آتشی که بوش برافروخت!

در هیاهوی تحلیل‌ها و تفاسیر صرفا سیاسی و آکادمیک از تحولات و رویدادهای پرشتاب جاری در عرصه‌ی روابط بین‌الملل، به‌ویژه در منطقه‌ی خاورمیانه، شاهد ابراز دیدگاه‌هایی نامتعارف از این تحولات هستیم که خاستگاه‌های دینی دارند و اخیرا این دیدگاه‌ها با توجه به رویکردهای خاص خود مجال بروز یافته و تلاش دارند از نگاه دینی روند گذر تاریخی حاضر را تحلیل و تفسیر کنند. به گزارش ایرنا، شاید بارزترین شخصیتی که از نگاه دینی کوشیده‌است تحولات سیاسی و امنیتی منطقه را برخلاف عرف سیاسی قرائت کند، جرج دبلیو بوش؛ رئیس‌جمهور سابق آمریکا باشد که معتقد بود ماموریت مقدسی از جانب خداوند برای سرنگونی صدام در عراق به وی محول شده‌است! بسیاری از کارشناسان بین‌المللی این باور دینی! جرج بوش را عامل جنگ و اشغال عراق می‌دانند تا‌ جایی‌که ژاک شیراک؛ رئیس‌جمهور وقت فرانسه در تماس تلفنی که بوش در اوایل 2003 با وی داشت و او را به این ماموریت الهی! فراخوانده‌ بود، تعجب کرد و برای همین از جرج بوش به‌عنوان سردمدار جنگ‌های نئوصلیبی یاد شده‌است. بوش شخصا پس از چند هفته از حادثه‌ی انفجار برج‌های دوقلو در 11 سپتامبر 2001 در نیویورک از این حمله‌ی تروریستی به‌عنوان جنگ صلیبی یاد کرد؛ امری که تبعات آن تا به امروز ادامه دارد. گروه‌های تکفیری تندرویی که در نتیجه‌ی اشغال عراق توسط آمریکایی‌ها در این کشور فعال شدند، همگی با خاستگاه دینی علیه هجمه‌ی آنچه صلیبی‌ها می‌خواندند، شکل گرفتند و برخی کارشناسان حملات این‌روزهای تروریست‌های مدعی اسلام به کشورهای اروپایی را در ادامه‌ی همان جنگ صلیبی می‌دانند که بوش در منطقه جرقه‌ی آن را براساس یک باور دینی انجیلی به راه انداخت و بسیاری از کارشناسان هنوز در تبیین علل سیاسی آن عاجز مانده‌اند. برخی عراقی‌ها باور دارند، خیلی از مظاهر دینی تحرکات ارتش آمریکا در عراق از جمله حضور سربازان یهودی‌تبار در ذوالکفل در جنوب حله، به‌عنوان یکی از انبیای یهودیان، یا استقرار ارتش آمریکا در کنار آوارهای شهر تاریخی بابل به‌عنوان مرکز مخفی‌شدن یاجوج و ماجوج که بوش در گفت‌وگوی تلفنی با شیراک از آن نام برده‌بود، از نگاه سیاسی قابل تفسیر نیست، اما از حیث دینی قابل فهم است. کارشناسان سیاسی همواره مسائل و اثرات دینی را در تحلیل‌های سیاسی خود دور نگه می‌دارند و پرداختن به چنین مسائلی را نوعی جهل، نادانی و کسر شان خود می‌دانند، از همین‌رو طرفداران قرائت‌های دینی معتقدند، کارشناسان سیاسی و آکادمیک به‌همین‌دلیل، در قرائت تحولات منطقه ناکام‌تر هستند و اظهارنظر درباره‌ی آینده‌ی تحولات را معمولا به گذر ایام موکول می‌کنند، زیرا نگاه آنها فقط از دایره‌ی تنگ سیاسی‌ست و درعین‌حال خاستگاه‌های دینی را که توضیح‌دهنده‌ی این حرکت‌های سیاسی-امنیتی‌ست، نادیده می‌گیرند. تحولات سوریه نیز از جمله مسائلی‌ست که کارشناسان سیاسی عموما در تحلیل و تفسیر آن ناتوان مانده‌اند، به‌ویژه وقتی چرخش سریع فعلی را در مواضع ترکیه مشاهده می‌کنند یا انزوای عربستان و کشورهای عربی حوزه‌ی خلیج فارس را توسط آمریکا شاهد هستند. این درحالی‌ست که خیلی‌ها در عراق معتقدند، آراء و نظرات پژوهشگران حوزه‌ی مهدویت که این‌روزها حداقل در سطح رسانه‌های اسلام‌گرای شیعه‌ی عراق بیشتر مورد اهتمام قرار گرفته‌است، بیش از کارشناسان سیاسی برجسته، قریب به واقعیت جلوه می‌کند. از جالب‌ترین نمونه‌هایی که در این ایام مورد توجه قرار گرفته، مباحث سید محمدعلی حلو در برنامه‌ی مشهور المهدی وعدا... شبکه‌ی تلویزیونی کربلا وابسته به عتبه حسینی و علامه علی کورانی در شبکه‌ی ماهواره‌ای ولایت نزدیک به دفتر آیت‌ا... مکارم شیرازی در شهر مقدس قم است. درحالی‌که بسیاری از کارشناسان درباره‌ی نشست‌های گروه‌های معارض سوری با دولت دمشق در ژنو، دیدگاه‌های پر ابهامی داشتند و معمولا به پیچیده‌بودن مسائل اشاره می‌کردند، سید محمدعلی حلو به‌عنوان پژوهشگر مسائل مهدویت، براساس روایات مهدویت، پیش‌بینی کرده بود، ژنو