سرهنگ خرسند: ایران اجازه نمیدهد جنایت فراموش شود
پیگیری حقوقی ترور سردار سلیمانی در مسیر عدالت جهانی
سپیده حاصلیپناه
در آستانه سالگرد شهادت سردار شهید حاج قاسم سلیمانی، نشست تخصصی بررسی ظرفیتهای حقوقی تعقیب عاملان و آمران ترور سردار سلیمانی در مراجع قضایی بینالمللی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس و بهمیزبانی سازمان بسیج حقوقدانان استان تهران و دانشگاه آزاد اسلامی واحد قدس برگزار شد. درایننشست جمعی از استادان حقوق، دانشجویان و پژوهشگران حوزهی حقوق بینالملل گردهم آمدند تا ابعاد حقوقی این جنایت، مسیرهای پیگیری قضایی و چالشهای موجود در عرصه بینالملل را موردبحث و بررسی قرار دهند. در حاشیۀ این مراسم، خبرنگار ما با سرهنگ پاسدار مهدی خرسند، مسئول سازمان بسیج حقوقدانان استان تهران، گفتوگویی انجام داد که حاوی نکات مهمی درباره ابعاد بینالمللی پرونده ترور سردار سلیمانی است.
پیگیری مستمر حقوقی در داخل و خارج از کشور
مسئول بسیج حقوقدانان استان تهران بااشارهبه محور اصلی نشست گفت: ایننشست علمی باهدف بررسی ابعاد حقوقی و بینالمللی ترور سردار سلیمانی برگزار شد و متخصصان حوزه حقوق بینالملل و نظامی، دیدگاههای حقوقی خود را درباره امکان تعقیب عاملان و آمران شهادت سردار ارائه کردند. دانشجویان رشته حقوق در این برنامه حضور فعالی داشتند و این حضور، گامی برای تقویت آگاهی حقوقی نسل جوان درزمینهٔ جرائم بینالمللی و سازوکارهای پیگیری حقوقیست. خرسند بااشارهبه تلاشهای انجامشده در سطح داخلی تصریح کرد: پرونده قضایی مرتبط با ترور سردار سلیمانی در محاکم ایران باز است و دادگاههای مختلف در حال بررسی جوانب مختلف این جنایت هستند. مطابق قوانین کیفری ایران، هرگونه اقدام تروریستی و صدور دستور برای ارتکاب آن، مصداق جنایت جنگی و جرم قابلتعقیب است، حتی اگر عاملان یا آمران از اتباع خارجی باشند.
جنایت جنگی و تروریسم دولتی؛ پروندهای فراتر از مرزها
خرسند ترور سردار سلیمانی را نمونه آشکار تروریسم دولتی دانست و تأکید کرد: اقدام نظامی ایالاتمتحده علیه یکی از فرماندهان رسمی نظام جمهوری اسلامی ایران در خاک کشور عراق، نهتنها نقض حاکمیت ملی عراق است بلکه براساس حقوق بینالملل، جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت محسوب میشود. وی افزود: این پرونده از منظر حقوق بینالملل دارای صلاحیت جهانی است و قابلیت طرح در دیوان کیفری بینالمللی (ICC) و دیوان دادگستری بینالمللی (ICJ) را دارد. ایران میتواند براساس نقض اصول منشور ملل متحد و کنوانسیونهای مربوط به منع ترور دولتی، علیه ایالاتمتحده اقامه دعوا کند.
موانع جدی در مسیر اجرای عدالت بینالمللی
مسئول سازمان بسیج حقوقدانان استان تهران درباره موانع موجود در پیگیری قضایی این پرونده گفت: یکی از چالشهای اساسی، مصونیت قضایی مقامات آمریکایی است که بر پایهی مصوبات داخلی آن کشور تعریف و تثبیت شده است. این مصونیتها عملاً مانع از تشکیل دادگاه کیفری علیه مقامات عالیرتبۀ ایالاتمتحده میشود. وی ادامه داد: مشکل دیگر، سیاستهای دوگانه و نفوذ گسترده آمریکا در نهادهای بینالمللی ازجمله شورای امنیت و برخی سازمانهای حقوق بشری است؛ این نفوذ باعث میشود بسیاری از قطعنامهها یا احکام قضایی علیه آمریکا عملاً اجرایی نشود. خرسند خاطرنشان کرد: «حتی در مواردی که دادگاههای بینالمللی حکم صادر کردهاند، در مسیر اجرا با چالشهای جدی مواجه بودهاند؛ بنابراین هرچند صدور حکم علیه عاملان ترور ممکن است، اما اجرای عملی آن در نظام فعلی روابط بینالملل تقریباً غیرممکن بهنظر میرسد.
