تخلیه هیجانات دلار به‌کمک «بازارساز»

هم‌زمان با تشدید نوسانات در بازار ارز، قیمت دلار بعد از ماه‌ها ثبات، وارد کانال جدیدی شده است که دلال‌ها و سوداگران ارزی درتلاش برای حفظ آن هستند؛ اما سؤال اینجاست: «آیا بازارساز این اجازه را می‌دهد یا به‌عکس خریداران ارز را نقره‌داغ می‌کند؟» به‌گزارش تسنیم؛ طی هفته‌های اخیر و هم‌زمان با بروز برخی تنش‌ها در منطقه و البته جنایت تروریستی کرمان، نوسانات بازار ارز صعودی و استارت رشد قیمت‌ها دراین‌بازار زده شد. تشدید نوسانات در بازار ارز موجب شد قیمت دلار که در ماه‌های اخیر از ثبات نسبی برخوردار بود باردیگر وارد کانال‌های بالای 50‌هزارتومان شود. به‌باور کارشناسان اقتصادی و فعالان بازار ارز؛ ریشه اصلی نوسانات اخیر ارزی، اخبار سیاسی و تنش‌های منطقه است و این افزایش قیمت‌ها ابداً ریشه اقتصادی ندارد. بازاری‌ها می‌گویند: «هیچ تغییری در میزان عرضه و تأمین نیازهای ارزی نداشتیم و آنچه موجب افزایش قیمت ارز شده، فقط خبرهای سیاسی و انتظارات تورمی‌ست». تحلیل‌گران بازار ارز دراین‌ایام بارها گفته‌اند نوسانات در بازار ارز به‌دلیل تحولات سیاسی، نظیر حمله ایالات‌متحده به یمن، جنایت تروریستی کرمان، پاسخ سپاه به تروریست‌های مستقر در پاکستان، عراق و سوریه و غیره است و هیچ دلیل بنیادی اقتصادی ندارد. کارشناسان اقتصادی، از همان ابتدا به مردم عادی هشدار می‌دادند که فریب بازی دلال‌های بازار ارز را نخورند چراکه بازارساز اجازه ادامه وضع موجود را نخواهد داد و نوساناتی که ریشه در اخبار سیاسی دارند خیلی‌زود توسط بانک مرکزی مهار می‌شوند. محمدرضا فرزین (رئیس‌کل بانک مرکزی) چندی‌پیش خطاب به خریداران این‌روزهای ارز بابیان‌اینکه «هیچ مشکلی برای تأمین ارز وجود ندارد و چشم‌انداز وضعیت ارزی کشور برای پایان سال و سال آینده بسیار مثبت است»، گفت: «نوسانات روزهای اخیر که بیشتر ناشی از تحولات منطقه‌ای‌ بوده، موقتی‌ست». به‌باور معامله‌گران بازار ارز؛ «سقف دلار و سکه» جایی‌ست‌که بانک مرکزی وارد بازار شود. «بازارساز» این قدرت را دارد که با تزریق درهم، عرضه شمش و سکه‌های بدون تاریخ جلوی نوسانات بازار را بگیرد. براین‌‌مبنا؛ مردم عادی باید مراقب باشند فریب نوسان اخیر را نخورند زیرا تجربه ماه‌های قبل نشان داده هر زمان بازار نوسانی شده، «بازارساز» موفق به برقراری مجدد ثبات دراین‌بخش شده است. تحلیل‌گران معتقدند بانک مرکزی منتظر است تعداد بیشتری دلال در تور قیمت‌های بالا بیفتند و سپس با مداخله در بازار آن‌ها را نقره‌داغ کند. همان‌طورکه بارها گفته شده است؛ تحولات سیاسی و امنیتی ممکن است موجب شوک‌های سیاسی در کشورها شود که این شوک‌ها معمولاً آثار کوتاه‌مدت و موقت بر اقتصاد و بازارهای مالی کشور می‌گذارد ولی با آرام‌شدن فضای سیاسی، نرخ ارز به قیمت قبلی خود بازمی‌گردد. طی هفته‌های گذشته به‌تعبیر برخی؛ «فنر دلار در رفته» و پس از چندماه که با حداقل نوسان همراه بود سطوح جدید قیمت‌ها را تجربه می‌کند. دراین‌میان، می‌دانیم اتفاق جدیدی در اقتصاد نیفتاده و تمام این فضاسازی‌ها به‌دلیل تحولات منطقه است و هربار با اعلام یک خبر، درصدی به قیمت دلار در بازار آزاد افزوده شده است. ورود افراد به این بازار نیز با هیجان زیاد همراه بوده و بسیاری فکر می‌کنند برای‌اینکه از بازار عقب نمانند اقدام به ورود به بازار ارز می‌کنند و درواقع آنچه دراین‌میان مهم است موضوع انتظارات تورمی و انتظار عمومی برای افزایش قیمت ارز در بازار آزاد است که منجر به افزایش تقاضا و افزایش مجدد قیمت‌ها می‌شود. در سمت دیگر، بازارساز برای کنترل قیمت‌ها و جلوگیری از التهاب بیشتر بازار، برنامه‌هایی را اعلام کرده است. یکی از