نقش مددکاران اجتماعی در بهبود بیماران درگیر اعتیاد
زهره حسین جانی*
بیماری اعتیاد یکی از چالشهای جوامع امروزیست که سلامت جسم و روان افراد را درمعرض خطر قرار میدهد و حتی افراد بهبودیافته از این بیماری درمعرض خطر بازگشت و عود مجدد علائم این بیماری هستند. براساس تحقیقات بهعملآمده آنچه که درمورد لغزش و بازگشت به اعتیاد حائزاهمیت است را میتوان در موارد ذیل دستهبندی کرد:
1. اختلافات و عدم آگاهی خانواده از بیماری اعتیاد. 2. بیکاری. 3. محیط زندگی آلوده. 4. عدم پیگیری جلسات روان درمانی. 5. وسوسه فردی. در تحقیقات بهعملآمده از دیدگاه افراد مورد مطالعه میتوان به انتخاب کمپ ترک اعتیاد مناسب، حمایت و نظارت بیشتر خانواده، پذیرفتهشدن از طرف اجتماع، نگاه تشویقی بهجای نگاه تنبیهی، امنیت شغلی، حمایت عاطفی و روحی اشاره داشت و این عوامل را مهمترین راهکارهای پیشگیری از بازگشت به مواد مخدر دانست؛ اما اعتیاد از منظر درمانگران مددکار نیز ویژگی های خاص خود را دارد. در مقوله مددکاری ترک اعتیاد، توسط یک مددکار بیشازآنچه به یک فرد معتاد توجه شود، به شرایط اجتماعی و محیطی که به ساختار اجتماعی و خانوادگی افراد معتاد معطوف است، پرداخته میشود. مطالعه این شرایط اجتماعی بسیار مهم است؛ چراکه نهایتاً منجر به رویآوردن یک فرد به اعتیاد یا جرائم مرتبط با آن یا عود مجدد این بیماری میشود. درواقع مطالعه شرایط اجتماعی و محیطی فرد، از مهمترین وظایف یک درمانگر مددکار اجتماعیست. علاوهبراین شناخت توانمندیهای بیمار نیز نکتهای بسیار حائراهمیت است؛ بههمینخاطر مددکار از شروع بازپروری معتاد در مراکز با رفتار حرفهای ضمن توجه به نکات مثبت و استعدادهای نهفته در فرد معتاد نسبت به شناسایی عوامل مؤثر به گرایش به مواد مخدر اقدام مینماید تا نسبت به حل مسئله شناخت بهتر و مؤثرتری پیدا کند. پس از بررسی مراحل یاد شده و انجام اقدامات مؤثر توسط مددکار، به مرحلهای حساس میرسیم که می تواند در تکمیل روند بهبودی نقش مؤثری داشته باشد و آن مرحله پیگیری پس از درمان افراد مبتلا به بیماری اعتیاد است که بهنوعی میتوان آنرا از مهمترین مراحل برخورد با معضل اعتیاد دانست؛ بهویژه که این مرحله هم درزمینه پذیرش خانوادگی و رفتار سازندهتر افراد خانواده برای کمک به فرد بیمار و هم درزمینه پذیرش اجتماعی فرد پس از بازگشت به اجتماع، بسیار مؤثر و قابلتوجه است. بههمینسبب از نقش زیربنایی و مهم درمانگران مددکار نمیتوان بهسادگی گذشت.
* کارشناس و مدیر مرکز مددکاری مرکز ترک اعتیاد و بازپروری سروش