مرد دو‌میلیارد و 200‌میلیون دلاری!

بابک زنجانی دقیقا می‌داند بهای زندگی‌اش چقدر است؟ دو‌میلیارد و 200‌میلیون دلار. شبکه‌ی خبری بلومبرگ در گزارشی درباره‌ی بابک زنجانی نوشت: این رقم پولی است که بابک زنجانی باید بپردازد تا بتواند از شانس گریز از حکم اعدام برخوردار شود. وی ششم مارس به اتهام اختلاس از شرکت ملی نفت ایران در دوران تحریم‌ها، به همراه دو تن دیگر به اعدام محکوم شد. به گزارش ایسنا، به گفته‌ی وکیل وی، زنجانی از زمان اولین دستگیری در دسامبر 2013 پس از تغییر دولت ایران، سعی داشته این پول را بازگرداند. زهره رضایی یکی از اعضای تیم وکلای زنجانی که در تدارک فرجام‌خواهی علیه حکم اعدام وی هستند، می‌گوید: موضوع پس‌دادن بدهی در ابتدا یک موضوع ساده بود، اما اکنون به یک مساله‌ی سیاسی بزرگ تبدیل شده است. سیر حرکت زنجانی از یک واسطه‌ی نفتی به یک زندانی منتظر حکم اعدام، پیرو آشتی ایران با قدرت‌های جهانی و پایان یک‌دهه تحریم اقتصادی علیه این کشور بوده است. حسن روحانی، رییس‌جمهور ایران اعلام کرده که برای احیای اقتصاد کشور و جذب سرمایه‌گذاری خارجی باید فساد در کشور را ریشه‌کن کند. وی هفته‌ی گذشته گفت: این موضوع که چه کسی به زنجانی کمک کرده و اینکه پول کجا رفته، سوالاتی هستند که باید پاسخ داده شوند. زنجانی که اکنون در اوایل دهه‌ی چهارم عمرش به‌سر می‌برد، به نماد طبقه‌ی جدیدی از ثروتمندان متهم به سوءاستفاده از توانایی دور زدن تحریم‌های تجاری و ثروتمندکردن خود در سال‌های دولت محمود احمدی‌نژاد که از سال 2005 تا 2013 به ‌طول انجامید محسوب می‌شود. زنجانی در مجموع به اختلاس دو‌میلیارد و 700‌میلیون دلار درآمد فروش نفت از دولت به وسیله‌ی شعبه‌های بانک خود در تاجیکستان و مالزی متهم است. وی همچنین درخصوص اتهام «افساد فی‌الارض» که حکم اعدام را برایش به همراه داشته گناهکار شناخته شده است. این در حالی‌ست که تاکنون فقط حدود 600 تا 700‌میلیون دلار از دارایی‌های زنجانی مصادره شده است. وکیل زنجانی می‌گوید: دارایی‌های مادر و دو خواهر زنجانی نیز مصادره شده و آن‌ها ممنوع‌الخروج هستند. وی افزود: این بدهی اکنون به دو‌میلیاردو 200‌میلیون می‌رسد. زنجانی، اختلاس و کلاهبرداری را رد کرده است. زهره رضایی، وکیل زنجانی انتظار دارد که ابلاغ رسمی حکم این هفته صورت بگیرد و پس از آن وکلا 20روز فرصت دارند تا درخصوص این حکم فرجام‌خواهی کنند. وی مدعی شد: زنجانی سعی داشته که به ایران در فروش بزرگ‌ترین منبع درآمد ملی کمک و یک کانال بانکی برای نهادهای تحریم‌‌شده در دورانی که کشور از بازار‌های جهانی دور شده بود، ایجاد کند. در شرایطی که وی در تهران در حال محاکمه بود، یک نفتکش در اسپانیا در حال تخلیه‌ی اولین محموله‌ی نفتی ایران بود که از سال 2012 تاکنون به اروپا می‌رسد. نکته‌ی طعنه‌آمیز ماجرا این است که اگر تحریم‌ها بابک زنجانی را ثروتمند کرد، میراث آن‌ها می‌تواند به قیمت جانش تمام شود. تراکنش‌های مالی همچنان برای ایران پیچیده هستند. رضایی که همچنین نماینده‌ی اولین بانک سرمایه‌گذاری اسلامی در کوآلالامپور مالزی است، می‌گوید: دارایی‌های بابک زنجانی به شکل قابل توجهی از سیستم بانکی بین‌المللی جدا شده‌اند و هیچ جایی