جهان درآستانه کمبود شدید غذایی
درحالیکه قیمت کود شیمیایی در جهان افزایش و عرضه اینمحصولات کاهش یافته است، این سؤال مطرح میشود که «آیا جهان در سال زراعی جاری میتواند غذای کافی برای مردم تولید کند؟» ژاپن تایمز طی گزارشی نوشت؛ برای نخستینبار است که کشاورزان در سراسر جهان از خود این سؤال را میپرسند که اگر کود شیمیایی کمتری مصرف کنند چه تأثیری در میزان برداشت محصول آنها خواهد داشت؟ پیشبینیهایی که دراینزمینه شده ناامیدکننده است. بهگزارش تسنیم؛ در برزیل بهعنوان بزرگترین تولیدکننده دانه سویای جهان پیشبینی شده است چنانچه میزان مصرف پتاس در مزارع سویا 20درصد کاهش یابد برداشت دانه سویا دراینکشور 14درصد افت خواهد کرد. در کاستاریکا یک شرکت تعاونی متشکل از 1200 کشاورز میزان کاهش تولید قهوه خود درصورت کاهش مصرف کود شیمیایی به یکسوم را بیش از 15درصد برآورد کرده. در آفریقای غربی، انتظار میرود درپی کاهش مصرف کود شیمیایی در مزارع این کشور تولید برنج و ذرت این کشور در سال آینده بهمیزان یکسوم کاهش پیدا کند. پاتریک آنکوئین؛ کارشناس ارشد بازار کود شیمیایی در ساحلعاج عنوان کرد: «شاید کشاورزان ساحلعاجی بتوانند بهاندازه خوراک خود امسال غذا تولید کنند اما جای سؤال دارد که آیا آنها میتوانند بهاندازه نیاز مردمان شهرها هم مواد غذایی از خاک برداشت کنند. وقتی گرسنگی فزاینده در کنار تروریسم بهعنوان مشکلات اصلی آفریقای غربی قرار گیرد، وضعیت خطرناکی برای بسیاری از دولتهای منطقه پدید آمده». میلیاردهانفر در جهان که در بخش کشاورزی کار نمیکنند شاید کمبود کود شیمیایی برایشان مهم بهنظر نیاید؛ اما حقیقت آناستکه هیچ خانوادهای از این مشکل درامان نمیماند. حتی در خوشبینانهترین حالت، گرانی انواع کود منجر به کاهش تولید محصولات کشاورزی و افزایش قیمت کالاهای اساسی در سوپرمارکتها از شیر و لبنیات گرفته تا گوشت و غذاهای بستهبندیشده خواهد شد و این گرانیها تا ماهها و شاید سالها در جوامع توسعهیافته باقی خواهد ماند؛ اما در کشورهای درحالتوسعه که همینحالا با سطوح بالایی از ناامنی غذایی مواجهاند کمبود کودهای شیمیایی باعث تشدید سوءتغذیه، ناآرامی سیاسی و افزایش مرگومیر ناشی از گرسنگی و فقر غذایی میشود. در مزارع معمولاً از سه نوع کود شیمیایی: نیتروژن، فسفر و پتاسیم استفاده میشود. تا 100سالپیش از این کودها خبری نبود؛ اما با اختراع و تولید آنها میزان تولیدات کشاورزی در جهان افزایش هنگفتی یافت. اگرچه میزان نیاز زمینهای کشاورزی به این کودها از منطقهای تا منطقه دیگر فرق دارد اما اصل مسلم آناستکه هرچه کود بیشتری مصرف کنید برداشت محصول بیشتری دارید و بالعکس. این کودها امروزه خیلی گران شدهاند. قیمت کودهای شیمیایی در آمریکای شمالی از زمان شیوع کرونا بیش از سهبرابر شده و کشاورزان مجبور شدهاند تاحدزیادی از مصرف بکاهند. متوسط قیمت کودهای شیمیایی در جهان فقط طی یکسالگذشته 70درصد رشد داشته. اگرچه هنوز این کودها را میتوان در بازار یافت اما کشاورزان بهدلیل گرانی نمیتوانند مانند قبل، از آنها در مزارع خود استفاده کنند. دلایل زیادی برای گرانی کود شیمیایی در جهان مطرح شده که مهمترین آن عبارتاند از افزایش شدید قیمت گاز طبیعی، وضع تحریمها علیه یک شرکت بزرگ تولیدکننده پتاس که در بلاروس مستقر است، وقوع طوفانهای متعدد در سواحل آمریکا طی تابستان قبل که کارخانههای تولید کود شیمیایی این کشور را به تعطیلی میکشاند و اعمال محدودیتهای کرونایی که زنجیرههای توزیع در جهان را مختل کرد. بروز این مشکلات در بازار جهانی کود شیمیایی، چین بهعنوان بزرگترین تولیدکننده فسفات در جهان را واداشته تا محدودیتهایی را برای صادرات محصولات کود شیمیایی داخلی وضع کند. چین درحالذخیره تولیدات خود است که به مشکل کمبود عرضه جهانی دامن زده. حمله روسیه به اوکراین نیز بهطور مؤثری یکپنجم صادرات جهانی کود شیمیایی را متوقف کرده است. تونی بیل؛ رئیس یک شرکت بزرگ تولیدکننده کود شیمیایی جهانی، گفت؛ بزرگترین نگرانیام ایناستکه در نتیجه کاهش مصرف کودهای شیمیایی با کمبود شدید مواد غذایی در برخی مناطق جهان مواجه شویم. در فیلیپین هر کیسه کود شیمیایی حدود 57دلار قیمت دارد که اینرقم نسبت به پارسال در همینزمان سهبرابر شده است. انتظار میرود تولید محصولات کشاورزی در فیلیپین امسال بیش از 10درصد کاهش یابد. چشمانداز برداشت محصول در کشورهای دیگر تیرهتر است. بخش کشاورزی پرو با 180هزارتن کمبود اوره مواجه است که این میتواند تولید برنج، سیبزمینی و ذرت پرو را 40درصد کاهش دهد. مؤسسه تحقیقات بینالملل برنج پیشبینی کرده تولید جهانی اینمحصول در سال زراعی جاری 10درصد کاهش یابد؛ یعنی 36میلیونتن کمتر از پارسال و معادل غذای 500میلیوننفر. در آفریقای زیرصحرا تولید مواد غذایی میتواند تا 30میلیونتن در سال 2022 کاهش یابد؛ اینرقم معادل غذای 100میلیوننفر است. همچنین این نگرانی وجود دارد که کمبود کود شیمیایی باعث تولید محصولاتی باکیفیت کمتر در جهان شود. بهگفته کارشناسان؛ مصرف ناقص کودهای شیمیایی میتواند پروتئین موجود در غلات را کاهش دهد. قطعاً در سال زراعی جاری، غذای کمتری در جهان تولید میشود؛ درحالیکه بهدلیل تنشهای سیاسی تقاضای بیشتری وارد بازار خواهد شد؛ این،به گرانیها دامن خواهد زد. کشورها بسته به میزان ثروتشان از این بحران آسیب میبینند و جوامع فقیر که توان تأمین نیازهای خود از بازار جهانی را ندارند، قربانی این بحران جهانی خواهند بود.