اخلاق مدیریتی در عهدنامه مالک اشتر؛
ارزشیابی، پاداش، تنبیه
ارزشیابی، پاداش، تنبیه
علی علیهالسلام در عهدنامه مالک اشتر میفرمایند: «و مبادا نیکوکار و بدکار در نزد تو جایگاه یکسان با هم داشته باشند؛ زیرا چنان کاری، کنارگرفتن نیکوکاران از نیکی و آموختهکردن بدکاران بر بدی را بهدنبال دارد. و درباره هر یک از آنان چیزی را عهدهدار باش که او خود بر عهده گرفته است». ارزشیابی پیوسته عملکرد کارگزاران و کارکنان و فرق گذاشتن میان نیک کرداران و بد کرداران و خدمتگزاران و سهلانگاران در مجموعه مدیریتی زمینهساز و برپادارندهای اساسی برای اخلاق مدیریتیست. ارزشنهادن به کار خوب و عملکرد مثبت کارگزاران و کارکنان و قدردانی درست از ایشان انگیزه بهگزینی و بسامانی و خدمتگزاری را در آنان تقویت و تحکیم میکند و بیتوجهی به این امر آفتی بزرگ برای اخلاق است. ازاینروست که امیر مؤمنان علی علیهالسلام هشدارنه به مالک اشتر مینویسد که به این امر توجه نشان دهد و هرگز به سوی یکسان نگری و یکسان رفتاری درباره نیک کرداران و بد کرداران نرود. زیرا بدون چنین ارزشیابی ای مهمترین زمینه پیشرفت و بهره وری یعنی انگیزه و خواست، سخت آسیب میبیند نیک کرداران به کار، تلاش، پیشرفت خلاقیت و بهرهوری بی میل می شوند و بدکرداران در سستی و ناکارآمدی خود، رکود و بی بهرهوری خویش تائید و تقویت می گردند. لازمه تحقق اخلاق مدیریتی این است که هر کس در هر مرتبهای باشد به درستی ارزشیابی گردد و به تناسب عملکردش مورد قدردانی واقع شود. ارزشیابی و قدردانی زمانی نتیجه بخش و کاراست که کاملاً معیار گرایانه و منطبق بر حق، عدالت و انصاف صورت گیرد. زحمات و فداکاریهای هر کس برای خود او منظور شود و به دیگری منتسب نگردد؛ و نباید اینگونه باشد که اگر صاحب نامی و بزرگی کاری کوچک انجام داد آن را جلوه دهند و رنج اندک او را بزرگ شمارند و اگر بی نامی و شخصی معمولی کاری بزرگ انجام داد آن را جلوهگر نسازند و رنج بسیار او را کوچک شمارند؛ و نباید در قدردانی و جزا دهی تأخیر روا داشت. در رویکرد مدیریتی امام علی علیهالسلام اصل بر قدردانی و تشویق بود و تنبیه بهعنوان امری فرعی و خلاف قاعده به کار گرفته میشد. ایشان آنجا که کجی ظهور میکرد و انحراف پدید میآمد و تشویق و تذکر چارهساز نبود مناسب و به جا تنبیه میکرد و مجازات مینمود تا کجیها راست شوند و انحرافات زدوده گردند؛ بنابراین باید سرلوحه خویش قرار دهیم که اگر مجموعه عوامل زمینهساز و پایدارکننده اخلاق مدیریتی مورد توجه قرار گیرد و ساماندهی مناسب برای آن صورت گیرد بستری مناسب برای اخلاق مدیریتی فراهم می شود و تحقق اصول اخلاق مدیریتی میسر می گردد. انشاءالله.