منتقدان کوتاه‌قد دوست دارند آثار ادبی را به اندازه خود، کوتاه کنند

فاضل نظری می‌گوید که برخی منتقدان کوتاه‌قد شعر دوست دارند شأن آثار را تا اندازه دردسترس‌بودن خود پائین بیاورند؛ در نتیجه یا نشانی غلط می‌دهند یا نشانی صحیح را به فراموشی می‌سپارند. مراسم رونمایی از پنج دفتر شعر انتشارات سوره مهر که با عنوان «شعر معناگرا» عرضه شده است، با حضور فاضل نظری؛ معاون هنری حوزه هنری در غرفه انتشارات سوره مهر در نمایشگاه کتاب برگزار شد. در این مراسم، نظری در سخنانی این مجموعه‌اشعار را در تراز شعر امروز خواند و برخی مولفه‌ها را برتر از جریان امروز دانست و گفت: «احساسم این است که این دفاتر شعر و شاعران‌شان در خلوات معنا قدم زده و با جهان به‌دور از افراط و تفریط در زبان آراسته شده‌اند. اشعار این کتاب‌ها، غزل‌هایی در ادامه طبیعی مسیر غزل است». وی ادامه داد: «شعر امروز ایران، گاه پیچ‌وخم‌هایی را طی کرده، به بن‌بست رسیده، گاهی به مرداب و دشت منتهی شده و گاهی هم مانند یک رودخانه مسیر طبیعی خود را طی کرده است. به باور من، اگر غزل را رودخانه‌ای بدانیم، مسیر طبیعی آن جایی‌ست که این دوستان در آن ایستاده‌اند و در حال آئینه‌داری هستند». نظری افزود: «این دوستان، شاعرانی هستند که دچار افراط و تفریط نشده و مانند یک موج مقطعی به دیوار کوبانده نشده‌اند. به‌صورت کاذب سر ذوق نیامده‌اند و به‌جای فریادزدن و بیانیه صادرکردن، با کارشان حرفی را که باید زده‌اند. جهان ذهنی آنها برای من بسیار جذاب است». این شاعر خاطرنشان کرد: «اتفاق عجیبی که بعدازانقلاب رخ داده این بود که سن عقلی شاعران ما پائین آمده است. در سال‌های قبل باید صبر می‌کردیم که شاعری در ۵۰‌سالگی به پختگی، تجربه و فکر برسد اما امروز شاهدیم که شاعران ما در سنین کم به بلوغ و پختگی می‌رسند. این دوستان جوان، در زمره چنین شاعرانی هستند که خداوند به آنها توجه و عنایت داشته و در مسیری قرارشان داده است که به یک اثر خالص بدون زوائد برسند». معاون هنری حوزه هنری گفت: «امروزه نمونه‌های زیادی در شعر داریم که حتی دستورزبان و حداقل‌های کلام را رعایت نمی‌کنند. این دوستان در زمره چنین شاعرانی نیستند. حاصل کار آنها نتیجه جوشش و کوشش، مطالعه و مباحثه است». وی همچنین ادامه داد: «حقیقت آن است که عنوان غزل را نباید برای هر اثری مصرف کرد؛ اما در مورد این دوستان من به جرئت از چنین اسمی استفاده می‌کنم و تأکید هم دارم به‌جای آنکه به کار آنها شعر جوان بگوییم، باید از آنها با تعبیر شاعر جوان یاد کنیم». نظری خاطرنشان کرد: «زیست‌بوم شاعران، اندیشه است. آنها باید دمخور عقل و تفکر باشند. اعتدال نه به‌معنای سیاسی بلکه به‌عنوان عینی و فردی‌اش باید در آنها حلول یافته باشد. معنای من از اعتدال، همان معنایی‌ست که انسان بر مبنای آن خلق شده و در ادامه، شاعر باید در جهان عاطفی و احساسی زیست داشته باشد تا بتواند مسیر طبیعی حیات شاعرانه‌اش را بپیماید». وی درهمین‌زمینه افزود: «عطش و شتاب نسل امروز برای دیده‌شدن و پرداخت هزینه برای اینکه به‌طور معجزه‌گون حال خود را خوب کنند، به یکی از پدیده‌های روزگار ما تبدیل شده است؛ درحالی‌که تعالی و رشد، مسیری‌ست که قدم‌به‌قدم رخ می‌دهد. اگر آدمی یاد بگیرد که چطور به نیازهای کاذبش پاسخ دهد و در بند آنها نباشد، رشد و تجلی پیدا می‌کند. یادمان باشد که تاریخ ادبیات ما به ما می‌گوید که چگونه می‌توان بقا داشت و چگونه نه». نظری تصریح کرد: «منتقدان کوتاه‌قد دوست دارند تا آثار ادبی را به اندازه خود، کوتاه کنند. آنها حتی شعر حافظ را نیز با همین نگاه، نگاه می‌کنند؛ در‌حالی‌که شاعران ما باید از این نگاه بگذرند و خود را با مطالعه به قله رشد برسانند. من البته قبول دارم که شعر خوب، نیاز به منتقد خوب دارد و منتقد خوب کسی‌ست که نشانی درست بدهد اما شاهدیم گاهی منتقدان ما یا نشانی غلط می‌دهند یا نشانی را فراموش کرده‌اند. درواقع یا مسیر تعالی را نمی‌شناسند یا دوستش ندارند». وی در پایان خاطرنشان کرد: «من از شاعران جوان می‌خواهم از سیل انتقادات خسته نشوند و اجازه ندهند که این صداها باعث شود آنچه که باید بشنوند فراموش‌شان شود. به‌یاد داشته باشند که دنیا هنوز پر از خوبی‌ها و زیبایی‌هاست که باید روایت شود و بی‌تردید دنیایی که شعر نداشته باشد، چیزی کم دارد»./حمید نورشمسی/ مهر