استفاده از ظرفیت حقوقی و اخلاقی در سطح بینالملل
سرهنگ خرسند بااشارهبه تجربۀ اخیر در پیگرد قضایی برخی مقامات صهیونیستی افزود: همانطورکه اقدام حقوقی آفریقای جنوبی علیه نخستوزیر رژیم صهیونیستی سبب صدور رأی بینالمللی شد، ایران نیز میتواند بااستفادهاز سازوکارهای مشابه، پرونده سردار سلیمانی را به نهادهای جهانی ارجاع دهد. او تأکید کرد: ما شاهد آن بودیم که حتی در عرصه عمومی، برخی مسئولان شهری در کشورهای غربی ازجمله شهردار نیویورک اعلام کردهاند درصورت ورود مقامات رژیم صهیونیستی، آنها را بازداشت خواهند کرد. این نشاندهنده قدرت افکار عمومی و جنبه اخلاقی عدالت جهانی است. خرسند تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران نیز باتکیهبر اصول حقوق بینالملل و حمایت ملتهای آزادیخواه تلاش میکند پرونده سردار سلیمانی را نهفقط از منظر سیاسی، بلکه بهعنوان یک مطالبه حقوقی و انسانی پیگیری کند و اجازه ندهد این جنایت به فراموشی سپرده شود.
تأکید بر مسئولیت جهانی در برابر ترور سردار سلیمانی
این مقام مسئول بااشارهبه پیگیریهای انجامشده ازطریق دستگاه قضایی ایران و همکاری کشورهای دوست منطقه افزود: در چندین دور از مذاکرات و دادگاههای مشترک، نمایندگان حقوقی ایران و عراق حضور داشتند و اسناد مرتبط با وقوع این ترور موردبررسی قرار گرفت. این فرآیند همچنان ادامه دارد و در آینده نزدیک خبرهای تازهای دراینزمینه به اطلاع مردم ایران خواهد رسید. وی یادآور شد: ایران ازطریق اینترپل نیز اقدامات مستندی انجام داده و برخی مقامات آمریکایی ازجمله رئیسجمهور وقت آمریکا در فهرست تحت تعقیب بینالمللی قرارگرفتهاند. خرسند درپایان گفت: گرچه فشارهای سیاسی و ساختار قدرت جهانی مانع از اجرای فوری عدالت شده، اما این پرونده نهتنها بیانگر مظلومیت سردار سلیمانی بلکه نماد مقاومت حقوقی جمهوری اسلامی ایران در برابر سلطهگری است. ما بااستفادهاز ابزارهای حقوقی، اخلاقی و سیاسی، این جنایت را بهعنوان یک مطالبه همیشگی تا تحقق عدالت دنبال خواهیم کرد.» وی خاطرنشان کرد: عدالت ممکن است با تأخیر محقق شود، اما اراده ملت ایران و پایداری در مسیر احقاق حق، سرانجام این پرونده را به نتیجهای خواهد رساند که جهانیان از آن بهعنوان نماد مبارزه با تروریسم دولتی یاد خواهند کرد. نشست تخصصی حقوقی در شهر قدس، نقطهعطفی در روندی است که جمهوری اسلامی ایران در مسیر عدالت جهانی آغاز کرده است. حضور دانشگاهیان و حقوقدانان جوان درایننشست، نشان داد که پیگیری حقوقی پرونده سردار سلیمانی صرفاً اقدامی سیاسی نیست، بلکه حرکتی علمی، حقوقی و اخلاقی در دفاع از کرامت انسانی و مقابله با تروریسم دولتیست.