نخبگان و دانشمندان کشور؛ و ضرورت احساس «مسئولیت ملی»
چهارشنبه هفته گذشته (۲۶ آبان) بعد از یک‌سال وقفه کرونایی، جمعی از نخبگان و استعدادهای برتر کشور با رهبر معظم انقلاب دیدار کردند؛ موارد مطروحه دراین‌دیدار و گفت‌وگوی دوطرفه، از رهنمودهای جامعی که رهبری ارائه دادند تا نکات هوشمندانه‌ای که شش‌نفر از نمایندگان نخبگان مطرح کردند، همه حاوی مسائل مهمی بود که هریک‌از‌آن‌ها در شرایط دشوار کنونی نیازمند بررسی مجزا‌ست. به‌گزارش ایرنا؛ رهبر معظم انقلاب دراین‌دیدار جوانان را «صاحب‌فکر و نگاه ژرف» خواندند؛ سربلندی آنان را «سربلندی نظام و مردم» تعبیر کردند؛ پیشرفت کشور را در «گروی نگاه انقلابی نخبگان» دانستند؛ رابطه بین «غفلت» و «غارت» ملت‌ها را تبیین؛ نکاتی را درباره مهاجرت برخی استعدادهای برتر بیان کردند و ...؛ دراین‌میان یک نکته اساسی درباره مسئولیت متقابل نخبگان و «دستگاه‌های حاکمیتی» موردنظر این نوشتار است که لزوم پرداختن به آن در شرایط کنونی به‌طور ویژه اهمیت دارد. رهبر معظم انقلاب ضمن‌آنکه «قدرشناسی و شکر عملی نعمت نخبگی جوان» را «وظیفه پدرومادر، معلم و استاد و دستگاه‌های حاکمیتی» عنوان کردند؛ از جوانان مستعد و مغزهای متفکر خواستند درباره مسائل کشور «احساس مسئولیت» کنند و فرمودند: «هم مسئولان باید به وظایف خود درباره نخبگان عمل کنند، هم جوان نخبه باید در قبال مسائل کشور احساس مسئولیت کند و ضمن مبارزه با موانع و پذیرش برخی سختی‌های گاه اجتناب‌ناپذیر؛ اجازه ندهد نامهربانی‌هایی که در برخی دستگاه‌ها به نخبگان می‌شود، او را از ادامه راه و تلاش و احساس مسئولیت باز دارد». ازطرفی، همه می‌دانیم کشورمان مدتی‌ست در چند صحنه مختلف مشغول مبارزه یا به‌تعبیری نبرد با تهدیدهای سخت و نرم است؛ در صحنه داخلی مدت‌هاست ویروس کرونا بر همه شئون فردی و اجتماعی کشور سایه افکنده و مشکلاتی بسیار در حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی به‌بار آورده است. اگرچه مدتی‌ست از موج سهمگین پنجم کرونا عبور کرده‌ایم؛ اما تا اطلاع بعدی باید همچنان محتاط بوده و درنظر داشته باشیم هنوز تا بازگشت شرایط کشور به اوضاع عادی پیش از اسفند ۹۸، فاصله داریم و اگر موج‌های جدید دیگری در کمین نباشد، ماه‌ها طول می‌کشد تا برخی خسارات، جبران و مشاغل تعطیل‌شده، به‌حالت عادی برگردند. همه می‌دانیم؛ در صحنه نبرد اقتصادی، چندسالی‌ست‌که تحت شدیدترین تحریم‌ها هستیم و این‌شرایط ممکن است ادامه‌دار باشد. همچنین مجموعه‌ای از عوامل خارجی (و دشمنانه) و نیز عوامل داخلی (و بی‌تدبیری‌های گذشته) شرایط دشوار اقتصادی را موجب شده و درپیوندبا مصائب کرونا، اوضاع آشفته‌ای را در صحنه اقتصاد، تورم، گرانی و معیشت مردم پدید آورده است؛ و می‌دانیم که اوضاع شاخص‌های اجتماعی و روانی مردم خوب نیست؛ در کنار رشد طلاق، فقر، حاشیه‌نشینی، تکدیگری، کودکان کار و دیگر آسیب‌های اجتماعی، وضعیت بهداشت روان جامعه به مرز هشدار رسیده و این حالت نه‌تنها میان مردم عادی؛ بلکه میان کادر درمانی و پرستاری کشور نیز جاری‌ست و متخصصان به لزوم مقابله با موج