سه برگزار نمی‌شود و اگر هم برگزار شود، عملا هیچ دستاوردی برای معارضان سوری و دولت سوریه نخواهد داشت. از نگاه طرفداران خاستگاه‌های نامتعارف در تحلیل مسائل، این اتفاق به واقع افتاد و ژنو سه، آخرین میخ بر تابوت معارضان سوری تلقی شد. البته این پژوهشگر عراقی مهدویت، قبلا درباره‌ی درگیری بین گروه‌های تکفیری در سوریه نیز پیش‌بینی کرده‌بود که در جنگ بین جبهه‌النصره و داعش بروز یافت. همین دیدگاه‌ها را نیز علامه علی کورانی بیان داشت و یکی از نگرانی‌های عراقی‌ها از حضور نظامی ترکیه در شمال عراق و احتمال درگیری بین عراق و ترکیه را کاملا منتفی دانست، درحالی‌که کارشناسان امنیتی همچنان از احتمال درگیری بین بغداد و آنکارا در نتیجه‌ی حضور نظامی ترکیه در شمال عراق سخن می‌گویند. علامه کورانی نیز تحولات سوریه و عراق و حتی پرونده‌ی هسته‌ای ایران را براساس عقیده‌ی مهدویت تحلیل کرده‌بود که برخی معتقدند تقریبا همه‌ی آنها در عمل همان‌گونه که پیش‌بینی شده‌بود، تحقق یافته‌است؛ از جمله در پرونده‌ی هسته‌ای که پیش‌بینی کرده‌بود، آمریکایی‌ها کارشکنی خواهند کرد. همچنین او معتقد است که عراقی‌ها با ترک‌ها هرگز درگیر نمی‌شوند و دولتی به نام کردها در شمال عراق شکل نمی‌گیرد و جنگ قرقیزیا که در روایات مهدویت آمده، متعلق به جنگ موصل نیست؛ بلکه جنگی‌ست که در نزدیکی دیر الزور سوریه روی می‌دهد. درهمین‌زمینه روایتی نیز از سید حسن نصرا...؛ دبیرکل حزب‌ا... لبنان در رسانه‌ها بازتاب یافت که در صورت صحت آن، بیانگر تاثیر نگاه دینی در قرائت‌های سیاسی‌ست، به‌طوری‌که گفته می‌شود، وی براساس روایت معروف به مرگ ملک عبدا... در عربستان، معتقد است که باید تا سه‌سال بعد از مرگ ملک عبدا... منتظر ماند و اگر ملک سلمان فعلی درگذشت، این روایت تحقق یافته و ظهور نزدیک شده‌است. این برداشت را علامه کورانی در یکی از برنامه‌هایش در شبکه‌ی ماهواره‌ای ولایت به نقل از حسن نصرا... بیان کرده و گفته که حسن نصرا... اعتقاد دارد، مدت حیات پادشاهی که بعد از ملک عبدا... می‌آید، سه‌سال است و بعد از آن آشوب سراسر عربستان سعودی را فرامی‌گیرد. نگاه‌های دینی، هرچند در تحلیل و تفسیرهای کارشناسان سیاسی مغفول می‌ماند، اما در سطح مردمی و شبکه‌های اجتماعی و رهبران و خطبای منابر به‌شدت شایع است و گاه دیده می‌شود که چینش پازل‌های حوادث و تحولات در تحلیل‌های نامتعارف و با نگاه غیر مرسوم و حتی ناسازگار با مبانی علم سیاست، بسیار روان‌تر و بهتر تحولات را توضیح می‌دهد. برخی فعالان و کارشناسان این حوزه همچنین معتقدند که سوالات زیادی در ارتباط با روند تحولات جاری که بسیار پرشتاب و پیچیده است، وجود دارد که با معیارها و اسلوب‌های اندازه‌گیری علمی، پاسخ‌های قانع‌کننده به‌دست نمی‌دهد؛ به طوری‌که چارچوب‌های متعارف سیاسی در تحلیل تغییر رویکرد آمریکایی‌ها در قبال تقابل شیعه و سنی، تغییر در صف بندی‌های منطقه‌ای مانند اتحاد سعودی‌ها با یهودی‌ها، حرکات نامتعادل در سیاست‌های منطقه‌ای ترک‌ها یا شکل‌گیری یک بازوی نظامی قدرتمند شیعی (در قالب جریان مقاومت) و تمایل شدید آمریکایی‌ها به نزدیک‌شدن به این جریان، لنگ می‌زند. صاحبان این برداشت، در تحلیل این رویدادها، صف‌بندی مرسوم آخرالزمانی را یادآور می‌شوند که در آن دجال (سفیانی)، در برابر یمانی‌ها و خراسانی‌ها و حاملان پرچم‌های زرد (نماد حزب‌ا...) را یادآور می‌شوند که در همین چارچوب سفیانی‌ها (تکفیری‌ها) هم‌اکنون در سوریه و یمن و عراق درگیر هستند و یهودی‌ها به آنان پیوسته‌اند و... این نوع نگرش، اگرچه به اعتقاد بسیاری در ذات خود یک مزیت تلقی و هر روزه در خارج از محیط‌های آکادمیک، بر طرفدارانش افزوده می‌شود، اما علمای دین از سوء استفاده از این نوع نگاه برای تقویت جایگاه اجتماعی و سیاسی افراد ابراز نگرانی می‌کنند و برهمین‌اساس، همواره اصرار این‌دست از علما و مراجع آن است که از تطبیق روایات مهدویت بر تحولات روی‌داده و اعطای احکام قطعی درباره‌ی آینده باید خودداری کرد.