برای انتقال این پول وجود ندارد. وی گفت: وزارت نفت، ماه گذشته فقط یک شماره‌حساب اعلام کرد که زنجانی برای پرداخت پول از آن استفاده کند. رضایی خاطرنشان کرد: بانک کارگزار اروپایی از پذیرش این سپرده‌ خودداری می‌کند. وکیل زنجانی افزود: وی از زمان شروع حبس، طی بیش از دو سال گذشته در تدارک حل این مساله بوده و به‌شدت تلاش داشته که با مقامات برای پرداخت این پول همکاری کند. این در‌ حالی‌ست که مصطفی پورمحمدی وزیر دادگستری هشتم مارس اعلام کرد: تنها زمانی‌که پول به حساب دولت واریز شود، می‌توان گفت که زنجانی همکاری کرده است. بابک زنجانی زاده‌ی جنوب تهران است. خانواده‌ی‌ وی سپس به منطقه‌ی میدان گل‌ها، یک منطقه‌ی طبقه‌ی متوسط در مرکز تهران و در فاصله‌ی چند خیابان از ساختمان آجری زردرنگ وزارت کشور نقل مکان کردند. مالک یک مغازه‌ی عتیقه‌فروشی در این منطقه، می‌گوید: پدر زنجانی هنوز در این منطقه زندگی می‌کند. صاحب یک کیوسک در بالای این خیابان می‌گوید: به خاطر می‌آورد که زنجانی در دوران کودکی به کیوسک وی سر می‌زد و تفنگ اسباب‌بازی می‌خرید. بابک زنجانی سپس کار در یک مغازه‌ی طلافروشی و پس از آن کار در بازار طلا در بازار مرکزی تهران را شروع کرد. وی در مصاحبه‌ای که سپتامبر 2013 در نشریه‌ی «آسمان» به چاپ رسید، مدعی شد: هنگامی که در ازمیر ترکیه دانشجو بوده تعدادی تجارت را در این کشور اداره می‌کرد. براساس سخنان تاییدنشده‌ی زنجانی به نشریه‌ی آسمان، وی در دوران سربازی راننده‌ی رییس وقت بانک مرکزی بود و از وی درخواست می‌شود میلیون‌ها دلار را برای کنترل نرخ ارز در بازار آزاد، توزیع کند. وی افزود: در این میان با تاجران سالامبور و یک سرمایه‌گذاری جدید آشنا می‌شود. زنجانی در گفت‌وگو با «آسمان» مدعی شده بود: من همیشه می‌خواستم وارد تجارت و مشاغلی شوم که سوددهی سریعی داشته باشد. با فروش اولین محموله‌ی پوست‌ها، در ازای هر 50 سنتی که سرمایه‌گذاری کرده بودم، 19 تا 20 دلار سود به دست آوردم. تجارت وی از سرمایه‌گذاری در تولید فیلم و سالامبور به لوازم آرایشی، واردات پاستا و قهوه و شرکت‌های هواپیمایی‌، باشگاه فوتبال، املاک در تهران و به‌ویژه شبکه‌ی بانکی گسترش پیدا کرد. آن‌ها از طریق دوبی، مالزی، ترکیه و تاجیکستان با ایران مرتبط بودند. این تجارت‌ها همچنین زنجانی را با مسئولان وقت که همیشه به‌دنبال کانال‌های ارتباطی بانکی با جهان خارج بودند، مرتبط کرد. زنجانی می‌گوید: هنگامی که فشارها روی اقتصاد ایران به دلیل تحریم‌ها افزایش یافت، از وی درخواست شد تا به شرکت‌های نفتی خصوصی و در نهایت وزارت نفت برای پیدا کردن خریدار نفت کمک کند. وی در آخرین مصاحبه‌ی خود مدعی شد: کار وی «مبارزه با تحریم‌ها» بود و او 24‌میلیون بشکه‌نفت ایران معادل چند نفتکش را فروخته است. بلومبرگ می‌نویسد: این همان نقشی است که درنهایت به سقوط وی منجر شده است. سعید لیلاز، اقتصاد‌دان ایرانی می‌گوید: این امر به مناقشات بین گروه‌های مختلف قدرت در داخل ایران بازمی‌گردد. اینکه زنجانی چه کسی بوده و داستان از چه قرار است و اینکه واقعا چه‌چیزی وی را قادر ساخته که سه‌میلیارد دلار اختلاس کند و برای آن پاسخگو نباشد، سوالاتی است که باید جواب داده شود.