زنگ
زندگی موش‌ها
موش پستانداری کوچک از راسته جوندگان است که مواد غذایی را به‌وسیله حرکات رفت و برگشتی با جلو آروارهٔ تحتانی خرد می‌کند. چون دندان‌های این حیوان مثل سایر جوندگان رشد دائمی دارد، برای جلوگیری از رشد بیش‌ازحد، مجبور است که دائماً دندان‌های خود را با جویدن چیزهای نسبتاً سخت، ازقبیل دانه‌ها و حبوبات، بفرساید و اگر موفق به پیداکردن دانه‌های سخت نگردد به جویدن فرش‌ها، لباس‌ها، کتاب‌ها و هرچه که دردسترس خود بیابد مشغول می‌شود. موش‌ها به انواع صحرایی و غیره تقسیم‌بندی می‌شوند که بستگی به‌طول دم آن‌ها دارد. موش یك جانور همه‌چیزخوار است. یعنی تقریباً همه‌چیز می‌خورد. موش‌ها دانه، بذر، میوه، ریشه، ساقه و جانوران كوچك مثل کرم‌ها، ملخ‌ها (و حشرات دیگر) و عنكبوتیان و غیره را می‌خورند. گونه‌های مختلف جاندارانی مانند موش، مورچه، مگس و ... مکان‌های متفاوتی را برای زندگی، انتخاب می‌کنند؛ به‌این‌معنی‌که موش‌های متعلق به گونه‌های مختلف، دررابطه‌با انتخاب زیستگاه، رفتارهای متفاوتی از خود نشان می‌دهند. به‌عنوان‌مثال، موش صحرایی، چمنزارها، دشت‌ها و مناطقی با پوشش گیاهی کم را برای زندگی انتخاب می‌کند؛ درحالی‌که موش آهویی، جنگل و یا مناطق پوشیده از درختچه‌های متراکم را برای زندگی، ترجیح می‌دهد؛ و به‌طورکلی داخل درختان، زندگی می‌کند. موش‌ها به انواع صحرایی و غیره تقسیم‌بندی می‌شوند که بستگی به ساختار دندانی، طول دم و برخی ویژگی‌های دیگر آن‌ها دارد. گاهی مردم جانورانی که مانند موش هستند را نیز موش می‌نامند مانند موش‌خرمای كوهی آمریكا، موش‌خرما و ... . امروزه حدود 40گونه مختلف موش در سراسر دنیا شناخته شده است که اغلب به رنگ سفید، خاکستری یا قهوه‌ای هستند. برخی گونه‌های موش بسیار کوچک و برخی بزرگ‌تر به‌اندازه یک سیب‌زمینی هستند و معمولاً بین 2.54 تا 18سانتی‌متر رشد می‌کنند، این اندازه‌گیری شامل طول دم موش‌ها نمی‌شود. به‌طورکلی موش‌ها به محیط‌های ساکت و تاریک که حرارت معین و ثابت و همچنین رطوبت کمی داشته باشند علاقه‌مند هستند. موش‌های بزرگ معمولاً لانه خود را در محیط‌های وسیع نمی‌سازند و همواره سعی در پنهان شدن دارند تا بتوانند به‌راحتی نوزادان خود را تولید و پرورش دهند. موش‌های نر معمولاً حداقل یک‌بار در روز محیط اطراف خود را بازرسی می‌کنند و اگر تغییراتی در محیط مشاهده نمودند بلافاصله لانه خود را از بین می‌برند و جای دیگری را برای خود آماده می‌کنند. موش‌ها معمولاً یک‌ساعت بعد از نیمه‌شب فعالیت خود را شروع می‌کنند و این به‌علت ساکت بودن محیط و عدم‌حضور انسان است بدین‌ترتیب موش‌ها با آرامش خاطر به مواد مختلف خسارت وارد می‌کنند. در خارج از منازل، موش‌ها ترجیح می‌دهند به‌صورت تکی، در قلمرو خود زندگی کنند. این قلمرو توسط موش‌های نر و با نشانه‌گذاری یک محدوده به‌وسیله ادرار یا مدفوع، مرزبندی می‌شود؛ اما در داخل ساختمان‌ها اوضاع متفاوت است، دراین‌گونه مکان‌ها، موش‌ها بیشتر ترجیح می‌دهند به‌صورت گروهی زندگی کنند. معمولاً هریک‌از گروه‌ها توسط یک موش نر، اداره می‌شود و در هر گروه سلسله‌مراتب اجتماعی