اهمیت ورزش در دوران سالمندی

با افزایش سن، «پوکی استخوان» می‌تواند افراد را با مشکلات بی‌شمار روبه‌رو سازد؛ از‌آن‌جمله باید به شکستگی استخوان‌ها با کمترین ضربه، درمان طولانی شکستگی و دردهای شبانه مفصل‌ها اشاره کرد. ورزش‌کردن و حتی استفاده از برخی مکمل‌ها باعث می‌شود تراکم استخوانی سالمندان افزایش یابد و جریان‌یافتن بیشتر خون در مفاصل باعث درمان دردهایشان می‌شود. یکی از نگرانی‌های مهم در افراد سالمند، ازدست‌دادن کنترل، وابستگی یا تحمیل‌شدن به دیگران است. ورزش، کمک می‌کند تا افراد مسن، ظرفیت بیشتری برای انجام فعالیت‌های روزمره زندگی خود بیابند. ورزش در هر سنی؛ به‌خصوص در کهن‌سالی باعث افزایش سرعت جریان خون و برقراری نظم در سیستم عروق هر فرد می‌شود. با پا‌به‌سن‌گذاشتن، این ورزش اصولی‌ست که می‌تواند شما را از خطر بیماری‌های قلبی در امان نگه دارد. تحقیقات نشان داده است که ورزش‌کردن؛ به‌‌ویژه ورزش «ایروبیک» می‌تواند بر تنظیم قندخون و کنترل دیابت؛ به‌خصوص در افراد سالخورده بسیارمؤثر باشد. ازجمله مشکلات افراد کهن‌سال، مشکلات حرکتی‌ست؛ که علاوه‌بر دردهای جسمی، اعتمادبه‌نفس آنان را نیز تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد. وزرش باعث افزایش انعطاف‌پذیری بدن می‌شود. گردش خون نیز افزایش می‌یابد. سالمندی به‌خودی‌خود باعث کاهش اعتمادبه‌نفس می‌شود و ممکن است در برخی خود را به‌شکل افسردگی نشان دهد. سالخوردگی غالباً با دوری از فرزندان، فوت اقوام و کم‌توانی همراه است؛ که ورزش‌کردن، به‌دلیل تنظیم هورمون‌ها می‌تواند باعث بالارفتن روحیه و اعتمادبه‌نفس شود. ورزش‌های دوران میان‌سالی اکثر اوقات با گروه همسالان همراه است و این حس باعث می‌شود فرد سالخورده، احساس مفیدبودن و تعلق‌داشتن به جامعه را بازیابد. ورزش‌کردن در کهن‌سالی باعث برقراری تعادل در سیستم اعصاب افراد شده و به آن‌ها اجازه می‌دهد کارهای روزمره را به‌تنهایی و بدون کمک‌گرفتن از دیگران انجام دهند. با بالارفتن سن، اکثر افراد دچار اضافه‌وزن شده و همین‌امر موجب بیماری‌های مختلف می‌‌شود. با ورزش‌کردن و افزایش‌دادن متابولیسم بدن می‌توانید علاوه‌بر داشتن اعتمادبه‌نفس و زیبایی‌اندام؛ از بسیاری از بیماری‌ها نیز در امان بمانید. شاید از بزرگ‌ترین دغدغه‌های افراد در دوران پیری، خطر قرارگرفتن درمعرض بیماری «آلزایمر» است. ورزش‌کردن باتوجه‌به‌اینکه فعالیت‌های مغزی را احیا می‌کند، نقش تأثیرگذاری در کاهش احتمال افسردگی دارد. درادامه، نکاتی را که توسط مجموعه «زندگی برتر اکسین» تحت‌عنوان «حقایقی در‌مورد ورزش‌کردن در دوران سالمندی» ارائه شده را بازگو می‌کنیم: بالا‌رفتن سن، مانعی برای ورزش‌کردن نیست. ورزش تقریباً برای همه افراد؛ ازجمله سالمند مفید است. حتی ورزش با شدت متوسط ‌تأثیرات مثبت فراوانی بر سلامت جسمی و روانی سالمند دارد. البته لازم است قبل از شروع ورزش، سالمند با پزشک در‌مورد نوع ورزش و دفعات انجام آن مشورت کند. اگر سالمند سابقه ورزش نداشته، لازم است به‌آرامی شدت ورزش را افزایش دهد. در بیشتر مواقع انجام ورزش روزانه به‌مدت پنج تا 10‌دقیقه برای سالمند مناسب است. قرارگیری در دوران سالمندی به‌معنای افزایش بیش‌ازحد زمان استراحت نیست و فرد نباید بیش از نیاز بدنی به استراحت بپردازد. سالمندانی که به مشکلات جدی مانند بیماری قلبی، دیابت و آرتریت مبتلا هستند، با ورزش و انجام فعالیت‌های بدنی زندگی با‌کیفیت‌تری را تجربه خواهند کرد؛ بنابراین، ورزش در دوران سالمندی برای آن‌ها بسیا‌رمفید خواهد بود. هر‌چه سالمند با افزایش سن وقت بیشتری را برای ورزش و تحرک کافی اختصاص دهد، احتمال ابتلا به عارضه‌هایی نظیرِ حمله قلبی و سکته کمتر می‌شود. مشورت با پزشک، به سالمند این اجازه را می‌دهد تا با انتخاب نوع ورزش مناسب و مدت‌زمان متعادل برای انجام آن، بیشترین بهره را از انجام ورزش ببرد. احتمالاً هفته‌ای 150‌دقیقه «فعالیت هوازی» متوسط مانند پیاده‌روی تُند یا دوچرخه‌سواری سبک، بهترین گزینه برای سالمندان است. انجام ورزش‌هایی که باعث «تقویت انعطاف‌پذیری عضلات» سالمندان