مستند-مسابقه «بومگرد» بهروایت کارگردانش
پخش فصل سوم مستند-مسابقه «بومگرد» از ۳ تیرماه در شبکه یک شروع شده است؛ مسابقهای که برپایه سه سرفصل مهم گردشگری با محوریت بومگردی، اشتغال و کسبوکار روستایی و اهتمام به سنتها و آدابورسوم هر منطقه بهسرانجام رسید. این مستند محصول سازمان هنری رسانهای اوج است که بهکارگردانی تورج کلانتری و امیر منیری و اجرای سوسن پرور؛ ساعت ۲۰ روزهای زوج پخش میشود.
تورج کلانتری که فصل سوم «بومگرد» را روی آنتن سیما دار، درمورد ایده اولیه و دغدغه ساخت اینمجموعه گفت: ایده اولیه ساخت مستند مسابقه «بومگرد» از سفرهایی شکل گرفت که بهصورت شخصی داشتم. همین سفرها آرامآرام حسی در من ایجاد کرد که هرچقدر با شهرها و آدابورسوم و کسبوکار آنها آشنا میشوم؛ علاقهام نسبت به اقلیم و فرهنگ اصیل ایرانی بیشتر میشود. وی افزود: درادامه نیز متوجه شدم این حس را هرکسکه با چنین دیدی سفر کند در خود احساس خواهد کرد. چون بهنظر میرسد با شناخت بیشتر از سرزمین مادری بیشتر میتوان از خود برای کشور مایه گذاشت. درنتیجه بهعنوان فیلمساز این ایده در درونم شکل گرفت که آنچه در مسیر گردشگریام طی میکنم را نه بهعنوان مستندساز بلکه بهعنوان یک گردشگر تجربهگرا بهنمایش درآورم و به مخاطب منتقل کنم که ساخت «بومگرد» به ذهنم رسید. بهگزارش ایرنا؛ کلانتری ادامه داد: بُردی که برنامه تلویزیونی نسبت به مستندهای تکقسمتی دارد ایناستکه میتواند ادامه پیدا کند. ازاینرو برنامه تلویزیونی را با موضوع بومگردی طراحی کردم. نگاه من به بومگردی نیز گردشگری مسئولانه است؛ یعنی اگر مخاطب برنامه وارد محیط گردشگری میشود بداند که نباید به فرهنگ آنجا لطمه بزند و به آن محیط احترام بگذارد و از داشتههای آنجا بهره ببرد. درنهایت نیز با یک حال خوب آنمنطقه را ترک کند. این ایده چکشکاری شد تا به فصل نخست «بومگرد» رسید و درحالحاضر نیز شاهد فصل سوم آن هستیم. این کارگردان درمورد اثرگذاری این مستند اظهار داشت: در فصل دوم مستند-مسابقه «بومگرد» بدون آنکه خودمان بدانیم صداوسیما فراخوانی منتشر کرد که مخاطبان از میان رئالیتیشوها، مسابقه موردپسندشان را انتخاب کنند. درایننظرسنجی مستند مسابقه «بومگرد» رتبه نخست را بهدست آورد. ایننتیجه برای خود ما هم بسیارجذاب بود. چون اهل تبلیغ نیستیم، فکر نمیکردیم تااینحد گستره مخاطب داشته باشیم و برای مخاطبهای تلویزیون اینبرنامه آنقدر جذاب باشد که بهنفع آن رأی بدهند؛ آنهم در فراخوانی که ما هم درجریان نبودیم. با همین فراخوان ساده این حس را پیدا کردیم که ما مخاطب جدی و گستردهای داریم. برایهمین امیدوار هستم گردشگری مسئولانه را بشود بهخوبی دراینبرنامه به بینندهها آموزش داد. البته ایننکته را نباید فراموش کرد که برای هدفی بزرگ تنها ساخت یک برنامه نمیتواند مؤثر باشد زیرا سازوکارها، قوانین و فرهنگسازی هم باید در کنار ساخت برنامههایی چون «بومگرد» مدنظر قرار گیرد. کلانتری درپاسخبهاینپرسشکه تحقیقات شما برای انتخاب یک منطقه بهمنظور معرفی آن و برگزاری مسابقهای که قرار است در آن خانوادهها بهرقابت بپردازند بهچهصورت است، خاطرنشان کرد: در فصل نخست استان گیلان در شمال ایران را انتخاب کردیم چون بسیاری از سفرها به نقاط شمالی کشور انجام میشود و نخستین منطقه گردشگری نیز استان مازندران است. ما گیلان را انتخاب کردیم که بگویم استان بکرتری نسبت به مازندران را در شمال ایران داریم که اتفاقاً مناطق گردشگری زیادی دارد و میشود فرهنگسازی انجام داد. مازندران بهدلیل هجوم گردشگر آنقدر دست خورده که ویژگی بومیبودنش را دراینسالها از دست داده و بهقولی تهرانیزه شده اما گیلان این ظرفیت را داشت که سراغ بومش، صنایعدستیاش، آدابورسومش، غذایش برویم. برای فصل دوم گفتیم به جنوب کشور برویم چون یک بازیگوشی در ذهنمان بود. در جنوب هم سعی کردیم به سراغ مناطقی برویم که مسافر و گردشگر به آنمناطق کمتر میرود. به جاهایی رفتیم که حالت بومیبودن و بکربودن را هنوز حفظ کرده است. به فصل سوم که رسیدیم به این فکر کردیم نقاطی که در دوفصل قبل رفتیم منطقههای گردشگری بوده و هست. برایهمین در فصل