دارد. به‌عنوان‌مثال وظیفه محافظت از گروه، جمع‌آوری غذا در شب و روز، به افراد مختلف گروه واگذار می‌شود. یک جفت موش می‌تواند در پنج زایمان ۷-۱۵ نوزاد در یک‌سال به‌دنیا بیاورد و همین نوزادان درحدود پنج‌هفته‌ای که باشند خودشان بارور می‌شوند. یک جفت موش می‌توانند صدها هزار یا شاید میلیون‌ها فرزند تولید کنند. باید خدا را شکر کرد که در شرایط عادی میزان مرگ‌ومیر نوزادان موش‌ها حدود ۹۵درصد در ابتدای دوران زندگیشان است. موش‌ها معمولاً ۳۵ نوع بیماری مختلف را به انسان منتقل می‌کند. جانوران زیادی موش‌ها را می‌کشند كه شامل گربه‌ها، سگ‌ها، شاهین‌ها،جغدها، راسوها، مارها و انسان‌ها می‌شوند؛ اما درمورد عمر این موش‌ها باید گفت که به‌طور‌طبیعی طول عمر موش‌ها بین 5-7سال است که این‌رقم بستگی به محل زندگی موش‌ها باهم فرق دارد مثلاً موش‌های آزمایشگاهی عمری حدود 2-3سال دارند؛اما موش‌هایی که در طبیعت با غذای عالی زندگی می‌کنند طول عمر بیشتری دارند.
محمدامین دروپور/ پایه ششم/ دبستان شهید آیت الله طالقانی
شهرستان فریمان/ سال تحصیلی 1401-1400
محرومیت‌زدایی آموزشی از روستا‌ها و شهرهای مرزی کشور ایران
ما استعدادهای فوق‌العاده‌ای را در مناطق محروم و مرزی کشور داریم که این‌ها موردتوجه قرار نمی‌گیرند و ازآنجایی‌که آن‌ها از امکانات کافی برخوردار نیستند. خیلی از این استعدادها هدر می‌رود. اگر واقعاً به این‌افراد توجه شود و بحث عدالت آموزشی هم بیش‌ازگذشته موردتوجه قرار بگیرد و برای استقرار امر عدالت و عادلانه کردن توزیع امکانات و معلمان مدارس و ... تلاش شود. طرح آموزش‌وپرورش دراین‌زمینه می‌تواند به شکوفا شدن استعدادها منجر شود. بحث عدالت در حوزه‌های مختلف ازجمله آموزش از اصول مشخص قانون اساسی است و برای دولت در همه بخش‌ها الزامی است. در خیلی از روستاهای کوچک دانش آموزان در کانکس و… تحصیل را دنبال می‌کنند. نمی‌گویم تعداد این‌نوع مدارس زیاد است، اما به‌هرحال وجود دارند. برخی مناطق مرزی که دانش‌آموز کمتری داشته، به‌این‌علت که زیرساخت‌هایش فراهم نبوده، به همان صورت باقی‌مانده و ما امیدواریم هم احداث مدارس دراین‌مناطق صورت بگیرد و هم از وضعیت دو روستا یک معلم عبور کنیم. آنچه بیشتر از مدارس کانکسی حوزه آموزش را رنج می‌دهد، این‌است‌که برخی‌مواقع دو روستا یا حتی سه روستا یک معلم دارند و این به‌نظر من درروند رسیدگی‌ها اولویت بیشتری دارد. در برخی مناطق محرومیت‌های دیگری هم وجود دارد. به‌خصوص در حوزه دختران که مسائل این دختران نیاز به فرهنگ‌سازی دارد. در برخی مناطق وقتی دختران دانش‌آموز دبستان را پشت‌سر می‌گذارند، برای تحصیل در مقطع راهنمایی برخی‌ازآن‌ها به خوابگاه‌ها می‌روند، ولی برخی‌دیگر از آن‌ها به‌این‌دلیل که والدینشان اجازه نمی‌دهد، عملاً از گردونه تحصیل حذف می‌شوند؛ بنابراین لازم است برای این‌افراد امکانات، تغذیه، سرویس و… فراهم باشد و رسیدگی به چنین مسئله‌ای برای نظام آموزش کشور می‌تواند اولویت باشد و در دستورکار قرار بگیرد؛ بنابراین رضایتمندی مناطق مرزی می‌تواند منجر به این شود که نخبگان از شرایط تحصیل بازنمانند.
