می‌شوند. اگر کارگر ساختمانی فاقد بیمه کارگران ساختمانی باشد، چنانچه حین کار آسیب ببیند، سازمان تأمین اجتماعی مکلف است تعهدات قانونی شامل بیمارستان و هزینه‌های درمانی برعهده خود را بپردازد. اگر فرد، فوت کند، سازمان تأمین اجتماعی تعهدات بلندمدت را برای بازماندگان انجام خواهد داد. امکان پرداخت مستمری بازماندگان، برای بازماندگان کارگر فوت‌شده وجود دارد و افرادی‌که بیمه نشده‌اند سازمان تأمین اجتماعی طبق قانون سال ۵۲ مکلف است تعهدات کوتاه‌مدت و بلندمدت را برای فردی‌که دراثر حادثه ناشی از کار ساختمانی صدمه دیده یا فوت کرده برقرار کند. درخصوص کارگران ساختمانی که در اجرای این قانون بیمه‌شده‌اند، تأمین اجتماعی مسئله میزان غرامت دستمزد برای حادثه ناشی از کار، ازکارافتادگی، تشخیص حوادث ناشی از کار و غیر ناشی از کار را برقرار خواهد کرد که این‌کار برعهده کمیسیون‌های پزشکی سازمان تأمین اجتماعی‌ست. پرداخت غرامت نقص مقطوع، غرامت دستمزد، برقراری مستمری جزئی و کلی که اگر فرد کارگر ساختمانی ازکارافتاده باشد مانند سایر بیمه‌شدگان خدمات را دریافت خواهد کرد».
محمدی درخصوص رفع معضل سهمیه‌بندی کارگران ساختمانی گفت: «طبق تبصره ۳ قانون رفع موانع اجرایی کارگران ساختمانی، اگر منابع مالی سهم کارفرمایی یعنی ۲۰درصد تأمین شود، سازمان تأمین اجتماعی باید این سهمیه را دریافت کند. از ۹۳ تا سال ۹۹ با بیش از ۱۲هزارمیلیارد کسری منابع مواجه بودیم و این موجب شده تا محدودیتی در بحث پوشش بیمه‌ای و سهمیه ایجاد شود. برای رفع این مشکل طرح اصلاح ماده ۵ قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران ساختمانی در دستورکار کمیسیون امور اجتماعی مجلس شورای اسلامی قرار دارد. این‌طرح در صحن علنی مجلس شورای اسلامی به‌صورت دو شوری و با اکثریت آرا و نظر موافقین تصویب شد و درصورت انجام اصلاحات توسط کمیسیون پیش‌بینی می‌کنیم بخش عمده سهم کارفرمایی کارگران ساختمانی تأمین شود. با تأمین سهم کارفرمایی کارگران مسئله سهمیه تقریباً برداشته خواهد شد یا به‌صورتی محدود خواهد شد تا تمام کارگران ساختمانی را به‌تدریج تحت‌پوشش قانون بیمه کارگران ساختمانی قرار دهیم».
وی درپاسخ‌به‌این‌سؤال‌که آیا کارگران ساختمانی در لیست تسهیلات کرونایی هستند یا خیر؟ گفت: «کارگران ساختمانی مبتلابه‌کرونا تمام تعهدات درمانی که سایر بیمه‌شدگان اجباری از آن برخوردار هستند را دریافت خواهند کرد. سازمان تأمین اجتماعی مشکل خاصی برای تأمین خدمات و تسهیلات دراین‌راستا ندارد». وی درخصوص عدم‌پرداخت حق بیمه کارگران ساختمانی که به‌نوعی کارگر فصلی محسوب می‌شوند بیان کرد: «براساس ماده ۱ و ۳ قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران ساختمانی، افراد در دوره اشتغال مشمول قانون تأمین اجتماعی می‌شوند و در دوره‌ای که کارگر ساختمانی دارای کارت مهارت فنی معتبر است، حق بیمه را براساس ۷درصد مطالبه خواهیم کرد. برای حل مشکل کارگران فصلی هر ۴ماه یک‌بار بازرسی انجام خواهد شد. درصورت عدم‌پرداخت حق بیمه در برخی از ماه‌های سال اگر اشتغال فرد به‌واسطه بازرسی‌های سازمان تأمین اجتماعی تأیید شود، می‌تواند مجدداً با حق بیمه ۷درصد آن‌دوره را پرداخت کند و از تعهدات تأمین اجتماعی برخوردار شود. سازمان تأمین اجتماعی انتظار دارد که با اصلاح ماده ۵ قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران ساختمانی، بخشی از مشکلاتی که کارگران ساختمانی درگیر آن هستند و با تأمین اجتماعی مطرح می‌کنند حل شود تا تحت‌پوشش تأمین اجتماعی قرار گیرند. تازمانی‌که کارگران مشمول این قانون نیستند، کماکان قانون سال ۵۲ شامل حال آن‌ها خواهد بود، به‌این‌ترتیب همه کارگران ساختمانی؛ اعمازاینکه مشمول قانون سال ۸۶ باشند یا خیر، تحت‌پوشش قانون تأمین اجتماعی هستند».