چگونه سفر «نانسی پلوسی» به تایوان می‌تواند فاجعه‌آفرین شود؟
سندروم سوپرمن آمریکایی!
تنش میان آمریکا و چین در روزهای اخیر میان آمریکا و چین درمورد سفر دوهفته‌آینده رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان و اظهارات رئیس ستاد ارتش آمریکا برای حمایت نظامی از این سفر بالا گرفته است. رئیس ستاد ارتش آمریکا به‌تازگی مدعی شد ارتش چین به تهدیدی فزاینده برای آمریکا و متحدانش تبدیل شده و درحال‌بررسی حرکت ناوهای هواپیمابر یا ارسال جنگنده برای پشتیبانی نزدیک هوایی در جریان سفر پیش‌روی نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان است؛ اظهاراتی که به‌شدت ازسوی دولت چین رد شد و نه‌تنها با واکنش تند پکن؛ بلکه با واکنش بسیاری از مقامات و شخصیت‌های آمریکایی و حتی غربی نیز روبه‌رو شد.
تایوان جزیره‌ای خودمختار در شرق چین و تحت حاکمیت دولت مرکزی چین است و پکن در چارچوب سیاست «چین واحد» این جزیره را جزو سرزمین خویش می‌داند بااین‌وجود آمریکا به‌رغم اعتراض‌های پکن در سال‌های اخیر و به‌ویژه در دولت کنونی فروش تسلیحات نظامی به جزیره تایوان و حمایت از جریان‌های جدایی‌طلب این‌منطقه را افزایش داده است. آمریکا در سال‌های اخیر برای مقابله با نفوذ و قدرت چین در منطقه اقیانوس آرام و اقیانوس هند (ایندو-پاسفیک) علاوه‌بر تلاش برای تقویت روابط با کشورهای این‌منطقه، ناوشکن‌ها و کشتی‌های خود را نیز دراین‌منطقه مستقر کرده و هرازگاهی به آب‌های تحت حاکمیت چین در دریای جنوبی چین نزدیک می‌شود؛ این‌اقدامات تنش‌زای آمریکا موجب برخوردهای ناایمن نیروهای دریایی دو طرف و تنش کلامی مقامات پکن و واشنگتن شده. در تازه‌ترین اقدام تحریک‌آمیز واشنگتن، ۲۵ تیرماه یک ناوشکن نیروی دریایی آمریکا برای دومین‌بار به جزایر جنوبی چین نزدیک شد. البته دولت چین در اعتراض شدید به این‌اقدام، بااعلام‌اینکه نیروی دریایی چین این ناوشکن را مجبور کرده عقب‌نشینی کند، تأکید کرد: این‌اقدامات تنش‌زای آمریکا نقض آشکار حاکمیت پکن است و دولت چین طی چندروزاخیر واکنش‌های شدیدی نسبت به اظهارات رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا و تصمیم رئیس نمایندگان آن کشور به تایوان داشته است. «گلوبال تایمز» چین نوشت: تان کفی؛ سخنگوی وزارت دفاع این‌کشور در نشست خبری هشدار داد پکن به این سفر قطعاً واکنش نشان خواهد داد و اقداماتی قوی برای خنثی‌کردن مداخله‌گری خارجی و تلاش‌های جدایی‌طلبانه انجام خواهد داد. وی ضمن‌آنکه خواستار احترام آمریکا به اصل چین واحد و عدم‌حمایت از استقلال تایوان شد، تصریح کرد: چنانچه سفر پلوسی به تایوان انجام شود، اصل چین واحد و مفاد سه بیانیه مشترک چین و آمریکا را به‌‌جد نقض و به حاکمیت و تمامیت ارضی پکن آسیب جدی وارد می‌کند. «ژائو لیجیان»؛ سخنگوی وزارت خارجه چین نیز به مقامات دولت آمریکا هشدارهای شدیدی داد و تأکید کرد طرف چینی بارها صریحاً به ایالات‌متحده اعلام کرده که این‌کشور به‌شدت مخالف سفر رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان است. حتی «وانگ یی»؛ وزیر خارجه چین بدون اشاره مستقیم به دخالت‌های اخیر آمریکا در منطقه دریای جنوبی چین گفت؛ این‌منطقه حیاط‌خلوت جوامع فرامنطقه‌ای و محل مبارزه قدرت‌های بزرگ باهم نیست. به‌گزارش رویترز؛ وی که در نشست مجازی «بیستمین سالگرد صدور بیانیه رفتار طرف‌ها در دریای جنوبی چین» صحبت می‌کرد، افزود: مسئله دریای جنوبی چین را باید خود کشورهای منطقه و هم‌جوار حل‌وفصل کنند. با وجود این واکنش‌ها در پکن، پیش‌ازاین، جو بایدن؛ رئیس‌جمهوری آمریکا درواکنش‌به این سفر احتمالی گفته بود پنتاگون درحال‌حاضر این سفر را ایده خوبی نمی‌داند. ازسوی‌دیگر پلوسی به‌دلیل نگرانی‌های امنیتی درپاسخ‌به‌سؤالی درباره سفر احتمالی به تایوان، از اظهارنظر درباره برنامه‌های سفر خودداری کرد. جان کربی؛ هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا نیز گفت کاخ سفید همچنان به «نانسی پلوسی» کمک خواهد کرد و تمام اطلاعات موردنیاز را به او خواهد داد تا بهترین تصمیم را در سفر احتمالی خود به تایوان بگیرد. کربی طی یک نشست خبری افزود: «ما از نزدیک با او کار می‌کنیم تا مطمئن شویم او تمام زمینه‌ها، تمام اطلاعات، همه حقایقی را که برای گرفتن بهترین تصمیم درمورد سفرش نیاز دارد، دراختیار خواهد داشت». بااین‌وجود شبکه خبری CNN بااشاره‌به ادبیات سیاسی اخیر پیرامون تایوان به‌نقل‌از رئیس‌جمهوری آمریکا اعلام کرد بایدن نگران است سفر احتمالی پلوسی به تایوان، منجر به ایجاد منطقه پروازممنوع بر فراز چین تایپه شود. این‌شبکه به‌نقل‌از یک مقام آمریکایی اعلام کرد: پکن ممکن است هواپیماهای جنگی را نیز به منطقه شناسایی دفاع هوایی جزیره تایوان بفرستد؛ کاری‌که در چندماه‌گذشته بارها انجام داده است. «سابینا چانگ»؛ نماینده اقتصادی و فرهنگی تایپه در آمریکا هم به CNN ادعا کرد تایوان هیچ اطلاعاتی درمورد سفر برنامه‌ریزی‌شده مزبور دریافت نکرده است. طبق اعلام خبرگزاری روسی اسپوتنیک، درابتدا قرار بود سفر هیئت آمریکایی به‌ریاست پلوسی به تایوان در ماه آوریل (فروردین) انجام شود. گزارش شده که این سفر که اعتراض تندی را ازسوی پکن به‌دنبال خواهد داشت، پس از سفر سال ۱۹۹۷ «نیوت گینگریچ»؛ رئیس وقت مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان، می‌تواند اولین سفر رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به این جزیره طی ۲۵سال‌اخیر باشد. البته بعداً درهمان‌ایام (فروردین) «درو همیل» از اعضای برجسته کنگره دراین‌باره گفت؛ تست کرونای پلوسی مثبت شده است و این دیدار برای مدت نامعلومی به‌تعویق خواهد افتاد. وزارت امور خارجه چین دراین‌ارتباط برای پلوسی آرزوی بهبودی کرد و از واشنگتن خواست سفر به این جزیره را که پکن آن‌را متعلق‌به‌خود می‌داند به‌تعویق نیندازد؛ بلکه آن‌را لغو کند. «مارک میلی»؛ رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح آمریکا یکشنبه قبل در سفر به اندونزی به عنوان بخشی از تور آسیا-اقیانوسیه که با نشست رؤسای دفاعی در سیدنی به‌پایان