تحرکات خطرناک ریاض در شرق یمن؛ تلاش برای ایجاد «امارت سلفی» در مرزهای عمان
تحرکات خطرناک عربستان در شرق یمن از اواخر نوامبر گذشته از مقدمهچینیهایی برای ایجاد یک مرکز سلفی در شهر قشن ، دومین شهر بزرگ این استان حکایت دارد. ریاض فعالیتهای انسان دوستانه خود را داخل شهر المهره بیشتر کرده و همزمان نیز گامهایی را برای نظامیکردن این استان برداشته است. بهگزارش ایسنا بهنوشته روزنامه الاخبار لبنان، این اقدامات عربستان درحدی گسترده است که نمیتوان از آن چشم پوشید یا تصور کرد که اهداف سیاسی و امنیتی ورای آن وجود ندارد، بهویژه اینکه از اواخر نوامبر این اقدامات تشدید شده و این مسئله زنگ خطر را برای عمان به صدا درمیآورد، زیرا دارای مرزهای طولانی با المهره است و تلاش میکند این منطقه را از آتش درگیریهای نظامی و مذهبی دور نگه دارد. عربستان این اقدامات خود را از نیمه دوم نوامبر همزمان با ارسال تیم نظامی به گذرگاه مرزی شحن و فرودگاه ابغیضه درقالب بازرسی آغاز کرد که هدف از آن بررسی امکانات و فرصتها برای اعمال کنترل کامل بر گذرگاههای المهره عنوان شده بود. اعزام تیم نظامی عربستان به عمان همزمان با تبلیغات گسترده رسانهای عربستان و امارات بود که اعلام کردند، عمان ازطریق گذرگاه المهره برای جنبش انصارالله تسلیحات قاچاق میکند، مسئلهای که مسقط بارها آن را رد کرد. فشارها بر دولت محلی که در آن زمان «محمد عبدالله کده» ریاستش را برعهده داشت، با هدف واداشتن وی از بازگشت از شششرطی که برای ورود نیروهای ائتلاف عربی به المهره گذاشته بود، افزایش یافت، مهمترین این شروط عدم استفاده از فرودگاه الغیضه بهعنوان پایگاه نظامی، ابقای کادر اداری، امنیتی و نظامی و هماهنگی دائمی با دولت محلی و عدم تجاوز به آن است. کشمکشها میان رهبران ائتلاف و مسئولان عمانی ادامه یافت تا اینکه رهبران ائتلاف از امکان به زانو درآوردن طرف مقابل ناامید شدند، هرچندکه عمانیها انعطاف بسیاری نشان داده و اجازه دادند که گروه اول نیروهای منطقه دوم نظامی همپیمان با ائتلاف که در شهر المکلا، مرکز استان حضرموت حضور دارند، پیشروی کرده و بهسمت گذرگاه شحن و فرودگاه الغیضه حرکت کنند و به نیروهای تیپ ۱۲۳ و ۱۳۷ ملحق شوند و بندر نشطون و گذرگاه صرفیت مطابق سازش حاصلشده میان دوطرف بهشکل خود باقی بمانند. با این وجود عبد ربه منصور هادی، رئیسجمهور مستعفی یمن در ۲۸نوامبر گذشته دستور برکناری کده از سمتش را صادر کرده و راجح سعید باکریت را بهجای او تعیین کرد. دستوری که نشان میدهد گویا ریاض تنها به برکناری کده از سمتش راضی نیست و میخواهد المهره بهشکل کامل به عربستان واگذار شود. باکریت شخصیتی نمونه در این زمینه است. او در راستای راضیکردن ریاض تلاشهای بسیاری کرده، همواره درحال تقدیر از تلاشهای ریاض در برقراری امنیت استان و توسعه آن است. تلاشهایی که از سبدهای غذایی شروعشده و با آسفالتکردن خیابانها ادامه یافت؛ اقداماتی درتکمیل تلاشهای هلال احمر امارات که بهنظر میرسد موفق به نفوذ در قلب ساکنان المهره نشده بود. از اینجا دخالت عربستان در المهره ضرورت یافت چرا که عربستان بر خلاف امارات ارتباطاتی با شیوخ قبایلی در المهره داره که پیش از این به آنها تابعیت داده بود و آنها را در لیست افراد ذینفع در تخصیصات مالیاش قرار داده بود. بهاینترتیب کمکم فعالیتهای هلال احمر امارات که نارضایتی گروههای حامی عمان در استان المهره را در پی داشت، کاهش یافت و جایش را فعالیتهای جسورانهتر عربستان گرفت که پیامدهای گستردهتری از اقدامات ابوظبی داشتند. «مرکز امدادرسانی ملک سلمان» درحال حاضر در راستای حمایت از گروههای نیازمند در استان المهره با توزیع بستههای کمکی میان آنها فعال است، همراه با این فعالیت، کاروانهایی شامل اتوبوسها، خودروهای آمبولانس و خودروهای نظافتی و تانکرهای آب به المهره وارد شده و کار آسفالت خیابانها و روشنایی آنها و کاشت درخت را درکنار ایجاد مراکز بهداشتی جدید و تجهیز آنها به امکانات و ابزارهای پزشکی را انجام میدهند. ازجمله دیگر وعدههای داده شده به ساکنان المهره حفر چاههای آب و مراکز تصفیه آب و انتقال مولدهای برق، بازسازی مدارس و افتتاح سه دانشکده است. این تحولات درشرایطی انجام میشود که عدن بهعنوان پایتخت دولت مستعفی از کمبود شدید خدمات درتمامی سطوح بهویژه برق، نظافت و بهداشت رنج میبرد. تناقضی آشکار که نشان میدهد پشت این بخشندگی عربستان برای المهره و اقدامات