نگاهی تازه به فیلم «به همین سادگی»
چگونه زنان از شهرها حذف میشوند؟
خانه خیلی روشن است
و چلچراغ به شکوه و خاموش
و در انتظار شب
شاید دیده شود امشب.
«به همین سادگی» داستان ناتورالیستی زندگی روزمره زنان بسیاریست که در تلاطم روزهای همیشگی، در نقطهای به تفکر درباره انحصار در کار خانگی و فضای محدود خانهای که در آن محبوس شدهاند فرومیروند. آنچنانکه زارتسکی بیان میکند در جامعه سرمایهداری، خانواده و اقتصاد دو قلمرو جداگانه محسوب میشوند و در چنین چارچوب فکریای، زنی که به کار خانگی میپردازد، فعالیت اقتصادی نمیکند. درنتیجه، فعالیتهای درون خانواده به کنار میرود و جامعه زنان را تنها درصورتی دربرمیگیرد که به فعالیت اقتصادی بپردازند. در صحنههایی از فیلم، با تقابل زن خانهدار و شاغلی روبهرو میشویم که باعث بهتکاپوافتادن زن خانهدار برای بازیابی نقش اجتماعی ازدسترفته خود میشود. کلاسهای هنری، فرهنگی و… که در میان این گروه از زنان در محیطهای تکجنسیتی و محصور در ادامه و پیوند با فضای اندرونی خانههایشان قرار دارد، تلاشی در جهت بهدستآوردن نقشهای ازدسترفته است؛ حالاینکه تفاوت در فعل اقتصادی و تعیین نقش کنشگری از سوی اقتصاد است اما داستان به همینجا ختم نمیشود و این مناسبات در ارتباط فرد با خانواده (فضای درونی که فرد محدود به آن شده) نیز تأثیرگذار است که از سویی، با چالشهایی در نقش مادری و از سوی دیگر، با ازدواجی که فرد بین ادامه یا بهپایانرساندن آن مردد است. در شعری که از زبان طاهره (شخصیت زن اصلی داستان) گفته میشود، گویی چلچراغ خود زن بوده که به یکی از اجزای محیط خانه تبدیل شده است و در انتظار شب و بازگشت همسر و فرزندان و دیدهشدن است اما دوگانه خصوصی/عمومی فضا که از سوی نظریهپردازان فمینیست مورد تأکید بوده است، در قسمتهایی از «به همین سادگی» که طاهره از محیط خانه خارج میشود، بهخوبی آشکار میشود. او که به محیط خانه وابسته و متعلق است، در برخورد با محیطهای بیرونی و شهری محدودی قرار میگیرد و تنها راه ارتباط وی در هنگام برخورد با زنان همسایه و کلاسهای هنری تکجنسیتیست. در قسمتهایی نیز از سوی افراد دیگر بهدلیل عدم انطباق با معیارهای زیبایی و کارایی که از سوی جامعه انتقال مییابند، مورد سرزنش قرار میگیرد. زن همسایه که به وضعیت ابروهای وی اشاره میکند و فرزندان طاهره که از وی تقاضای پوشیدن لباسهای رنگیتر را دارند، معیارهای ازپیشتعیینشده جامعهای را نشان میدهند که زن از آنها جدا افتاده است. در سوی دیگر، زنانی همچون همکار امیر (همسر طاهره) و زنی که در گذشته در همسایگی این خانواده زندگی میکردهاند، قرار میگیرند که گویی با معیارهای فضای بیرونی زندگی انس گرفتهاند و بهنوعی الگو برای زن خوببودن در جامعه تبدیل شدهاند. هردو این زنها که به فعالیت اقتصادی میپردازند در برخورد با محیطهای ناآشنا چنان اعتمادبهنفسی در خود حس میکنند که طاهره را به فکر وامیدارند. زن همسایه که اکنون فروشندگی میکند، روسری قرمزی را بر سر دارد که فرزند طاهره از وی تقاضا میکرده و زن همکار به سؤالات درسی فرزندان پاسخ میدهد و بهنظر میرسد طاهره درحال ازدستدادن فضای خصوصی زندگیست. میر کریمی در «به همین سادگی» بااینکه روند کند و کسالتباری را برای ارتباط بیننده و شخصیتهای داستان انتخاب کرده است اما بهخوبی موفق به نشاندادن تمایز فضای خصوصی/عمومی زندگی زنان خانهدار ایرانی شده است و انتخاب زنی که گذشتهای در فضایی غیر شهریتر دارد، داستان را بر روی گروههایی که در این فضاها دشوارتر منطبق میشوند، متمرکز ساخته است.
محجوبه امانی/ معماریآنلاین