رسید، گفته بود که ارتش چین دربرخوردبا سایر نیروهای فعال در منطقه آسیا-اقیانوسیه به‌طور فزاینده و قابل‌توجهی در هوا و دریا تهاجمی می‌شود، چون ره‌گیری هواپیماها و کشتی‌های آمریکا و متحدانش توسط نیروهای چینی در پنج‌سال‌گذشته به‌میزان قابل‌توجهی افزایش یافته است. به‌ادعای این ژنرال آمریکایی، در ماه گذشته، یک خلبان جنگنده چینی طبق گزارش‌ها، خدمه یک هواپیمای گشتی استرالیا را در حریم هوایی بین‌المللی بر فراز دریای چین جنوبی تهدید و برای آن خطر ایجاد کرد. طبق گزارش‌ها، حتی خلبان چینی به مسیر پرواز هواپیمای استرالیایی به‌شیوه خطرناکی نزدیک شد و توده ابری از نوارهای کوچک آلومینیومی را رها کرد که برخی‌ازآن‌ها در کارکرد موتور هواپیمای استرالیایی اشکالاتی ایجاد کرد. مقامات آمریکایی اخیراً حتی درمورد سیاست‌های نظامی و خارجی چین ازجمله امتناع چین از پیوستن به تحریم‌ها علیه روسیه به‌دلیل بحران اوکراین، ابراز نگرانی کرده‌اند زیرا دولت آمریکا به‌خوبی شاهد است در جنگی که خودش در اوکراین در شرق اروپا راه انداخته است، موفق نبوده است. ماه قبل بود که یک ژنرال نیروی هوایی ایالات‌متحده در مطلب اعتراضی با شکایت از اینکه پکن می‌تواند زرادخانه خود را پنج تا شش‌برابر سریع‌تر از واشنگتن و با هزینه‌های بسیارکمتری بسازد، ادعا کرد که جاه‌طلبی‌های ژئوپلیتیک چین «یک تهدید حیاتی برای شیوه زندگی ما و آزادی‌هایی‌ست که فرزندان ما ممکن است از آن لذت ببرند یا شاید هم به‌خاطر چین نتوانند از آن لذت ببرند». پکن قاطعانه این اتهامات را رد؛ و درمقابل به آمریکا اتهاماتی را وارد کرد. ژائو لیجیان؛ سخنگوی وزارت خارجه چین به خبرنگاران گفت؛ ایالات‌متحده درگیری بین روسیه و اوکراین را مهندسی کرده. رسانه‌های غربی مدعی‌اند ایالات‌متحده و استرالیا نگران این‌هستندکه چین ممکن است یک پایگاه نظامی در جزایر سلیمان ایجاد کند. آن‌ها معتقدند چین درتلاش است نفوذ خود را دراین‌زمینه گسترش دهد. ژنرال میلی دراین‌خصوص درگفت‌وگوبا خبرنگاران گفته بود؛ این نگران‌کننده است زیرا چین این‌کار را صرفاً به‌دلایل خیرخواهانه انجام نمی‌دهد. آن‌ها درتلاش‌اند نفوذ خود را در سراسر منطقه گسترش دهند و این پیامدهای بالقوه‌ای دارد که لزوماً برای متحدان و شرکای ما در منطقه مطلوب نیست. واشنگتن‌پست نیز در گزارشی ضمن پرداختن به این‌موضوع چنین توجیه کرد که اقدام اخیر ارتش آمریکا پس‌ازآن صورت گرفت که چین هشدارهای تندی به دولت آمریکا درباره سفر پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان ارسال کرد. به‌گزارش «گلوبال تایمز»؛ درپی انتشار خبر سفر پلوسی به تایوان در ماه اوت و هشدارهای چین به این سفر، تاکنون شش مقام آگاه گفته‌اند این هشدارها به‌طور قابل‌توجهی از اخطارهای پیشین چین به آمریکا درخصوص سیاست واشنگتن درباره تایوان، شدیدتر بوده است. روزنامه «فایننشال‌تایمز» نیز به‌نقل‌از چند مقام آگاه غربی به این‌مسائل ادعا کرد که هشدارهای خصوصی چین به آمریکا به پاسخ نظامی احتمالی درصورت انجام این سفر