سفر وزیر امور خارجه به باکو؛ اولینگام در معماری جدید حملونقل منطقهای
«نیوزآز» در گزارشی، سفر عباس عراقچی به باکو را اولینگام در راه تقویت روابط ایران با همسایگان در حوزه ترانزیت منطقهای دانست؛ حوزهای که به کانون توجه دیپلماسی عملگرایانه دولت «مسعود پزشکیان» تبدیل شده. بهگزارش مرضیه جلالالدینی (ایرنا)؛ سفر قریبالوقوع عراقچی به جمهوری آذربایجان توجه زیادی را بهخود جلب کرده زیرا این سفر درحالی انجام میشود که بیشتر کشورها درحالجمعبندی گزارش سالانه و تعیین اولویتهای سال آینده هستند؛ اما برای تهران هنوز ۲۰۲۵ بهپایان نرسیده و مشتاق است پیش از پایان دستورکار سالجاری میلادی، مذاکرات با همسایگان مهم را تقویت کند و دراینمیان جمهوری آذربایجان در منطقه قفقاز جنوبی اهمیت بسیاری برای تهران دارد. بهباور تحلیلگر این رسانه، از زمان انتخاب پزشکیان بهعنوان رئیسجمهوری ایران، روابط تهران-باکو بهطور قابلتوجهی افزایش یافته. وی پیش از سفر عراقچی، دوبار از باکو بازدید کرده که نشاندهنده تغییر آشکار بهسمت همکاریهای عمیقتر، قابل پیشبینیتر و عملگراتر با این همسایه شمالی است. بهاعتقاد تحلیلگر این رسانه آذربایجانی، طرحهای بزرگی همچون کریدور حملونقل بینالمللی شمال-جنوب و کریدور ارس، در کانون رویکرد جدید تهران قرار دارند. اینمسیرها ازاینزاویه که کمتر آسیبپذیر هستند و درآمدهای ترانزیتی را افزایش داده و نقش استراتژیک تهران را بهعنوان یک مرکز لجستیک منطقهای تقویت میکنند، جایگاه مهمی در دستورکار سیاست خارجی ایران دارند. بهعقیده تحلیلگر نیوزآذر؛ عراقچی بهعنوان یک دیپلمات ماهر که پیشازاین تجربه بسیاری در مذاکرات سطحبالا نشان داده، در شکلدهی اینمسیر نیز به چهرهای کلیدی تبدیل شده است. نویسنده گزارش درادامه به حملات ماه ژوئن (خرداد و تیر) رژیم صهیونیستی به ایران اشاره کرده است و اینکه در تهران برخی چهرهها احتمال حملات پهپادهای اسرائیلی از خاک جمهوری آذربایجان را مطرح کردند، اما عراقچی با رد این اتهامات، تأکید کرد که چنین اظهاراتی میتواند به روابط دوجانبه آسیب جدی وارد کند. بهعقیده نویسنده، واکنش قاطع عراقچی نشان داد که دولت جدید ایران قصد دارد از تقابل غیرضروری بهویژه با همسایگان نزدیک خود اجتناب کرده و رویکردی متوازن و درعینحال عملگرا را ترجیح میدهد. تحلیلگر این پایگاه خبری، درادامه با پرداختن به محور مذاکرات دیپلمات برجسته ایرانی در سفر به باکو، یادآور شده است که آینده کریدورهای شمال-جنوب و ارس، سرعت اجرای آنها، نحوه سرمایهگذاری و چالشهای فنی که تاکنون برطرف نشدهاند، کانون مذاکرات عراقچی با همتای آذربایجانی خواهند بود. چراکه این کریدورها برای ایران تنها پروژههای زیرساختی بشمار نمیروند، بلکه بخشی از استراتژی اقتصاد مقاومتی تهران هستند که باوجود تحریمها و فشار غرب اهمیت بالایی دارند. در ادامه این گزارش به وضعیت درگیریها در خاورمیانه و رقابت قدرتهای بزرگ و تلاشها برای نفوذ در قفقاز جنوبی اشاره شده و نگارنده استدلال میکند: ایران بهدنبال درک کامل موضع باکو است تا ثبات را در امتداد خطوط حملونقل مهم تضمین کند و مانع اختلالاتی شود که میتواند بر منافع اقتصادی آن تأثیر بگذارد. دراینمیان، آینده مسیر موسوم به «مسیر ترامپ» نیز توجه تهران را بهخود جلب کرده و ایران از نزدیک احتمال دخالت ایالاتمتحده در شکلدهی مسیرهای جدید ترانزیتی و ارزیابی پیامدهای آن برای موضع استراتژیک خود را زیرنظر دارد. نویسنده دراینخصوص خاطرنشان میکند: باید چند نکته مهم را مدنظر قرار داد؛ هرگونه نقش احتمالی ایالاتمتحده تنها به بخش ارمنی مسیر مربوط میشود و بخش آذربایجانی بهطورکامل تحتکنترل باکو باقی میماند. جمهوری آذربایجان بارها تأکید کرده که به قدرتهای خارجی اجازه دخالت در مدیریت کریدورهای حملونقل را نخواهد داد؛ موضعی که با منافع ایران نیز همسو است. تحلیلگر این رسانه با برشمردن همین مؤلفهها، معتقد است که سفر عراقچی به باکو احتمالاً نخستینگام درراستای رویکرد جدید تهران باشد و منطقی است که او پس از باکو به ایروان سفر تا درمورد مسائل مربوط به مشارکت ارمنستان در پروژههای حملونقل منطقهای و چگونگی تأثیر حضور آمریکا بر راهبرد منطقهای ایران گفتوگو کند. نگارنده گزارش درپایان، زمانبندی سفر عراقچی به باکو را بههیچوجه تصادفی ندانسته و استدلال میکند: ایران قصد دارد همکاری با جمهوری آذربایجان را همزمان با آمادهسازی دستورکار سیاست خارجی سال آینده خود تقویت و پروژههای مشترک زیرساختی را تسریع کند و هر سوءتفاهم ناشی از فضاسازیهای رسانهای اخیر را از بین برده و خطمشی عملگرایانه پزشکیان را تقویت کند. ضمنآنکه این سفر نشانگر قصد تهران برای تثبیت جایگاه خود در معماری جدید حملونقل منطقهای است که در آن کریدورهای لجستیکی بهاندازه ائتلافهای سیاسی اهمیت استراتژیک پیدا کردهاند.