مرگ روزانه 10 بیمار نیازمند عضو پیوندی
چند‌روزی‌ست که تبلیغات، بنرها و آگهی‌های تلویزیونی با محتوای «اهدای عضو» را بیش‌از‌گذشته در سطح شهر و رسانه‌ها شاهد هستیم؛ طرحی که هدف اصلی آن فرهنگ‌سازی بیشتر برای افزایش آمار اهدای عضو است. به‌گزارشِ ایسنا؛ پیش از آغاز طرح اهدای عضو؛ پیوند کلیه در ایران نخستین‌بار در سال 47 انجام شد و تا زمان انقلاب، ۸۰مورد پیوند کلیه در کشور صورت گرفت. پس‌از‌انقلاب نیز دکتر ایرج فاضل که به‌عنوان پدر اهدای عضو ایران شناخته می‌شود؛ در ۳۱ اردیبهشت‌ماه ۱۳۶۸ موفق شد که نخستین فتوای پیوند ارگان از فرد مرگ مغزی به بیماران نیازمند را از امام‌خمینی(ره) دریافت کند؛ فتوایی که بالاخره پس از ۱۱سال در سال ۷۹ به‌تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و به‌این‌ترتیب قانون پیوند اعضاء از فرد مرگ مغزی تصویب شد. به‌تدریج نیز آئین‌نامه اجرایی پیوند اعضا از افراد مرگ مغزی توسط هیئت دولت در سال ۸۱ نوشته و در سال ۸۲ اولین شبکه اهدای عضو کشور در ایران دایر شد. گفتنی‌ست؛ شاخص جهانی اهدای عضو که تعداد اهدای عضو در میلیون نفر است (PMP) در سال ۱۳۷۹ با چند پیوند عضو از افراد مرگ مغزی به بیماران نیازمند، 0.2 بود و مجموع پیوند زنده و مرگ مغزی به کمتر از ۱۵۰۰مورد می‌رسید. بنابر اعلام انجمن اهدای عضو ایران، اکنون نیز به‌دنبال اقدامات انجام‌شده در کشور خوشبختانه شاخص اهدای عضو به بالای ۱۱ رسیده که نشان‌دهنده رشد حدود ۶۰برابری طی این‌سال‌هاست و این رشد، مدیون فرهنگ‌سازی در‌این‌زمینه است؛ طوری‌که در سال ۹۷ بالغ بر چهارهزار پیوند از فرد زنده و فرد مرگ مغزی در کشور انجام شده که تعداد بسیار زیادی از این پیوندها مربوط به اهدای عضو کلیه است. نکته جالب‌توجه اینکه از شروع انجام پیوند کلیه در کشور بیش از ۹۰درصد پیوندها از فرد زنده صورت می‌گرفت اما حالا بالغ بر ۶۰درصد پیوند کلیه‌ها از افراد مرگ مغزی‌ست. ایران در سال ۲۰۱۶ جایگاه ۲۶ اهدای عضو جهان را به‌خود اختصاص داد؛ در سال ۲۰۱۷ با وجود افزایش تعداد اهدای عضو رتبه ایران به ۳۷، در دنیا نزول کرد که دلیل آن، عملکرد قوی سایر کشورها در نهادینه‌سازی برنامه اهدای عضو بود. به‌طور‌خلاصه می‌توان گفت؛ با‌اینکه زمان کمی از عمر پیوند اعضاء از افراد مرگ مغزی در کشور ما می‌گذرد، رشد بسیار‌خوبی در‌این‌زمینه داشتیم اما هنوز با عدد قابل‌قبول شاخص اهدای عضو جهانی که ۴۰ است، فاصله زیادی داریم. از‌طرفی، سالانه ۱۶هزار مرگ ناشی از تصادفات اتفاق می‌افتد که شایع‌ترین علت مرگ مغزی در کشور محسوب می‌شود؛ د‌رنتیجه، حدود پنج تا هشت‌هزار‌نفر در سال به‌علت مرگ مغزی فوت می‌کنند که نیمی‌از‌آنها یعنی حدود سه‌هزار‌نفر قابلیت اهدای عضو دارند؛ ولی از‌این‌تعداد در سال گذشته کمتر از 1000نفر به‌اهداء رسیدند که برای به‌اهداء‌نرسیدن بقیه دلایل متعددی وجود دارد؛ اما باید بدانیم که مهم‌ترین دلیل آن، عدم‌رضایت خانواده‌ها و نیاز به فرهنگ‌سازی بیشتر توسط نهادهای ذی‌ربط، اصحاب رسانه و نام‌آوران کشور است. در‌حال‌حاضر در ایران ۲۷هزار‌نفر در لیست انتظار پیوند ثبت شده‌اند و قطعاً تعداد قابل‌توجهی هم وجود دارند که قبل از ورود به لیست متأسفانه از دنیا می‌روند. از تعداد ثبت‌نام‌شده در لیست انتظار، با‌کمال‌تأسف، هر دو تا سه‌ساعت یک‌نفر؛ یعنی روزی هفت تا ۱۰نفر یا به‌عبارتی، سالیانه حدود سه‌هزار‌نفر به‌دلیل نرسیدن عضو پیوندی، جان خود را از دست می‌دهند. بنابر اعلام انجمن اهدای عضو ایران؛ هر فرد مرگ مغزی می‌تواند با اهدای یک تا هشت ارگان؛ شامل دو کلیه، قلب، دو ریه، کبد و لوزالمعده، افرادی را از مرگ و با اهدای یک تا ۵۳ نسج، تعدادی دیگر را از بیماری نجات دهد. حال اگر فرض کنیم دوهزار‌نفری که به اهداء نرسیدند، هریک حداقل سه ارگان قابل پیوند داشتند، سال گذشته حدود شش‌هزار ارگان به خاک سپرده شده است.