اشاره می‌کند. گزارش‌ها حاکی‌ست‌که دراثنای تشدید تنش میان چین و آمریکا، قرار است خانم «وندی شرمن» معاون وزیر امور خارجه آمریکا و «کارولین کندی» سفیر آمریکا در استرالیا ماه آینده میلادی به جزایر سلیمان سفر کنند؛ موضوعی که کارشناسان آن‌را عامل تشدید تنش خطر میان واشنگتن و پکن می‌دانند. این اظهارات درحالی صورت گرفته که دونالد ترامپ؛ رئیس‌جمهوری سابق آمریکا نیز در سخنرانی خود در اجلاس «اول آمریکا» گفت که چین پس‌ازاینکه ایالات‌متحده اوکراین را به روسیه تسلیم کرد، تایوان را تصاحب می‌کند. ترامپ مدعی شد: «ما ملتی هستیم که به روسیه اجازه دادیم اوکراین را ویران کند و صدهاهزارنفر را بکشد. اوضاع بدتر خواهد شد و اگر من فرمانده کل قوا بودم هرگز این اتفاق نمی‌افتاد؛ و چین با تایوان مورد بعدی‌ست». همچنان‌که تنش‌ها پیرامون موضع تایوان میان آمریکا و چین با واکنش چین ادامه دارد، در خارج از چین نخست‌وزیر سابق استرالیا درباره پیامدهای سفر رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان هشدار داد و آن‌را برای منطقه و جهان فاجعه‌آمیز خواند. به‌گزارش رسانه‌های استرالیایی ازجمله خبرگزاری رسمی «ای‌ای»، «پل کیتینگ» با صدور بیانیه‌ای رئیس مجلس نمایندگان آمریکا را به‌دلیل برنامه‌ریزی برای هدایت یک هیئت آمریکایی به تایوان در ماه آینده موردانتقاد قرار داد و او را یک شخصیت رتبه سوم سیاسی در آمریکا معرفی کرد و گفت که وی به‌رغم توصیه مقامات دولت بایدن قصد انجام این سفر را دارد. رئیس سابق حزب کارگر استرالیا بااعلام‌اینکه تصور یک اقدام بی‌پروا و تحریک‌آمیزتر بسیارسخت است، گفت: هیچ‌یک از ناظران روابط چین و تایوان تردید ندارند که سفر رئیس کنگره آمریکا می‌تواند به خصومت‌های نظامی منجر شود. از میان مقامات و شخصیت‌های آمریکایی نیز واکنش به این سفر کم نبود؛ ازجمله «هنری کیسینجر» وزیر خارجه پیشین آمریکا نیز به جو بایدن درمورد خطر سیاست‌های تقابل بی‌پایان با چین هشدار داد. وی درمصاحبه‌با شبکه اقتصادی بلومبرگ Bloomberg اظهار داشت: آمریکا با ادامه روند تقابل بی‌پایان در روابط با چین به اهدافش نخواهد رسید. دیدگاه‌های داخلی درمورد چین بر روی بایدن و دولت‌های پیشین در آمریکا تأثیر فراوانی گذاشته است. جلوگیری از هژمونی چین و هر کشور دیگری بسیارمهم است اما نمی‌توان ازطریق تقابل دائمی به‌این‌نتیجه رسید. کسینجر افزود: وضعیت سیاسی داخلی آمریکا از دوران جنگ ویتنام بسیار بدتر است. باید ازطریق سیاست‌های انعطاف‌پذیری دوران نیکسون برای کاهش سردی در روابط آمریکا و چین و مشکلات موجود در روابط روسیه و اروپا استفاده کرد. ادامه روابط پرپیچ‌وخم آمریکا و چین می‌تواند به درگیری جهانی تبدیل شود. کارشناسان سیاسی پیش‌بینی می‌کنند که باتوجه‌به هشدارهای شدید پکن احتمال لغو سفر پلوسی به تایوان زیاد است و درصورت انجام این سفر واشنگتن لازم است هزینه‌های آن‌را بپردازد که می‌تواند منجر به بروز تنش دراین‌منطقه از جهان هم‌زمان با درگیری‌ها در اوکراین باشد.
علی نصیری/ ایرنا