انسانی ریاض، ازبینبردن گرایش ساکنان المهره به حاکمیت عمان است. خطرناکتر از آن، اقدامات تحریکآمیز عربستان است که بر رقابت با عمان درابعاد انسانی محدودنشده و اشکالی امنیتی و نظامی بهخود میگیرد. چندروز قبل گروه دوم نیروهای همپیمان با ائتلاف عربی وارد شهر الغیضه، مرکز استان شدند. طبق اطلاعات، تجهیزات آنها شامل خودروهای زرهی، مهمات و خمپارهها در اندازههای مختلف بود. این نیروها به گروه اولی که حدود یکماه قبل وارد المهره شده بودند، ملحق شدند تا بهاینترتیب چشم و دست ائتلاف عربی در این شهر باشند. بهگفته باکریت تحول قابل توجه و نگرانکننده دیگر آغاز استخدام جوانان المهره در دوبخش نظامی و امنیتی است. همچنین عربستان برخی قبایل در المهره را بهبهانه مبارزه با قاچاق از عمان به یمن به سلاح مجهز کرده است. این دو تحول راه را برای نظامیکردن این استان و اجرای تجربه عدن در این استان که وجود تعداد زیاد تشکلهای مسلح و شبه نظامیان دارای منافع و اهداف متضاد از مهمترین ویژگی آن محسوب میشود، گشوده است. علاوهبراین طبق گزارشهای منتشر شده از المهره، عربستان درحال ساخت یک مرکز برای سلفیها در شهر قشن، سومین شهر این استان، همانند مرکز دماج در صعده است. یحیی بن علی الحجوری، یکی از شیوخ سلفی یمن که پیشتر مدیریت دار الحدیث در صعده را برعهده داشت، مسئول نظارت بر ساخت این مرکز نیز هست. بهگفته برخی منابع در داخل شهر قشن، برخی افراد خارجی با لباس آوارگان درحال خریداری اراضی با قیمتهای بالایی هستند، احتمال میرود که آنها سلفیهایی هستند که در صعده پیش از جنگ اخیر در این شهر و در جبهه البقع در مرزهای عربستان جنگیده بودند. این منابع حضور چنین اشخاصی در المهره را به لطف استاندار جدید دانستند زیرا استاندار قبلی بهشدت مخالف عملیات بومیسازی بود. عملیاتی که اگر انجام شود، آغاز تحقق هشداری است که پیش از این درخصوص ایجاد کانونی تکفیری در مرزهای عمان داده شده بود. این منطقه مرزی برای دهها سال به لطف بافت اجتماعی یکدستش که درمنطقه کم نظیر بود، از لوث وجود تفکرات تروریستی پاک بود. رهبران ائتلاف عربی تلاش میکنند تحت عنوان مبارزه با قاچاق حضور خود در دومین استان بزرگ یمن را مشروعیت بخشند. آخرین اقدام این ائتلاف نیز دستور باکریت برای ممنوعیت ورود خودروهای شاسیبلند و کودهای کشاورزی و مواد شیمیایی و کربنی از گذرگاههای عمان و المهره با طرح این ادعا که امکان استفاده از مواد مذکور درساخت بمب و مین وجود دارد، بود. هدف ازچنین اقداماتی تسهیل استقرار عربستانیها در این استان و اعمال فشار بر عمان است که موضعگیریاش نسبت به مسائل یمن و منطقه خلیج فارس باب میل عربستان نبود. ریاض میخواهد این پیام را به مسقط برساند که هرزمانکه احساس کند میان سیاست تمایز و سیاست توطئه در قطر تفاوتی وجود ندارد، توان آتشافروزی را دارد. آیا این بدانمعناست که عمان اکنون بههدفی جدید در دستور کار عربستان و امارات تبدیل شده بهویژه که برخی منابع از اقدامات تحریکآمیز یوسف العتیبه، سفیر امارات در آمریکا علیه مسقط و اتهام آن بهحمایت از حوثیها خبر میدهند. تمامی نشانهها در عمان حاکی از آن است که عمان برگ برندههای خوبی دارد که میتواند ریاض و ابوظبی را شکست دهد.
دعوای امارات و عمان درباره تاریخ سقطری
تنها فعالیتهای عربستان در استان المهره نیست که باعث نارضایتی عمان است بلکه اقدامات امارات در جزیره سقطری نیز از دیگر موارد است، تاحدیکه امارات خواستار الحاق ارخبیل به خاک خود است، این خواسته روابط تاریخی میان دو کشور را به چالش کشیده است و در روزهای گذشته این امر درمورد هویت و تاریخ سقطری بالا گرفته است. این ادعاها و خواستهها خیلی زود واکنش عمان در رسانهها درمورد سه مسئله در پی داشت: سختگیری در مورد حضور عمانیها در سقطری پیش از قرن ششم هجری، یادآوری این مسئله که الجلندی بن مسعود، والی عمانی سقطری را از وجود حبشیها آزاد کرد و اینکه عمان و یمن دو کشور قدیمی در شبه جزیره عربی هستند. فعالان یمنی نیز ادعاهای ابوظبی درباره سقطری را محکوم کرده و آنها را اهانت به هویت یمن و تحریف تاریخ توصیف کردند. شیوخ و چهرههای برجسته استان ارخبیل سقطری در بیانیهای اعلام کردند که به سلیمان عبدالله، شیخ بزرگ الجزیره بهدلیل حمایتش از امارات و عدم شایستگیاش دراینزمینه و نحوه برخوردش با خواستههای عربستان، سلب اعتماد کرده و او را منبع نگرانی و اختلاف در میان ساکنان این استان دانستند.