فواید نوشیدن آب
آب یکی از ارکان مهم حیاتی برای بدن به‌شمار می‌رود و مصرف مناسب و کافی آب در طی روز اهمیت زیادی دارد، نیاز بدن به آب به‌قدری مهم است که پزشکان به مصرف هشت لیوان آب روزانه توصیه کرده‌اند. بیشتر مردم حدود ۲۰درصد آب موردنیاز خود را ازطریق غذا تأمین می‌کنند. ازاین‌طریق آب با سرعت کمتری وارد سیستم گوارشی می‌شود و همچنین همراه با مواد مغذی موردنیاز بدن است. غذاهایی که آب زیادی دارند شامل هندوانه، خیار، کدو‌سبز و گوجه‌فرنگی است. آب عنصر شیمیایی اصلی بدن هر فردی است، تقریباً بیش از 65درصد از وزن بدن را آب تشکیل می‌دهد. ما هرروز اندازه دو تا سه‌لیتر آب ازطریق عرق‌کردن، ادرار، مدفوع و حتی با نفس کشیدن از دست می‌دهیم. این عملکردها برای بدن ضروری هستند و ما باید ازدست‌دادن این‌میزان مایعات را جبران کنیم. حفظ آب بدن به‌راحتی قابل‌مدیریت است. آن‌هم برای ما که به‌آسانی به آب آشامیدنی سالم دسترسی داریم. حدود ۷۰ تا ۸۰درصد بافت مغز را آب تشکیل می‌دهد. اگر بدن دچار کم‌آبی باشد، بدن و مغز تحت استرس قرار می‌گیرند بنابراین خوردن آب باعث می‌شود که بهتر فکر کنیم، هوشیارتر باشیم و بهتر تمرکز کنیم. آب بدن باعث بهبود عملکرد مغزی می‌شود. یکی از مشکلاتی که ما روزانه از آن رنج می‌بریم، نداشتن انرژی کافی برای انجام کارهای روزانه است. کم‌بودن آب بدن باعث احساس خستگی، خواب‌آلودگی، ضعف و بی‌حالی می‌شود و توان انجام کارهای روزانه کم می‌شود. یکی از خواص آب کمک به کاهش وزن است. نوشیدن آب کمک می‌کند که وزن بدن کاهش یابد؛ چراکه ترکیبات جانبی ناشی از چربی‌ها را می‌شوید. از دیگر خواص نوشیدن آب بالابردن سوخت‌وساز بدن است. با آب کافی می‌توان هضم غذا را بهتر کرد. فیبر و آب موجود در روده به‌حرکت بهتر روده و درنتیجه هضم کمک می‌کند. نوشیدن آب برای حفظ تعادل بدن بسیار لازم است. سیستم ایمنی با نوشیدن آب بهتر عمل می‌کند و درمبارزه‌با عفونت عملکرد خوبی دارد؛ بنابراین آب، به‌عنوان مهم‌ترین بخش تشکیل‌دهنده بدن، نقش بسیارمهمی در سلامت هر فرد دارد. تمام ارگان‌های بدن برای فعالیت خود به آب نیاز دارند و ازطرفی مواد سمی بدن به‌کمک آب از بدن خارج می‌شود. آب در رساندن مواد غذایی به سلول‌های مختلف بند نقش مستقیمی دارد و همچنین محیط مرطوب موردنیاز برای گلو، بینی و گوش را فراهم می‌کند.
