روشهای رفع ترس کودکان!
همه کودکان در سنین مختلف در زندگی دچار ترس و وحشت میشوند؛ که یک بخش طبیعی از رشد آنها محسوب میشود. این ترسها هنگامیکه دائمی و بهمدت طولانی در کودک باقی بمانند یا ذهن کودک را کاملاً اشغال کنند، غیرطبیعیاند. این ترسها در کودکان آثار مخرب دارد و بر تمام فعالیتهای عادی آنها تأثیر میگذارد و اگر کودک نتواند از آن خلاص شود به بیماری تشویش یا ترس بیمورد و بیاساس مبتلا میشود. اینبخش به انواع ترس، اثرات ترسهای غیرطبیعی و راهکار مقابله با ایننوع ترسها در کودکان اختصاص یافته است.
انواع ترس در سنین مختلف
نوزادان
نوزادان به نوعی ترسهای اولیه مانند ترسیدن از صدای بلند و ازدستدادن تعادل یا سطح اتکا دچار میشوند و با جیغ و گریه و جمعکردن دستوپا ترس خود را نشان میدهند. این ترسها، بهمرورزمان برطرف میشود.
ترسهای معمول کودکان
کودکان در شش تا هشتماهگی، از افراد ناآشنا میترسند و این ترس تا ۱۸ماهگی نیز ادامه دارد اما با افزایش سن کودک، نوع ترسها تغییر میکند. بین دو تا پنجسالگی در کودکان ترسهایی مانند ترس از تاریکی و تنهایی و ترس از حیوانات، بروز مییابد. با آغاز دوره دبستان در برخی از دانشآموزان ترس از مدرسه دیده میشود.
ترس نوجوانان
براثر تغییرات جسمی و عاطفی در دوران بلوغ ترسهایی مانند ترس از اشباح و چیزهای غیرواقعی و اتفاقات غیرمنتظره مثل وقوع سیل و زلزله و غیره در نوجوانان ایجاد میشود.
اثرات ترسهای غیرطبیعی
ترس دائم و ثابت بههردلیل بر جسم و روان کودک اثر نامطلوب بهجا میگذارد و سبب محرومیت کودک از زندگی طبیعی و شاد میشود و در جسم و روان کودک اختلال ایجاد میکند. ترس، فعالیتهای هوشی را مختل و گاه متوقف میکند و مانع بروز تواناییهای ذهنی کودکان میشود. ترس ازنظر هوش تأثیرات منفی برای کودکان دارد بیآنکه کودک ازنظر هوشی مشکل داشته باشد، دقت و تمرکز کمتری در یادگیری مطالب دارد و دچار فراموشی و حواسپرتی میشود. گاهی سبب افسردگی، خجالت و گوشهگیری میشود و کودکان را از فعالیت، شادی و تحرک لازم بازمیدارد. نامطلوبترین اثر ترس ایناستکه شخصیت کودک را نابود کرده و اطفال در مقابل ترس شدید، واکنشهای متفاوتی مانند کمرویی و افسردگی و پرخاشگری از خود نشان میدهند. کودک ترسو بهدلیل نداشتن اتکای در هیچکاری داوطلب نمیشود و با رغبت کامل کارهایش را انجام نمیدهد زیرا او نیروی زیادی را صرف مقابله با ترس میکند و برخیمواقع بیتفاوت و تنبل و ضعیف و بیاراده میشود. براثر ترس دروغگویی نیز در کودک پدید میآید. بیشترین صدمه را ترس به اعصاب کودک میزند طوریکه مغز بهخوبی فرمان نمیدهد، بنابراین کودکان براثر ترس شدید دچار لکنتزبان یا شبادراری میشوند.
اهمیتدادن به ترسها
والدین باید به کودک کمک کنند تا با تقویت حس اعتمادبهنفس و کسب مهارتهای لازم با ترسهای خود مقابله کنند. هیچوقت با کوچک و ناچیزکردن آن مورد، سعی نکنید کودکتان را وادار به مقابله با آن کنید. گفتن «مسخرهبازی درنیار! هیچ دیوی تو کمد تو قایم نشده!» ممکن است باعث شود فرزندتان بتواند بخوابد اما ترس او از بین نخواهد رفت. راه رفع ترسها مقابله با آنهاست؛ پس اسباب ترس را برای فرزندانتان فراهم نکنید و اگر فرزندتان از سگها میترسند سعی نکنید او دیگر با سگ روبرو نشود زیرا اینکار سبب میشود فرزندتان سگها را موجوداتی ترسناک و وحشتآور بداند. درمقابلهبا ترس کودکتان با او با مراقبت و توجه رفتار کنید تا بتواند با موقعیت ترسآور روبهرو شود تا در آینده بهتر با موقعیتهای زندگیاش کنار بیاید. مسائلی که فرزندتان را میترساند برایش کاملاً جدی و واقعیاند درصورتیکه شاید برای شما بیارزش و خندهدار باشد و ممکن است باعث اضطراب و ترس او شود. پس هیچگاه درمواجههبا این ترسها او را تحقیر نکنید یا به او نخندید و به او دلداری دهید تا او بتواند بر ترس خود غلبه کند.
بهترین روشهای درمان
1. یکی از روشهای غلبه بر ترس، کمکگرفتن از گارد محافظ (مانند عروسک)، تفنگ آبپاش یا گفتن جمله و ... است که سبب دورشدن هیولای ذهن کودک میشود.
2. توضیحات منطقی و تشریحی درمورد ترس کودک با او، میتوانند سبب غلبه بر ترس شود چراکه شنیدن توضیحات برای برخی کودکان حس امنیت و خاطرجمعی دارد. اگر تجربیات قدیم کودک مثلاً واکسنزدن هفته قبل باعث ترس او شده خیلیآرام و منطقی برای او توضیح دهید که واکسن یا آمپول ابتدا کمی درد و سوزش دارد اما زود از بین میرود و شما میتوانید پسازآن باهم بیرون بروید و خوش بگذرانید. میتوانید برای کودکتان داستانی از کودکی تعریف کنید که ترس مشابه داشته و توانسته بدون مشکل از آن عبور کند. صحبت درمورد آن ترس کمککننده است. کلمات گاهی قادرند احساسات منفی را از چیزی بیرون بکشند. اگر درمورد ترسها صحبت کنید، قدرت آنها کمتر خواهد شد.
3. برای غلبه بر ترس کودک از دکتر با او در نقش دکتر بااستفادهاز وسایل پزشکی اسباببازی، بازی کنید تا بر ترسهایش غلبه کند. اگر کودک شما از روبهروشدن با غریبهها میترسد، با عروسکها یا حیوانهای اسباببازی برخوردهای مشابهی را برایش تداعی کنید تا بر این ترس غلبه کند.
4. وقتی مجبور به ترک او هستید و نمیتوانید کنارش باشید بااستفادهاز وسایل آرامکننده مانند بالش کهنه یا عروسک که به کودک احساس نزدیکی و اطمینان میبخشند کمک کنید تا بر ترس خود غلبه کنند. نگران نباشید او از چهارسالگی بهبعد این وسایل را کنار میگذارد و روشهای دیگری برای کمکردن ترس خود بکار میبرد.
5. سعی کنید ترسهای خود را از بین ببرید یا دستکم جلوی کودک آنها را بروز ندهید زیرا سبب میشود که کودک هم از آنها بترسد.
نمناک