کارآفرینی زنان؛ موتور محرکه توسعه اقتصادی و اجتماعی
دکتر سید جمال محمدی
در دنیای امروز که اقتصاد و جامعه بهسرعت درحالتحول است، زنان بهعنوان نیرویی قدرتمند در عرصه کارآفرینی ظاهر شدهاند. از استارتآپهای فناورانه در کلانشهرها تا کسبوکارهای کوچک روستایی، زنان با خلاقیت و پشتکار خود نهتنها بر چالشهای سنتی غلبه میکنند؛ بلکه نقش بیبدیلی در ایجاد اشتغال، افزایش رفاه اجتماعی و تقویت اقتصاد دارند. بااینحال، مسیر کارآفرینی برای زنان هموار نیست و نیازمند حمایتهای ساختاری و فرهنگیست.
آمارها چه میگویند؟
طبق گزارشهای جهانی؛ سهم زنان از کسبوکارهای نوپا در یکدههاخیر رشدی چشمگیر داشته؛ برایمثال: در ایران (طبق مرکز آمار ایران) حدود ۲۰درصد از کسبوکارهای ثبتشده در سال ۱۴۰۲ توسط زنان مدیریت میشدند. اینرقم هرچند نسبت به میانگین جهانی پایینتر است اما نشاندهنده حرکت روبهجلو و تغییر نگرشها نسبت به نقش زنان در اقتصاد است.
از محدودیت منابع تا کلیشههای جنسیتی
زنان کارآفرین با موانع متعددی روبهرو هستند؛ ازجمله دسترسی محدود به منابع مالی؛ مثلاً تنها ۱۰درصد از وامهای بانکی به پروژههای زنان اختصاص مییابد.
فقدان شبکههای حمایتی: نبود مراکز مشاوره تخصصی و شبکههای ارتباطی، برنامهریزی و توسعه کسبوکار را دشوار میکند.
کلیشههای اجتماعی: باورهای سنتی مانند «مدیریت زنان ضعیف است» یا «کارآفرینی اولویت دوم پس از خانواده است» همچنان سد راه بسیاری از زنان است.
موفقیتهای الهامبخش نسل آینده
با وجود چالشها؛ زنان ایرانی در حوزههای مختلفی مانند فناوری، صنایعدستی، کشاورزی و آموزش درخشیدهاند. این موفقیتها ثابت میکند که کارآفرینی زنان تنها یک فعالیت اقتصادی نیست؛ بلکه تحولی اجتماعیست.
تأثیر کارآفرینی زنان بر جامعه
کاهش فقر: درآمدزایی زنان به بهبود سطح زندگی خانواده و افزایش سرمایهگذاری در آموزش فرزندان میانجامد.
توانمندسازی نسل جوان: دختران با دیدن الگوهای موفق، جسارت پیگیری رؤیاهایشان را مییابند.
تنوع در نوآوری: حضور زنان با دیدگاههای متفاوت، به تولید محصولات و خدمات متنوعتر و پاسخگو به نیازهای جامعه کمک میکند.
چه باید کرد؟
برای شتاببخشیدن به این جنبش، نیازمند اقدامات عملی هستیم:
۱. تسهیل دسترسی به سرمایه: ایجاد صندوقهای اختصاصی وامهای کمبهره برای زنان.
۲. آموزش و منتورینگ: برگزاری دورههای مدیریت کسبوکار و شبکهسازی با حضور کارآفرینان باتجربه.
۳. تغییر گفتمان اجتماعی: رسانهها و نهادهای فرهنگی با معرفی الگوهای موفق، کلیشههای جنسیتی را بهچالش بکشند.
۴. حمایت قانونی: تصویب قوانینی برای تضمین برابری فرصتها در محیط کار و مبارزه با تبعیض.
آینده روشن؛ درگرو همکاری جمعی
کارآفرینی زنان تنها یک انتخاب شغلی نیست؛ بلکه راهبردی برای توسعه پایدار است. سرمایهگذاری بر روی زنان بهمعنای سرمایهگذاری روی جامعهای سالمتر، ثروتمندتر و عادلانهتر است. اکنون زمان آناستکه دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی دستدردستهم دهند تا بسترهای لازم برای جهش کارآفرینی زنان فراهم شود. بهقول «ملانی پرکینز»؛ بنیانگذار کمپانی «کانوا»: «اگر میخواهید دنیا را تغییر دهید، از یک زن حمایت کنید تا کسبوکارش را آغاز کند».