اولین برنامه‌ها «فروش شمش طلا در مرکز مبادله ارز و طلا» بود که تاکنون طی سه جلسه برگزار و بیش از 90‌کیلوگرم شمش فروخته شده است. چهارمین جلسه حراج نیز چهارشنبه قبل برگزار شد. شیوه‌نامه جدیدی نیز برای حراج ازسوی مرکز مبادله ارز و طلای ایران اعلام شده است. طبق شیوه‌نامه جدید؛ حراج حضوری شمش طلا در مرکز مبادله ارز و طلای ایران، علاوه‌بر «فروشندگان عمده شمش طلا دارای پروانه کسب مجاز و معتبر»، «تولیدکنندگان و سازندگان فعال مصنوعات طلا دارای پروانه کسب مجاز و معتبر» و «خرده‌فروشان طلای آب‌شده دارای پروانه کسب مجاز و معتبر»، «بانک عامل با تأیید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران» نیز می‌تواند متقاضیان خرید شمش طلای مرکز مبادله ایران باشد. شمش طلای قابل‌عرضه در مرکز مبادله ایران، «استاندارد»، «اصالت‌سنجی‌شده توسط آزمایشگاه موردتأیید سازمان استاندارد ایران» و «یک‌کیلوگرمی» ا‌ست و باید حداقل عیار «995‌در‌هزار» را داشته باشد. حراج حضوری در مرکز مبادله ارز و طلای ایران به دو شیوه خُرد و عمده صورت می‌گیرد. متقاضی خرید می‌تواند در حراج خُرد حداقل یک و حداکثر پنج‌قطعه شمش طلای یک‌کیلوگرمی خرید کند؛ سقف خرید خُرد در هرهفته تقویمی، صرفاً پنج‌قطعه شمش طلای استاندارد خواهد بود. در حراج عمده نیز متقاضی خرید مجاز به خرید حداقل یک و حداکثر چهار بسته شمش طلای استاندارد است؛ هر بسته شمش طلای استاندارد در مرکز مبادله ارز و طلای ایران حاوی پنج‌قطعه شمش یک‌کیلوگرمی با عیار 995‌در‌هزار است. گفتنی‌ست؛ سقف خرید عمده در هرهفته تقویمی صرفاً 20‌قطعه شمش طلای استاندارد است. عرضه سکه‌های طلای بدون تاریخ نیز از دیگر برنامه‌هاست؛ سکه‌هایی که پیش‌تر اعلام شد ازطریق مرکز مبادله ارز و طلا وارد بازار خواهد شد. برگ جدیدی از برنامه‌های «بازارساز» برای کنترل بازار، دستورالعمل انتشار گواهی سپرده خاص با نرخ سود علی‌الحساب بانکی 30‌درصد سالانه (پرداخت سود ماهانه) است. براساس دستورالعمل انتشار گواهی سپرده خاص که به شبکه بانکی ابلاغ شده است؛ بانک‌ها می‌توانند برای تأمین مالی سرمایه‌درگردش طرح‌های با بازدهی، بالا اقدام به انتشار اوراق کنند و در پایان دوره مشارکت، سود قطعی علاوه‌بر سود علی‌الحساب 30‌درصدی به خریداران این گواهی سپرده در شعب بانک‌ها پرداخت می‌شود. همچنین ویژگی بارز این گواهی سپرده آن‌است‌که امکان بازخرید قبل از سررسید در شعب بانک‌ها امکان‌پذیر است و دارندگان این گواهی می‌توانند از آن به‌عنوان وثیقه جهت دریافت تسهیلات بانکی استفاده کنند. نرخ بهره بدون ریسک، مهم‌ترین ابزار بانک مرکزی برای کنترل تورم و جلوگیری از تقاضای سفته‌بازی‌ست. افزایش نرخ بهره بدون ریسک، هزینه فرصت سرمایه‌گذاری در سایر بازارها را بالا می‌برد و همین‌مسئله از تقاضای سوداگری در سایر بازارها می‌کاهد. این اوراق در بازه یک‌هفته‌ای منتشر می‌شود؛ که این در کوتاه‌مدت شرایطی را برای سایر بازارها تغییر می‌دهد و فشار بر معاملات درهم به‌خاطر افزایش تقاضای تسویه کاهش می‌یابد. با‌این‌تفاسیر، موضوع دیگری نیز باید درنظر گرفته شود: دراین‌موقعیت «بازارساز» برای تخلیه فشار تقاضا، مدتی به بازار ورود نمی‌کند و قیمت‌ها در بازار آزاد تاحدی افزایش می‌یابد که تقاضا محدود شود و درواقع ریسک خرید ارز آن‌قدر بالا می‌رود که خود متقاضیان عقب بنشینند و از خرید صرف‌نظر کنند. وقتی التهاب تقاضا بخوابد، این‌بار «بازارساز» وارد شده و «سرکوب قیمتی» را از بالا شروع می‌کند. درواقع «بازارساز»، ارز را با قیمت بالاتر از بازار عرضه می‌کند و خریداران نیز به‌دلیل ریسک بالا نمی‌خرند؛ و وقتی ارز، بدون مشتری ماند، قیمت‌ها به‌سمت پایین حرکت می‌کند.