نیما مرادی/ پایه ششم/ دبستان قرآنی میثاق شهرستان مه‌ولات
سال تحصیلی: 1401-1400
وارونگی دما
دما یک ویژگی ماده است که وابسته به انرژی گرمایی آن است. هرچه انرژی گرمایی ماده‌ای افزایش یابد، دمای آن نیز افزایش پیدا می‌کند. دما به‌عنوان میزان گرم‌بودن یک ماده تعریف می‌شود؛ بنابراین دما یک عدد است که میزان‌گرمی و سردی را مشخص می‌کند و با دماسنج قابل‌اندازه‌گیری‌ست. انواع مختلف دماسنج وجود دارند که از روش‌های گوناگون برای اندازه‌گیری دما استفاده می‌کنند. برای نمونه، اندازه‌گیری دما در دماسنج جیوه‌ای با بهره‌گیری از ویژگی انبساط گرمایی (جیوه) انجام می‌شود. وارونگی دما به پدیده‌ای گفته می‌شود که در آن برخلاف حالت طبیعی با افزایش ارتفاع دما نیز زیاد می‌شود و دراین‌شرایط درجه حرارت پائین جو کمتر از طبقه بالایی هست. وارونگی دما معمولاً باعث به‌دام‌افتادن آلودگی هوا در ارتفاع نزدیک زمین می‌شود. عوامل ایجاد وارونگی دما شامل وجود هوای سرد و خشک که باعث جذب تشعشع جزئی حرارت زمین می‌شود. آسمان صاف و بدون ابر که عمل تشعشع را سرعت می‌بخشد و هوای آرام و بدون باد که باعث عدم تداخل هوای سرد و گرم شود، است. وارونگی دما به‌خودی‌خود یک پدیده کاملاً طبیعی‌ست و هیچ خطـری برای انسان و جانداران ندارد؛ اما امروزه در شهرهای پرجمعیت و صنعتی، این پدیده موجب تراکم و افزایـش آلودگی هوا می‌شود. وارونگی موجب افزایش شدید آلاینده‌ها در بخشی از هوا که مردم لحظه‌به‌لحظه برای ادامه حیات خود به اکسیژن آن نیاز دارند، می‌شود. دراین‌شرایط مردم مجبور می‌شوند که با هر دم و بازدم مقادیری از گازهای خطرناک و ذرات معلق ریز را هم استنشاق و وارد ریه‌های خود کنند که موجب ابتلای آنان به برخی از بیماری‌ها می‌شود. در فصل پاییز، بیشتر از سایر فصل‌ها در هوا ذرات معلق و آلاینده‌های میکروبی و ویروسی انتشار یافته و در تماس با پوست یا مخاط بینی و راه‌های هوایی باعث بروز علائم آلرژی می‌شود؛ بنابراین برای جلوگیری از افزایش وارونگی دما باید، تردد با خودرو را به‌حداقل ممکن رساند، از تردد خودروها با آلایندگی بالا جلوگیری کرد، کودکان و سالمندان و کسانی‌که دچار مشکلات قلبی و عروقی هستند درحدامکان از منزل بیرون نروند، از گلدان‌های متعدد در خانه برای ایجاد یک سیستم تهویه طبیعی و حفظ اکسیژن موردنیاز استفاده شود.
امیـرمحمد خطیبیـان/ پـایـه: شـشم/ دبستـان غیردولتی علم‌آفـرین
سـال تحصیلی: 1401-1400