سوم تصمیم گرفتیم بهجایی برویم که بسیاری براینتصور هستند درآنمنطقه اصلاً ظرفیتی برای گردشگری وجود ندارد. در فصل سوم خواستیم بهایننکته تأکید داشته باشیم جایی مانند سمنان که همیشه محل گذر بوده میتواند ظرفیت گردشگری بسیاری داشته باشد که مردم از آن شناخت کافی ندارند. بهایننتیجه رسیدیم میشود در فصل سوم از همین منطقه آیتمهایی تولید کنیم و همچنان میتواند برای مخاطب جذاب باشد. کارگردان «بومگرد» درتوضیح اینموضوع که آیا برای فصلهای بعدی هم تصمیمی گرفته شده، بیان کرد: ساخت فصلهای بعدی «بومگرد» به بودجه و نگرش بستگی دارد که آیا میخواهند اینبرنامه در فصلهای بعدی نیز ادامه پیدا کند یا خیر. اگر ادامه پیدا کند بنا داریم تا تحقیقاتمان را بهسمت مناطق کوهستانی ببریم. وی و درپاسخبهاینکه برای انتخاب شرکتکنندگان چه فیلترهایی درنظر گرفته شده، گفت: در فصل نخست که فراخوان بهسختی صورت گرفت. چون هنوز درباره برنامه شناخت کافی وجود نداشت و ازاینرو برای درخواست حضور خانوادهها از برخی صفحات اینستاگرامی خواستیم تا ما را یاری کنند اما بعد از فصل یک که صفحه مجازی خودمان را راهاندازی کردیم بهمرور خود این صفحه، تبدیل به یک پایگاه شد و برای فصل دوم مانند فصل اول دچار چالش و سختی در انتخاب نبودیم. ما بهدنبال تنوع در میان خانوادهها بودیم؛ برایآنکه بیننده وقتی پای برنامه مینشیند بتواند در یکی از این خانوادهها خودش را یا اطرافیانش را ببیند. کلانتری ادامه داد: خواستیم از طبقات مختلف اجتماعی و اقتصادی در میان خانوادهها داشته باشیم تا عموم بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند. برایآنکه تعداد آیتمها و جذابیت را در هر فصل بالاتر ببریم تلاش کردیم تا تعداد خانوادههای مستند-مسابقه «بومگرد» را نیز افزایش دهیم و در دوفصل قبل سه خانواده حضور داشتند و دراینفصل برای ایجاد تنوع هم در میان خانوادهها و هم در میان آیتمها بهجای سه خانواده، چهار خانواده حضور دارد. حذف یک خانواده از چهار خانواده در همان قسمتهای نخست نیز به جذابیت و هیجان مسابقه افزوده است. اینموضوع هم برای جذابترشدن مسابقه اثرگذار بوده و هم مخاطب و خانوادههای داخل رقابت را حسابی با برنامه درگیر میکند. کارگردان مستند بومگرد تصریح کرد: ما برای تهیه آیتمها و جمعآوری اطلاعات بهطور دقیق زمان نمیگذاریم که بخواهم زمان دقیق بگویم. خیلی از سفرهای ما بهصورت پراکنده رخداده است. برایآنکه اطلاعات بهدرستی جمعآوری شود من و امیر منیری (تهیهکننده) شخصاً به هر منطقه میرفتیم. چون خودمان میخواستیم آیتمها را طراحی کنیم پس باید بهصورت میدانی درآنمنطقه حضور پیدا میکردیم. من و امیر منیری وقتی منطقهای را انتخاب میکنیم ابتدا باید یک ذهنیت نسبتبهآن بهدست آوریم. بعد از ایجاد ذهنیت یک سفر با جزییات تمام را آغاز میکنیم. در همین نگاههای میدانی بهصورت رودررو با برخی از محلیها و پیرهای آنمنطقه آشنا میشویم و با آنها ارتباط برقرار میکنیم. سپس به سراغ تحقیقات کتابخانهای میرویم. برای آنمنطقه مدنظرمان بررسی میکنیم چهتعداد کتاب منتشر شده است. آنها را مطالعه کرده و نکات موردنظر را مشخص میکنیم. باتوجهبه نگرشی که برای ساخت «بومگرد» بهدست آوردهایم سراغ نکات خاصتر میرویم تا بتوانیم در آیتمهایی که درنظر داریم آنها را بگنجانیم. وی افزود: بهطورکل تمام کارهاییکه به گردشگری و بومگردی مربوط است باید بهصورت میدانی پیش برود. نمیشود در خانه نشست و اینکار را کرد. ما با همین تحقیقات میدانی نقاطی را کشف کردیم که شاید تاکنون دوربین آن نقاط را ثبت نکرده باشد. کشف این نقاط است که برای ما کار را جذاب کرده است. کلانتری یادآور شد: در کنار تحقیقات میدانی از نگاه کارشناسی نیز غافل نبودیم و از مشورت آنها نیز بهره گرفتیم. ایننکته برای من مهم بود که اگر کارگردان و طراح مسابقه بخواهد نگرش درستی داشته باشد باید خودش محقق کارش باشد. معتقدم تیم تحقیق بهصورت مجزا کاری ازپیش نخواهد برد. مگرآنکه تیم تحقیق کمکدست و در کنار کارگردان حضور داشته باشد. همین روشی که پیش گرفتهایم باعث شده بومگردی برای ما تبدیل به یک سبک زندگی شود.