جشنواره کن؛ دژاووی حضور حداقلی فیلم‌سازان زن!

یکی از انتقاداتی که اغلب به جشنواره «کن» وارد شده این‌است‌که عمدتاً، فیلم‌سازان مشابهی در آن حضور دارند؛ درحالی‌که کارگردانان زن منتخب برای این‌رویداد «اندک» هستند. نسخه 2024 «کن» نیز استثنا نیست؛ از 22 فیلم انتخابی برای رقابت، تنها چهار عنوان توسط زنان کارگردانی شده است: «تمام آنچه نور می‌پنداریم» ساخته «پایال کاپادیا» (هند)، «پرنده» ساخته «آندریا آرنولد» (بریتانیا)، «دیامانت بروت» ساخته «آگاته ریدینگر» (فرانسه) و «شیء» ساخته «کورالی فارگیت» (فرانسه)؛ به‌این‌ترتیب، فیلم‌های کارگردانی‌شده توسط زنان، 18.2‌درصد از منتخبین رسمی جشنواره امسال را تشکیل می‌دهند و به‌عبارتی، کمتر از سال گذشته (شش عنوان از 19 فیلم بخش رقابتی) نیز است. همان‌طورکه این داده‌نما حضور زنان را در جشنواره فیلم «کن» از سال 1946 تا 2024 نشان می‌دهد: تا اوایل دهه 2000 بود که زنان حداقل چهار مکان از نُه جایگاه هیئت‌داوران را تصاحب کردند. ازآن‌زمان، برابری عموماً در میان هیئت‌منصفه رعایت شده است؛ اما درمورد فیلم‌سازان منتخب، این‌موضوع هنوز دورازذهن است. علی‌رغم پیشرفت‌های اخیر؛ حضور کارگردانان زن در انتخاب آثار، در «اقلیت» باقی مانده است: تنها 12‌درصد از فیلم‌های ارائه‌شده در جشنواره بین سال‌های 2003 تا 2023! درمورد تعداد کارگردان‌های زنی‌که «کن» را با «نخل طلا» (بزرگ‌ترین جایزه این‌رویداد) ترک کرده‌اند، هنوزهم از تعداد انگشتان یک‌ دست فراتر نرفته‌ایم: دو نفر طیِ هفت‌دهه! سال 2021 «ژولیا دوکورنو» (فرانسه) برای دومین فیلم بلندش «تیتان» (پنج‌سال پس از اولین فیلم بلندش «قبر» که جایزه «فیپرشی»  را در کن 2016 دریافت کرد)؛ و «جین کمپیون» (نیوزیلند) در سال 1993 برای «پیانو»؛ اولین زنی‌که «نخل طلا» را بُرد؛ آن‌هم به‌شکل مشترک با «چن کایگه»؛ کارگردان چینی «بدرود معشوقه من».

مصطفی رفعت