می‌شود، برای سلامت عمومی بدن سودمند است. حرکات کششی در کنار ورزش‌های استقامتی و تعادلی سنگ‌بنای حرکات مطلوب در دوران سالمندی‌ست و باید برای انجام آن‌ها برنامه‌ریزی شود. انجام این حرکات انقباض و خشکی عضلات را کاهش می‌دهد و باعث بهبود مشکلات کمر، پاها، شانه‌ها و گردن می‌شود. «یوگا» نیز انتخاب خوبی برای افراد سالمند بوده؛ اما لازم‌است‌که انجام حرکات آن تحت‌نظر یک مربی با‌تجربه انجام شود تا از وارد‌شدن آسیب بیشتر به بدن سالمند جلوگیری شود. لازم است فرد سالمند برای پیشگیری از حوادث ورزشی و برخورداری از ایمنی کافی حین ورزش، با پزشک مشورت کند. رعایت اصول ایمنی هنگام ورزش برای سالمندانی که به‌مدت طولانی غیرفعال بوده‌اند، از اهمیت زیادی برخوردار است. پزشک، با آگاهی از وضعیت فیزیکی سالمند، بهترین حرکات ورزشی را پیشنهاد خواهد داد. بر‌اساس تحقیقات انجام‌شده؛ کسانی‌که به‌تازگی شروع به ورزش کرده‌اند، باید به‌آرامی بر شدت تمرینات بیفزایند و از ورزش‌هایی سبک شروع کنند. نوشیدن آب به‌مقدار‌کافی، عدم‌فشار زیاد به عضلات، گرم‌کردن بدن قبل از شروع و سرد‌کردن بدن پس از پایان ورزش، از مهم‌ترین اقدامات برای کاهش آسیب‌های ناشی از ورزش است. ورزش در دوران سالمندی و انجام فعالیت‌های بدنی لزوماً به‌معنای بالا‌بردن وزنه‌های بزرگ و سنگین در باشگاه یا دویدن در مسافت‌های طولانی نیست. لذت‌بردن سالمند از فعالیت‌های بدنی که انجام می‌دهد، باعث ایجاد انگیزه بیشتر برای ادامه راه است. برای انجام فعالیت بدنی، کافی‌ست سالمند با دوستان خود به پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری برود یا به فضای حیاط خانه رسیدگی کند. انجام این فعالیت‌ها باعث بهبود انعطاف و استحکام بدن سالمند می‌شود. ورزش‌کردن با حضور و همراهی یک دوست، برای سالمند دل‌پذیرتر خواهد بود و باعث تشویق او به انجام فعالیت‌های گروهی می‌شود. مطالعات نشان داده که نظارت و حمایت دیگران از ورزش‌کردن سالمند، باعث بهبود تمرکز ذهنی و احساس خوشحالی او می‌شود. اگر فرد سالمند برای مدتی غیرفعال و کم‌تحرک بوده باشد، حضور و همراهی دوستان هنگام ورزش‌کردن، به تقویت روحیه و انگیزه او کمک خواهد کرد. در‌این‌میان، برخی ممکن است ترجیح دهند به‌تنهایی ورزش کنند و تمایلی به عضویت در گروه ورزشی نداشته باشند. در‌این‌شرایط لازم است سالمند پیش از ورزش، با پزشک مشورت کرده و حرکات را به‌درستی انجام دهد. در بیشتر مواقع، سالمند به‌دلیل مشغله زیاد و مسئولیت‌های خانوادگی مانند نگهداری از نوه‌ها، انجام امور خانه و ... زمان زیادی برای انجام ورزش ندارد و ناچار به حذف ورزش از برنامه زندگی‌ست؛ اما با‌در‌نظر‌گرفتن فواید و مزایای بی‌نظیری که انجام فعالیت بدنی منظم برای بدن دارد، صرف‌نظر‌کردن از انجام ورزش منظم، تصمیم نادرستی‌ست. سالمندان، با انجام ورزش‌های هوازی در حداقل زمان ممکن؛ یعنی 150‌دقیقه در هفته به سلامت جسم و ذهن خود کمک فراوان کرده و از عمری طولانی‌تر برخوردار می‌شوند. پایبندی به انجام ورزش روزانه نه‌تنها برای سلامت قلب سالمند مؤثر است؛ بلکه تأثیرات چشمگیری بر بهبود وضعیت ریه‌ها، ماهیچه‌ها و کل سیستم گردش خون دارد. «زمین‌خوردن» برای بسیاری از سالمندان، یک مشکل جدی به‌حساب می‌‌آید؛ اما نکته قابل‌توجه اینکه می‌توان با ورزش‌کردن، از بروز این مشکل پیشگیری کرد. فرد سالمند با انجام ورزش منظم؛ ازجمله ورزش‌هایی که باعث تقویت تعادل می‌شود، تسلط بیشتری بر عضلات خود به‌دست آورده و احتمال زمین‌خوردنش کاهش می‌یابد. ورزش‌های تعادلی در هر زمان و مکانی قابل‌انجام هستند و برای اجرای حرکات آن، نیازی به تجهیزات و امکانات خاصی نیست. متخصصان بر‌این‌باورند‌که انجام فعالیت‌های ورزشی نه‌تنها به سالمند کمک می‌کند تا از مشکلات روانی مانند «افسردگی و اضطراب» در امان بماند؛ بلکه باعث «هوشیاری» سالمند در انجام وظایف روزانه و افزایش توانایی تمرکز ذهنی برای انجام کارها می‌شود. عبارت «ذهن سالم در بدن سالم» به‌معنای واقعی به فواید ورزش برای برخورداری از ذهن توانمند در دوران سالمندی اشاره دارد.