فرش ایرانی؛ سفیر معنوی اقتصاد

جایگاه ارزشمند و قابل‌توجه هنر در اقتصاد باعث شده تا کارشناسان نگاه ویژه‌ای به‌این‌مقوله داشته باشند. استفاده از ظرفیت‌های هنر در مقولات مختلف باعث رونق اقتصادی در بخش‌های مختلفی می‌شود و در بسیاری کشورها، صنایع‌دستی و آثار هنری در اقتصاد نقشی محوری و توسعه‌ای ایفا می‌کنند. درحقیقت هنر، فراتر از ارزش‌های زیبایی‌شناختی و فطری، نقش فزاینده‌ای در اقتصاد و ایجاد مشاغل ایفا می‌کند. صنایع خلاق، ازجمله هنرهای تجسمی، موسیقی، سینما و طراحی، به‌طور قابل‌توجهی در تولید ناخالص داخلی کشورها سهیم هستند. هنر نه‌تنها شغل ایجاد می‌کند، بلکه با جذب گردشگران و سرمایه‌گذاران، به رونق اقتصادی مناطق مختلف نیز کمک می‌کند. علاوه‌براین، هنر می‌تواند به‌عنوان یک ابزار قدرتمند برای توسعه برند، نوآوری و حل مسائل اجتماعی و اقتصادی مورداستفاده قرار گیرد. در کشور ما نیز برنامه‌ریزی درراستای به‌کارگیری از هنر ایرانی در توسعه و گشایش‌های اقتصادی آغاز شده است و از هنرهای مختلف دراین‌راهبرد استفاده می‌شود؛ اما در میان هنرهای چشم‌نواز و اصیل ایرانی، هنر فرش‌بافی که از قدمت و جاودانگی خاصی برخوردار است، جایگاه به‌مراتب ارزشمندتری دارد. فرش دستباف ایرانی به‌عنوان یک هنر اصیل ایرانی و نشانه فرهنگ و تمدن ایرانیان، علاوه‌بر کارکردهای هنری و فرهنگی جایگاهی قابل‌اعتنا در توسعه اقتصاد داشته و دارد. طرفه اینکه این هنر تنها در اقتصاد صنعتی رخ نمی‌نماید بلکه به‌عنوان گنجی درخشان در تاروپود اقتصاد خانگی و اقتصاد روستایی هم می‌درخشد و در بسیاری از شهرها و روستاهای کشور به‌عنوان کالایی استراتژیک تولید می‌شود. در گذشته نه‌چندان‌دور فرش دستباف از مهم‌ترین کالاهای صادراتی غیرنفتی ایران به‌شمار می‌رفته و صادرات آن چندین میلیارددلار در سال آورده ارزی داشت؛ اما در سال‌های اخیر به‌دلایل مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، تحریم‌ها، علاوه‌بر تغییر ذائقه کاری جوانان به‌ویژه جوانان در روستاها و کاهش تولید فرش دستباف، صادرات آن با کاهش چشمگیری مواجه شده است. به‌کارگیری هنر فرش‌بافی با رویکرد اقتصادی یکی از راهکارهای توسعه‌ای کارشناسان در بهبود معیشت اهالی روستاها و بافندگان فرش و به‌دنبال‌آن توسعه اقتصاد بومی و ملی‌ست. بدون‌شک در بین هنرهای ایرانی، فرش دستباف ظرفیت فراتری درجهت حضور در اقتصاد و بازارهای جهانی دارد. بااین‌حال صنعت فرش، به‌عنوان یکی از ارکان مهم اقتصاد و فرهنگ ایران، همواره با چالش‌ها و فرصت‌های متعددی روبه‌رو بوده است و تنوع و نوآوری در طراحی و تولید، تولید فرش‌های مدرن و همگام با سلیقه‌های روز بازار، در کنار حفظ اصالت فرش‌های سنتی، استفاده از مواداولیه باکیفیت و سازگاربامحیط‌زیست و تنوع در بافت، رنگ و طرح فرش برای جذب مشتریان مختلف بیش‌ازگذشته ضروری به‌نظر می‌رسد. براین‌مبنا؛ استفاده از روش‌های نوین بازاریابی دیجیتال برای معرفی محصولات به بازارهای جهانی، ایجاد برندهای معتبر و قابل‌اعتماد، برگزاری جشنواره‌ها و جشن با محوریت فرش، برگزاری کلاس‌های آموزشی بافت فرش و ارائه تسهیلات و وام‌های کم‌بهره به تولیدکنندگان و بافندگان فرش می‌تواند در بازتعریف اقتصاد فرش و احیای هنر بافت فرش ایرانی مؤثر باشد. امید که با احیای این صنعت چشم‌نواز علاوه‌بر رفع بیکاری و ایجاد اشتغال پایدار در شهرها و روستاها، زمینه صادرات منظم و ساختارمند این هنر دیرینه به‌شکلی منسجم فراهم شود.