کالابرگ یا یارانه نقدی؛ سود و ضررهای یک طرح حمایتی
اینروزها زمزمه اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی بر سر زبانها افتاده و دولت قصد دارد یارانه چهار کالای اساسی: مرغ و تخممرغ و شیر و روغن را بهصورت کالابرگ الکترونیکی بهدست مردم برساند؛ یعنی مابهالتفاوتی را که قیمت قبل این کالاها پس از حذف ارز 4200تومانی با قیمت جدید آنها پیدا میکنند بهصورت یارانه و در قالب طرح «کالابرگ الکترونیک» به مصرفکننده نهایی پرداخت کند. اجرای اینطرح جایگزین برای یارانه نقدیست؛ اما در اجرا با چالشهای جدی روبهروست. بهگزارش تسنیم؛ دراینگزارش به نقاط قوت و ضعف اینطرح در مقابل پرداخت یارانه نقدی میپردازیم.
۱. اولین مطلبی که باید به آن اشاره کرد و میتوان از مزایای طرح کالابرگ الکترونیکی برشمرد، تأمین حداقل کالری استاندارد خانوار است که با اجرای طرح میتوان از وصول آن اطمینان حاصل کرد چراکه خانوار ما طی یکماه مواد غذایی موردنیاز خود را بهقیمت مصوب میتواند تهیه و استفاده کند. البته یارانه نقدی برتری نسبی که دراینجا نسبت به کالابرگ الکترونیکی دارد ایناستکه اختیار را به خانوار میدهد تا چگونه یارانه دریافتی را هزینه کند زیرا ممکن است برای خانوار خرجهای ضروریتری وجود داشته باشد و طبق صلاحدید اینمبلغ صرف هزینههای دیگر شود که عملاً این اختیار در طرح کالابرگ الکترونیک از خانوار ما سلب میشود.
2. دومین نکتهای که قابلبحث است اینکه دولت با کالابرگ الکترونیکی یارانه کمتری بهلحاظ ارزش ریالی دراختیار مردم قرار میدهد. اگر مصرف یک خانواده چهارنفره طی یکماه را متوسط، ماهانه هشتلیتر شیر (هفتهای دولیتر)، یکشانه تخممرغ، هشتعدد مرغ دوکیلوگرمی (هفتهای دوعدد) و پنجلیتر روغن درنظر بگیریم: مابهالتفاوت مبلغ پرداختی دولت که توسط کالابرگ الکترونیکی طی یکماه قرار است پرداخت شود، عبارتاستاز: 480هزارتومان بابت مرغ با فرض مصرف 16کیلوگرم در ماه، 50هزارتومان بابت یکشانه تخممرغ، 300هزارتومان بابت پنجلیتر روغن و حدود 100هزارتومان بابت هشتلیتر شیر؛ مجموعاً حدود 950هزارتومان میزان یارانه پرداختی دولت توسط کالابرگ الکترونیکی طی یکماه به مردم میشود؛ درحالیکه یارانه نقدی که طبق 300هزارتومان به یک خانواده چهارنفره پرداخت میشود، یکمیلیون و 200هزارتومان است؛ حدود ۲۵۰۰۰۰تومان بهازای هر خانواده چهارنفره در جیب دولت توسط کالابرگ الکترونیکی میماند.
3. نکته منفی دیگر که پرداخت یارانه نقدی به مردم را همیشه موردانتقاد کارشناسان قرار داده، رشد نقدینگی در جامعه و تشدید کسری بودجه است که از این زاویه کالابرگ الکترونیکی نسبت به یارانه نقدی برتری نسبی دارد.
4. اما جدیترین اشکالی که به طرح کالابرگ الکترونیکی وارد است و اینطرح را با چالش جدی مواجه کرده هزینه راهاندازی و اجرای اینطرح است چراکه طبق گفته مدیر طرح هوشمندسازی، برای پیشبرد اجرای اینطرح 900میلیاردتومان بهمنظور خرید تجهیزات هزینه شده؛ ایندرحالیستکه پرداخت یارانه نقدی هیچ هزینه اولیهای برای تأمین زیرساختهای پرداخت برای دولت ندارد و ازاینمنظر یارانه نقدی بهمنظور فراهمبودن زیرساختها، طرحی بهصرفهتر برای دولت است.
5. آخرین مطلب که باید به آن اشاره کرد، نبود الزام قانونی برای پرداخت یارانه نقدی در مقابل کالابرگ الکترونیکیست چراکه کالابرگ الکترونیکی الزام قانونی برای اجرا دارد.
از مجموع نکاتی که در بالا ذکر شد، برداشت میشود که علاوهبراینکه استقبال عمومی برای پرداخت یارانه نقدی میان عموم جامعه بیشتر است؛ شواهد و قرائن نشان میدهد که کالابرگ الکترونیک طرح پرچالشی برای دولت است و فراهمکردن زیرساختهای آن دولت را با هزینههایی قابلتوجه روبهرو میکند؛ بنابراین میتوان گفت دراینشرایط حساس شاید بهتر باشد رویکرد دولت همان پرداخت یارانه نقدی باشد و اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی به آینده منتقل شود.