استقبال سرد از تخفیف‌های داغ!

اصطلاح «جمعه سیاه» (Black Friday) برای توصیف روز بعد از «روز شکرگزاری» (در ایالات‌متحده) اولین‌بار در دهه 1980 رایج شد و در‌ابتدا توسط پلیس برای «توصیف ازدحام فاجعه‌بار در‌ارتباط‌با شروع (غیررسمی) فصل خرید کریسمس» به‌کار رفت. «جمعه سیاه» معمولاً شلوغ‌ترین روز خرید سال، از اوایل دهه 2000 بوده؛ زیرا بسیاری از خرده‌فروشان، شروع به ارائه «تخفیف‌های ویژه» و «شگفتانه افتتاحیه» کرده‌اند تا خریداران را هرچه‌بیشتر وسوسه کرده و بفریبند! گرچه «جمعه سیاه» همچنان بزرگ‌ترین روزِ سال برای «خرده‌فروشانِ سُنتی» (کسب‌وکار‌هایی با ارائه محصولات و خدمات به‌شیوه حضوری) در «ایالات‌متحده» و جوامعِ پیروِ این پدیده است؛ اما «تجارت الکترونیکی» نیز به گستردگیِ آن دامن زده تا طی یک‌دهه‌اخیر به یک «اتفاق جهانی» تبدیل شود. روندهای جستجوی Google نشان داده که «جمعه سیاه» هر‌سال از‌نظر علاقه مصرف‌کننده، بزرگ‌تر شده است. البته هرسال؛ تا زمان آغاز همه‌گیریِ ‌کرونا. در نوامبر 2020، علاقه کاربران به گوگل‌کردنِ عبارت «جمعه سیاه» بیش از 30‌درصد از سطح 2019 کاهش داشت. این‌روندِ نزولی‌، طیِ 2021 و 2022 نیز ادامه یافت؛‌ به‌طوری‌که کاهش جستجوی جهانی درآن‌سال‌ها به‌ترتیب، به 60 و 53‌درصد رسید! داده‌های اولیه درموردِ سال 2023 نشان می‌دهد که این‌روند امسال نیز ادامه داشت؛ اما آیا مصرف‌کنندگان واقعاً علاقه خود را به بازار «جمعه سیاه» از دست داده‌اند؛ یا‌ توضیح ساده‌اش این‌است‌که: تبلیغات «جمعه سیاه» آن‌قدر در همه‌جا حضور دارد و به هر بستر اقتصادی (حضوری و غیرحضوری) رخنه کرده که مردم، دیگر نیازی به جستجوی این تخفیف‌های وسوسه‌انگیز در «گوگل» ندارند؟ برای ارائه نظر قاطع دراین‌زمینه هنوز زود است و باید به آمارهای جهانیِ خرید و خریداران، بعد از «جمعه سیاه 2023» نظر انداخت. تااینجای‌کار اما نگاهی به سطح هزینه‌های کلی نشان می‌دهد: پوشش گسترده تبلیغات تخفیف‌ها دراین‌زمینه چنین نتیجه‌ای را بری جستجوی گوگل رقم زده است. طبق آمار Adobe Analytics؛ «جمعه سیاه» در «ایالات‌متحده» و بسیاری کشورها در سال 2022 که به سوابق جدیدی رسید. انتظار می‌رود امسال حتی بیشتر هم رشد کند! جالب‌آنکه در سال‌های اخیر، اصطلاح «دوشنبه مجازی» (Cyber Monday) نیز کنار «جمعه سیاه» باب شده که اشاره دارد به «روزی پُر‌تخفیف برای کالاهای فروشگاه اینترنتی» که خرده‌فروشانِ آنلاین در‌جهت فروش بیشتر و انبارگردانی، بر روی کالاهای خود اِعمال می‌کنند. طبق آمارها؛ وضعیت فروش دراین‌روز نیز اگرچه آرام؛ اما روبه‌رشدی داشته است. داده‌نمای امروز، نمایه‌ای از روندِ استقبال از این دو مناسبت ازسوی مردم بین سال‌هایِ 2004 تا 2023 را نشان می‌دهد.

مصطفی رفعت