مدرسه‌سازی یا مدرسه بازی؟
وحید حاج‌سعیدی
آغاز عملیات ساخت مدرسه دوکلاسه در اردبیل، آئین کلنگ‌زنی مدرسه دوکلاسه خیر ساز روستای سولیک منطقه سیلوانا، ساخت مدرسه دوکلاسه در روستای چناره الشتر، ساخت یک مدرسه دوکلاسه در سرپل ذهاب، اجرای عملیات ساخت مدرسه سه‌کلاسه روستای خانم‌آباد جوانرود، ساخت مدرسه سه‌کلاسه روستای چاهان در سیستان‌وبلوچستان، آغاز عملیات ساخت مدرسه سه‌کلاسه در روستای ممسنی و...اخباری ازاین‌دست در نشریات و رسانه‌های محلی به‌کرات دیده و شنیده می‌شود و امروزه در بسیاری از نقاط کشور به‌ویژه در روستاها شاهد ساخت مدارسی کوچک با تعداد کلاس‌های اندک هستیم. ساخت چنین سازه‌هایی که عمدتاً توسط خیرین مدرسه بنا نهاده می‌شوند نه به‌لحاظ اقتصادی و معماری قابل‌توجیه‌اند و نه ازمنظر معیارهای ساخت‌وساز فضاهای آموزشی دارای استاندارد و معیارهای یک مدرسه هستند. شاید به‌دلایل اقتصادی و خیر‌ساز‌بودن این مدارس به‌ویژه در روستاها، امکان جانمایی و ساخت کارگاه، آزمایشگاه، سالن سخنرانی یا همایش، کتابخانه، سالن سمعی-بصری، سالن امتحانات، اتاق معاون، آرشیو و بایگانی، اتاق مشاوره، نمازخانه و اتاق سرایداری فراهم نباشد ولی اینکه یک خیر هزینه ساخت دو کلاس را تقبل کند و بعد مدرسه‌ای متناسب با بودجه‌ای که خیر درنظر گرفته است به‌نام خیر یا اموات ایشان ساخته شود، چندان با اصول و فنون آموزشی و ساخت‌وساز همخوانی ندارد! چراکه یک مدرسه ابتدایی دستکم باید دارای شش کلاس درس و در پایه‌های متوسطه اول و دوم هر پایه باید دستکم دارای سه کلاس باشد. حال مجوز ساخت مدرسه دوکلاسه و سه‌کلاسه با کدام متر و معیار صادر می‌شود دستکم بر ما پوشیده است! هرچند شاید تعداد کم دانش‌آموزان در برخی مناطق و انتقال دانش‌آموزان به مدارس روستاهای مجاور از دلایل این ساخت‌وسازهای مینیاتوری باشد ولی بپذیریم باتوجه‌به افزایش جمعیت سالمندان کشور و ضرورت توجه به جوانی جمعیت، ساخت مدارس استاندارد و دارابودن تعداد کلاس‌های متناسب با پایه‌های تحصیلی و داشتن حداقل‌های یک مدرسه استاندارد امری لازم و یک ضرورت است. درحقیقت برنامه‌ریزی و پیش‌بینی وضعیت آتی کشور هماهنگ با سیاست‌های دولت و حاکمیت یکی از ارکان توسعه و پیشرفت محسوب می‌شود که در بحث ساخت‌وساز مراکز آموزشی، خلأ آن شدیداً احساس می‌شود. درحال‌حاضر یکی از سیاست‌های دولت که در سند تحول نیز به آن به‌صورت جدی پرداخته شده است حمایت از خانواده، جوانی جمعیت و پیگیری سیاست‌های فرزندآوری‌ست. بی‌تردید در بحث فرزندآوری و افزایش جمعیت، آینده‌نگری و توجه ویژه به آموزش نسل جدید، برنامه‌ها و توجهات ویژه را می‌طلبد که فراهم‌کردن زیرساخت‌ها و ایجاد فضای آموزشی مناسب و استاندارد دراین‌رویکرد، یکی از مباحث اصلی و قابل‌اعتناست. بی‌تردید ادارات کل نوسازی مدارس آموزش‌وپرورش در سراسر کشور با کمک و همراهی دلسوزانه و بی‌منت مجمع خیرین، درتلاش‌اند که با ساخت مدارس نو و ایمن گام‌های اساسی و آینده‌ساز برای توسعه متوازن آموزش در سطوح مختلف بردارند؛ اما آنچه دراین‌مهم مغفول مانده نگاه آینده‌محور و توسعه مدار در ساخت‌وساز مدارس است. ای‌کاش مسئولان امر در ساخت‌وسازها تنها نیاز امروز یک روستا، یک منطقه و یا یک محله را درنظر نگیرند و شرایط سال‌های آتی کشور را در برنامه‌ریزی‌های کلان خود لحاظ کنند و اگر امکان ساخت و تکمیل مدارس با تعداد کلاس‌های بیشتر فراهم نیست، دستکم زیرساخت‌های مدارس را به‌گونه‌ای تعبیه و مهندسی سازی کنند که در سال‌های آینده قابلیت افزایش فضای آموزشی دراین‌مدارس فراهم باشد.