چالش تغییرناپذیری اطلاعات بلاکچین و ضرورت مراقبت استفاده از آن در اطلاعات بهداشتی

سید مهداد خاتمی در گفت‌وگویی با «بلومبرگ» در تعریف کلی از بلاکچین گفت: «بلاکچین، روش و محلی برای ثبت و ذخیره اطلاعات است؛ این اطلاعات، هر موضوعی می‌تواند باشد». وی درتشریح مزایای فناوری بلاکچین گفت:‌ «از مزایای آن می‌توان به ماهیت مقاوم در برابر دست‌کاری، ماهیت غیرمتمرکز دفتر کل دیجیتال و عدم‌امکان تغییر تراکنش ثبت‌شده در بین کاربران شبکه یا بخش‌شدن یکسان اطلاعات برای عده کثیری باعث جلوگیری از خیلی از موارد امنیتی و باعث شفافیت و نهایتاً کاربرد بیشتر می‌شود. به این فناوری، یک‌نوع از دفتر کل دیجیتال (DLT) نیز می‌گویند». کارشناس مسائل اقتصادی درباره مزایا و معایب بلاکچین در پزشکی گفت: «درباره برخی از نگرانی‌های کلیدی درمورد برنامه‌های بلاکچین در مراقبت‌های بهداشتی می‌توان به مواردی همچون امنیت زیرساخت شبکه در تمامی سطوح، احراز هویت همه شرکت‌کنندگان و الگوهای یکسان مجوز برای دسترسی به اطلاعات سلامت الکترونیکی اشاره کر». وی در ادامه گفت‌وگو با «بلومبرگ» تصریح کرد: «دفتر کل غیرمتمرکز از نوع بلاکچین را می‌توان در بسیاری از حوزه‌های مراقبت‌های بهداشتی اعمال کرد؛ اما تمام فعالیت‌های موجود در پزشکی به تراکنش‌ها مرتبط نیست. بااین‌حال، بلاکچین‌های عمومی را نمی‌توان برای ذخیره اطلاعات خصوصی مانند شناسایی داده‌های سلامت استفاده کرد؛ زیرا داده‌های موجود در آن‌ها به‌طور گسترده دردسترس است. شفافیت ذاتی بلاکچین، همه استفاده‌کنندگان از شبکه را ملزم به ارائه داده‌های واقعی و اصیل می‌کند». وی بااشاره‌به امنیت اطلاعات پزشکی در بلاکچین تأکید کرد:‌ «فناوری بلاکچین در برابر برخی از انواع حملات آسیب‌پذیر است؛ اگرچه محافظت داخلی خوبی را برابر سایر روش‌ها ارائه می‌دهد. کد بلاکچین، آن‌را در برابر حملات هکری و اشکالات فنی ایمن می‌کند. بااین‌حال امکان رخنه‌هایی به‌کمک مهندسی اجتماعی و سایر روش‌های نفوذ تاحدی وجود دارد؛ پس امنیت اطلاعات باید به‌ویژه هنگام استفاده در مراقبت‌های بهداشتی موردتوجه جدی قرار گیرد». وی بااشاره‌به چالش تغییرناپذیری اطلاعات گفت:‌ «فناوری بلاکچین نباید بی‌رویه در مراقبت‌های بهداشتی استفاده شود زیرا داده‌های آن تغییرناپذیر است؛ پس فایل‌هایی که اغلب تغییر می‌کنند، ممکن است از شبکه خارج شوند. تمام داده‌های شناسایی باید خارج از زنجیره نگهداری شوند». کارشناس مسائل اقتصادی بااشاره‌به بلاکچین در برابر پایگاه داده بیان کرد:‌ «مزایای استفاده از بلاکچین، نسبت به روش‌های سنتی سیستم‌های مدیریت پایگاه داده مراقبت‌های بهداشتی، شامل مدیریت غیرمتمرکز، پایگاه‌های داده غیرقابل‌تغییر، منشأ داده، داده‌های قابل‌ردیابی، داده‌های قوی، دردسترس‌بودن داده‌ها برای هر کاربر مجاز و دورنگه‌داشتن آن از دست کاربران غیرمجاز است، با رمزگذاری که به کلید خصوصی بیمار وابسته است». وی بااشاره‌به مهم‌ترین مزایای بلاکچین در پزشکی تصریح کرد: «علاوه‌بر موارد فوق، کاربردهای منحصربه‌فردی برای بلاکچین در بهداشت‌ودرمان وجود دارند». کارشناس مسائل اقتصادی در انتهای گفت‌وگویش با «بلومبرگ» گفت:‌ «اکنون سوابق الکترونیکی سلامت، امکان به‌روزرسانی و به‌اشتراک‌گذاری خودکار اطلاعات پزشکی درمورد یک بیمار معین را تنها در یک سازمان یا شبکه‌ای از سازمان‌ها می‌دهد. اگر اطلاعات به‌گونه‌ای سازمان‌دهی شده باشند که مجموعه‌ای از اطلاعات در بالاترین لایه بلاکچین فقط اطلاعاتی باشد که PHI یا اطلاعات شخصی قابل‌شناسایی (PII) نباشد، به‌عبارتی، اطلاعات بیمار قابل‌نمایش برای واحد علوم و تحقیقات باشد و می‌تواند گسترش یابد. این به محققان و سایر سازمان‌ها اجازه می‌دهد به طیفی گسترده از داده‌ها، با گروه‌هایی متشکل از صدهاهزار بیمار، دسترسی داشته باشند. دردسترس‌بودن چنین حجم عظیمی از داده‌ها، تحقیقات