اختلال‌های روان‌شناختی در جامعه هشدار داده‌اند. می‌دانیم که شاخص‌های زیست‌محیطی کشور در وضعیتی خطرناک قرار دارند و از آب‌وخاک، هوا، منابع زیرزمینی، جنگل، مرتع، رودخانه، جلگه و ساحل دریا، همگی نیازمند یک برنامه فوریتی جامع بوده و لازم است پیش‌ازآنکه دیر؛ و حیات سرزمینی ناممکن شود، چاره‌ای اساسی بیندیشیم. می‌دانیم که مدتی‌ست خشک‌سالی بی‌سابقه‌ای بر کشور حاکم است و آثار آن در آب شرب، سدها، آب زیرزمینی، تولید برق، محصول کشاورزی، وضعیت تالاب‌ها و رودها، باروری خاک و ... قابل‌مشاهده است. ازسویی، به‌تصریح رهبر معظم انقلاب؛ اعتماد مردم به دولت تاحدی آسیب دیده و مجموعه اتفاق‌های چهارسال‌گذشته از دی‌ماه ۹۶ تا امروز که در آذرماه 1400 قرار داریم، باعث خدشه در «سرمایه اجتماعی» کشور شده و نیازمند عزمی «واقعاً ملی» و برنامه‌ای «واقعاً علمی» و «واقعاً عملی» هستیم تا کشور از این گردنه دشوار عبور کند. دراین‌میان، نقش نخبگان در همه رشته‌ها و صحنه‌ها؛ از نخبگان علمی، فناوری، علوم انسانی، پزشکی، زیستی، اجتماعی، فرهنگی، هنری ورزشی تا مغزهای گمنامی که در هر گوشه این خاک حضور دارند، به‌اندازه‌ای حیاتی‌ست که شاید در هیچ برهه‌ای از تاریخ ما نظیر نداشته باشد. نگاهی به تاریخ ۱۲۰سال‌گذشته ایران نشان می‌دهد از مبارزه‌های انقلاب مشروطه تا ملی‌شدن صنعت نفت و انقلاب بهمن ۵۷ و پس‌ازآن صحنه‌های نبرد و شهادت در دفاع مقدس، بخشی از بار بزرگ نبردهای فکری-عملیاتی، همواره بر دوش نخبگان و مغزهای متفکری بوده که اگر نبود فکر و ابتکار و رشادت آن‌ها، چه‌بسا مسیر استقلال کشور به‌سمت دیگری رفته بود و اثری از تمدن سرزمینی و فکری ما باقی نمانده بود. آنچه از مجاهدات «ستارخان»ها و «باقرخان»ها، «فاطمی»ها، «مطهری»ها، «چمران»ها، «باکری»ها و «فخری‌زاده»ها و صدها نخبه جان‌برکف دیگر به‌دست ما رسیده، نیاز به پاسداری و انتقال به نسل‌های بعدی دارد. درشرایطی‌که همگی از «نامهربانی‌های» سیستم بروکراسی کشور، نامدیریتی‌های تاریخی، بی‌تدبیری‌های اداری، قدرناشناسی‌های سیاسیون و اشتباه‌های برخی از مدیران آگاهیم، هیچ مانعی نباید مانع حضور و نقش‌آفرینی استعدادهای برتر کشور برای ایفای نقش تاریخی‌شان باشد. به تأکید رهبر معظم انقلاب؛ همه مشکلات کشور راه‌حل علمی و منطقی دارد و تنها کافی‌ست راه برای بروز و ظهور سرمایه‌های انسانی و معرفتی جامعه باز شود. دراین‌اوضاع، لازم است نخبگان و دانشمندان کشور قدری از قدرناشناسی‌ها را تحمل کنند؛ بدقولی‌ها و بی‌توجهی‌ها را تاب آورند و با عبور صبورانه از دالان‌های تنگ و تاریک اداری، به عرضه شجاعانه راهکارها و ابتکارهای خود پرداخته و دین خود را به مردم ادا کنند؛ دراین‌راه می‌توانند از ظرفیت عظیم رسانه‌های رسمی و غیررسمی ا‌ستفاده کنند تا صدایشان به‌گوش مدیران برسد. آینده این سرزمین به‌اندازه‌ای ارزشمند است که می‌توان تا مدت‌ها، شکیبایی را چاشنی تلاش مضاعف کرد و تا عبور از این گردنه، همت گمارد، رنج کشید، تاب آورد، مجاهدت کرد و ابتکار به‌خرج داد تا اوضاع به شرایط معمول بازگردد؛ این همان مسئولیت ملی‌ست.