10 مهرماه بهروایت تاریخ
امروز 10 مهر مصادف با كشتهشدن كلنل محمدتقیخان پسیان در خراسان بهسال 1300 است. كلنل محمدتقیخان پسیان، در سال 1271 بهدنیا آمد. وی، پسازآنكه وارد نظام شد، بهدلیل ابراز رشادت، بهسرعت ارتقاء یافت و در سال 1299 ریاست ژاندارمری خراسان را برعهده گرفت. او بهخاطر داشتن افكار آزادیخواهانه، درمیان مردم از نفوذ و اعتبار فراوانی برخوردار بود. پساز كودتای رضاخان در سال 1299 كلنل پسیان، علاوهبر فرماندهی ژاندارمری، حكومت خراسان را كه تاآنزمان تحت كنترل قوامالسلطنه بود، دردست گرفت؛ اما پساز قدرتیافتن قوامالسلطنه، پسیان با وی اختلاف پیدا كرد و كار ایناختلاف پسازمدتی بالا گرفت. ازاینرو، كلنل پسیان باتوجهبه نفوذ بیگانگان در ایران و نابسامانی اوضاع كشور، برای خارجشدن ایران از زیر نفوذ انگلیس و نیز بهبود وضع مردم، مبارزه با حكومت مركزی را آغاز كرد و بدینترتیب، قیام افسران در استان خراسان بهوقوع پیوست. دراینقیام، كلنل پسیان، امور استان را كاملا دردست گرفت و قوای تحت فرمانش با نیروهای طرفدار دولت مركزی جنگیدند. سرانجام دریكیازایندرگیریها، محمدتقیخان پسیان؛ اینمبارز خستگیناپذیر در 31سالگی كشته شد. با كشتهشدن او، قیام افسران خراسان علیه ظلم و جور دولت مركزی نیز فروكش كرد و قوام، نفسی بهراحتی كشید. همچنین، امروز مصادف با آغاز حمله گسترده ارتش آلمان نازی برای تصرف مسكو پایتخت شوروی بهسال 1941میلادیست. درواقع، پساز حمله بزرگ و سراسری آلمان به شوروی در 22 جون 1941، نیروهای آلمان بهسرعت در داخل خاك شوروی پیشروی كردند؛ بهطوریكه در پایان ماه اول ایننبرد، بیشاز 280هزاركیلومترمربع از خاك شوروی به تصرف نیروهای نازی درآمد. در ماههای دوم و سوم جنگ، پیشروی آلمانیها كندتر شد؛ ولی درایندوماه هم بیشاز 300هزاركیلومترمربع از خاك شوروی بهدست آلمان افتاد. بااینپیشرویها، قوای آلمان در اوایل اكتبر 1941، به مسكو رسیدند و عملیات فتح پایتخت شوروی را آغاز كردند. پیشروی نیروهای آلمانی در جبهه مسكو، استالین را به هراس افكند و روز 15 اكتبر، پایتخت شوروی را بهطور موقت به شهر كویبیشف در 1000كیلومتری شرق مسكو انتقال داد. استالین درعین حال، قسمت عمده نیروی خود را دراینجبهه برای دفاع از مسكو متمركز ساخت و سرانجام با فرارسیدن زمستان، مسكو از خطر سقوط نجات یافت. با آغاز سرمای زمستان، عملیات تهاجمی نیروهای آلمان نیز متوقف و حملات متقابل ارتش سرخ نیز شروع شد. ازاینپس، نیروهای آلمان نهتنها موفق به پیشروی یا حفظ مناطق اشغالی نشدند؛ بلكه با ضربات پیدرپی ازطرف شوروی، پساز مدت كوتاهی، عقبنشینی كردند و اولین شكست بزرگ جنگ جهانی دوم برای آلمان، به ثبت رسید. بد نیست بدانید که زادروز گاندی؛ رهبر بزرگ و بانی استقلال هندوستان نیز درچنینروزیست. موهنداس گاندی در تاریخ دوم اکتبر سال ۱۸۶۹ میلادی در روستایی در ایالت گجرات هند بهدنیا آمد. 18ساله بود که به راهنمایی یکیاز دوستان خانوادگی، برای ادامه تحصیل به انگلستان فرستاده شد. در آغاز ورود به لندن، نهایت کوشش خود را بهکار برد که یک جنتلمن واقعی باشد؛ اما اقامت در لندن و آشنایی با محافل دانشگاهیان و شرقشناسان، طبیعت ثانوی او را کامل کرد و از این جوان محجوب، یک مرد شرقی مبادی آداب، آرام و کامل ساخت. گاندی در سال ۱۸۹۱ به وطن بازگشت و در بمبئی به وکالت پرداخت و پسازچندی بهعنوان وکیل یک شرکت تجاری مسلمان و هندی استخدام شد. در سال ۱۸۹۳ عازم شهر ناتال در آفریقای جنوبی شد. در آفریقای جنوبی، با مشاهده تبعیض نژادی، بهخصوص در قبایل اقلیت هندیتبار اینکشور، نهضت مبارزه با تبعیض نژادی را پایه گذاشت. او خاطره تلخ کتکخوردن مأمور قطاری را که به او اجازه داد در کوپه درجهیک بنشیند تا پایان عمر فراموش نکرد. گاندی، سال ۱۹۱۷ درحالی به وطن برگشت که شهرت خاصوعام یافته بود. ناشناس، از وطن رفته و سرشناس برگشته بود. وی ازحدود سالهای بعداز جنگ جهانی اول تا بعداز جنگ جهانی دوم یعنی حدود ۳۳سال، بیوقفه برای نجات مردم خود و استقلال کشورش از یوغ انگلیسیها مبارزه کرد تا بالاخره بعداز تحمل رنجهای فراوان دراینراه و همراهی افرادی چون جواهر لعل نهرو در آگست ۱۹۴۷ کشور هند را به استقلال و مردمش را به آزادی رسانید. گاندی پساز اعلام استقلال، حاضر به قبول مقامی در حکومت هند نشد و رهبری کنگره را به نهرو داد. شیوه مبارزاتی مهاتما گاندی در نوع خود در جهان بینظیر بوده است. شیوه مبارزه او امروزه در جهان بهعنوان یک الگو و فلسفه مطرح است، او همیشه بر حقیقت، صلح و عدم خشونت برای رسیدن به مقاصد، تأکید فراوان داشت. بعدازظهر روز ۳۰ ژانویه ۱۹۴۸، تنها پنجماه پساز استقلال هند، هنگامیکه مهاتما گاندی از خانه موقتیاش در دهلی بهطرف یک جلسه دعا میرفت، از ناحیه شکم و سینه توسط یک جوان متعصب هندو، هدف سه گلوله قرار گرفت و در سن 79سالگی جان سپرد. کتاب «تجربیات من از حقیقت»، ازجمله آثار گاندیست.