بالینی، گزارش و شناسایی رویدادهای ایمنی و عوارض جانبی و گزارش بهداشت عمومی را به‌میزان زیادی ارتقا می‌دهد». کارشناس مسائل اقتصادی افزود: «همین اطلاعات می‌تواند به بیماران اجازه دهد تا به‌راحتی قفل پرونده را باز کنند و داده‌های سلامت خود را ازطریق یک کلید خصوصی قابل اشتراک‌گذاری با سایر ارائه‌دهندگان یا سازمان‌ها به‌اشتراک بگذارند؛ که می‌تواند به ایجاد فناوری اطلاعات سلامت (HIT) که بین کاربران مختلف قابل‌اجرا و مشارکت است کمک کند و این‌کار تنها با تعریف‌کردن رمزنگاری اطلاعات با الگوریتم مشخص قابل‌انجام است». خاتمی عنوان کرد:‌ «بلاکچین می‌تواند یک سیستم واحد برای سوابق بهداشتی ذخیره‌شده و به‌روزشده برای بازیابی ایمن و سریع توسط کاربران مجاز ایجاد کند». وی ادامه داد: «با اجتناب از ارتباط نادرست بین متخصصان مختلف مراقبت‌های بهداشتی که در مراقبت از بیمار مشارکت دارند، می‌توان از اشتباهات بی‌شماری جلوگیری کرد. تشخیص و مداخلات سریع‌تر ممکن می‌شود و مراقبت می‌تواند برای هر بیمار شخصی‌سازی شود و این‌‌کار با خردکردن اطلاعات در بلاکچین مذکور قابل‌انجام است. تمام اطلاعات مربوط به سلامتی که ذخیره شده است به‌همراه تاریخ و ذکر دقیق گزینه‌های مشخص قابل‌دسترسی خواهد بود». کارشناس مسائل اقتصادی گفت:‌ «زنجیره بلوکی می‌تواند یک لایه تراکنش واحد را فراهم کند که در آن سازمان‌ها می‌توانند داده‌ها را ازطریق یک سیستم امن، با ذخیره مجموعه خاصی از داده‌های استانداردشده در زنجیره، با لینک‌های رمزگذاری‌شده خصوصی اطلاعات مانند تصاویر رادیوگرافی یا تصاویر دیگر، ارسال و به‌اشتراک بگذارند. استفاده از قراردادهای هوشمند و پروتکل‌های مجوز یکتا می‌تواند به‌شدت از این اتصال یکپارچه پشتیبانی کند». وی تصریح کرد: «درخصوص امنیت داده‌ها باید یک نگاه به آمار جهانی داشت که از سال 2009 تا 2017، بیش از 176‌میلیون نقض اطلاعات دررابطه‌با سوابق مراقبت‌های بهداشتی رخ داده است». خاتمی ادامه داد: «ویژگی‌های امن مرتبط با بلاکچین می‌تواند به محافظت از اطلاعات سلامتی بسیاربهتر کمک کند. هر فرد دارای یک شناسه یا کلید عمومی و یک کلید خصوصی‌ست که فقط درصورت‌لزوم و برای مدت‌زمان لازم می‌تواند قفل آن‌را باز کند؛ پس بلاکچین‌ها می‌توانند مسیر حسابرسی تغییرناپذیری از اطلاعات سلامت ارائه کنند». کارشناس مسائل اقتصادی خاطرنشان کرد: «برنامه‌های کاربردی سلامت موبایل امروزه با پیشرفت تکنولوژی اهمیت بیشتری یافته‌اند. دراین‌زمینه، سوابق پزشکی الکترونیکی (EMR) در یک شبکه بلاکچین ایمن نگهداری می‌شوند و داده‌ها را می‌توان به‌سرعت برای پرسنل پزشکی ارسال کرد و نیز برای خودنظارتی و مراقبت خانگی نیز دردسترس است. این ناحیه به‌ویژه به بدافزار حساس است. مطالبات بیمه سلامت نیز بسیار کاربردی‌تر می‌شود، بلاکچین به‌دلیل توانایی آن در ارائه رویدادهای پزشکی همان‌طورکه رخ داده‌اند، بدون پتانسیل تغییر داده‌ها در مراحل بعدی به‌منظور تقلب، به‌طور منحصربه‌فردی برای پردازش ادعاها سازگار است. درنتیجه در امور بیمه‌ای یک گزینه عالی به‌شمار می‌رود». وی عنوان کرد: «قابلیت‌های منحصربه‌فرد بلاکچین می‌تواند به گزارش‌دهی بلادرنگ بیماری و کاوش در الگوهای بیماری کمک کند که می‌تواند به شناسایی منشأ و پارامترهای انتقال آن کمک کند». کارشناس مسائل اقتصادی خاطرنشان کرد: «اخیراً سرقت داده‌های ژنومی به یک مسئله اصلی تبدیل شده است. بلاکچین می‌تواند از این‌امر جلوگیری کند و حتی یک بازار آنلاین فراهم کند که در آن دانشمندان بتوانند اطلاعات ژنومی را برای اهداف تحقیقاتی حتی اعمال خراب کارانه خریداری کنند. این می‌تواند جلو موارد منفی را بگیرد و در موارد تحقیقاتی و علمی فروش ایمن را ترویج کند و واسطه‌های گران‌قیمت را حذف کند و دغدغه همگان می‌تواند باشد زیرا جان و سلامت مورد معامله نباید باشد».

بی‌بی‌زهرا لعل موسوی