سهم شهروندان از فضای مناسب شهری چقدر است؟
این سنگفرشها درد دارند!
سایه - سحر رکنی نژاد
از ماشین که پیاده میشوم به سمت پیادهرو میروم، پیادهرو باریکی که هر قطعه از آن به کاسبی تعلق دارد، بعضی مواقع، به خاطر مالکیت کاسب به جلوی مغازهاش، مجبور میشوم از خیابان بگذرم، خیابانهایی که پر از پارک دوبله و بیشتر از این حرفهاست. اگر در این میان بتوانم از پیادهرو عبور کنم، پیادهرو سرشار از کاغذ، آشغالهای چشمنواز و تبلیغاتهای دیواری است که به تازگی بر کف پیادهروها چسبانده میشوند. از تبلیغات و آشغالها بخواهم بگذرم، باید سرعت را هم به قدمهایم بیفزایم تا از شر ماشینهایی که پشت سرهم بوقهای گوناگون میزنند، خلاص شوم. فضای پیادهرویی که به من شهروند اختصاص دارد عاری از هرگونه احترام و امنیت است، فضای شهری که بیشترش به دست خودمان خراب و آلوده میشود. بنابه ضربالمثل قدیمی «از ماست که برماست»!
پيادهروي در پيادهرو با اعمال شاقه
وقتی روی سنگفرشهای پیادهروهای شهرمان قدم برمیدارید، نیازی نیست که گوشهایتان را تیز کنید، حتی سر و صدای ناشی از انبوه خودروهای در حال حرکت در خیابان هم نمیتواند باعث شود که صدای موزاییکهایی را که با هربار قدم برداشتن روی آنها تق و لقشان درمیآید، نشنوید! به عنوان مثال پیادهروی میدان فاطمی، یکی از همان دهها پیادهروهای شهرمان است که نویی رنگ موزاییکهایشان نشان میدهد مدت زیادی از سنگفرش شدن آنها نگذشته است، اما وقتی عابران روی سنگفرشهای این پیادهروها گام برمیدارند، صدای تق و لق آنها آهنگ ناخوشایندی است که گوشهایشان را میآزارد. این سرنوشت بسیاری از پیادهروهای شهرمان است که با اینکه هنوز مدت زیادی از کار شهرداریها روی آنها نگذشته، حالشان تعریفی ندارد. اوایل سال 86 بود که مسئولان شهری تصمیم گرفتند پروژه بهسازی و مناسبسازی پیادهروهای پایتخت را در دستور کار خود قرار دهند و شهر را از شر پیادهروهای غیراستاندارد و ناایمن برهانند. اگرچه مسئولان سازمان زیباسازی شهرداری تهران همواره از پروژه بهسازی پیادهروی خیابان ولیعصر(عج) به عنوان برگ درخشانی در کارنامه کاری خود در پروژه بهسازی پیادهروهای پایتخت نام میبرند، اما به طور معمول پیادهروهایی که با صرف هزینهای هنگفت، عملیات مناسبسازی آنها انجام شده بود، حالا با گذشت چند سال از کیفیت و دوام مورد انتظار برخوردار نبوده و خیلیهایشان دوباره پر از چاله و چولههای ریز و درشتی شده که لذت پیادهروی را از شهروندان گرفته است !
خیابان ولیعصر(عج)؛ تجربهی ناموفق
بسیاری از منتقدان عملکرد سازمانهای مسئول در حوزه بهسازی و مناسبسازی پیادهروهای شهر، نداشتن تجربه و تخصص لازم را حلقه مفقوده در بروز نواقص و مشکلات بهوجود آمده در بهسازی برخی پیادهروهای شهرمان میدانند. بسیاری از پیادهروهای سطح شهر به دلیل لقشدن سنگفرشها و کاشیها، هنگام بارندگی با رفتن آب زیر آن، گل و لای را به عابران میپاشند، این در حالی است که هنوز مدت زیادی از مرمت و مناسبسازی آنها نگذشته است. پیادهروی خیابان ولیعصر(عج) مصداق روشنی از این وضعیت است. در حالیکه کمتر از 3سال از عملیات بهسازی پیادهروی خیابان ولیعصر(عج) نگذشته است، اما تخریب تدریجی سنگفرشهای این پیادهرو و مشکلات بهوجود آمده برای تردد شهروندان در این مسیر کار را به جایی رساند که در آذرماه سال گذشته، اعضای شورای شهر تهران در یکی از جلسات خود ضمن اعتراض جدی به عملکرد سازمان زیباسازی شهرداری تهران به عنوان متولی مناسبسازی پیادهروهای شهری، با پیش کشیدن وضعیت پیادهروی خیابان ولیعصر(عج) از مسئولان شهرداری تهران خواستند مجددا بهسازی پیادهروی این خیابان را با اولویت در دستور کار قرار دهند. البته اعضای شورای شهر در انتقادهایی خود به نکتهی جالبی نیز تاکید داشتند و اینکه مسئولان شهرداری در اجرای پروژه بهسازی پیادهروهای شهر تجربه کافی نداشتهاند و با وجود این در اولین گام طولانیترین و قدیمیترین پیادهروی شهر را نشانه گرفتهاند!
پیمانکاران بیتجربه؛ مصالح بیکیفیت
حال ناخوش سنگفرشهای آن دسته از پیادهروهای شهرمان که ظرف مدت نهچندان طولانی پس از بهسازی مجددا نیاز به تعمیر پیدا کردهاند، صرفا مختص پیادهروهای مسیر خیابان ولیعصر(عج)، انقلاب، میدان فاطمی و... که جزو پیادهروهای اصلی و پرتردد پایتخت به شمار میروند، نمیشود و این موضوع بهخصوص در پیادهروهایی که عملیات بهسازی آنها به شهرداریهای مناطق واگذار شده به شکل چشمگیرتری خودنمایی میکند. به نظر میرسد در انتخاب پیمانکارانی که از سوی شهرداریهای مناطق برای اجرای پروژههای بهسازی پیادهروها تعیین میشود، آنچه بیش از تجربه، تخصص و مهارت و تعهد اولویت دارد، این است که پیمانکار مذکور کار اجرایی را با کمترین هزینه به اتمام برساند حتی اگر این کار به بهای استفاده از مصالح بیکیفیت، سمبلکاری، طولانی شدن روند کار اجرا و در نهایت ارائه کاری نهچندان باکیفیت و نداشتن ضمانت عمری طولانی تمام شود.
شورای شهر: سمبلکاری به جای بهسازی
اما این فقط شهروندان نیستند که از نابسامانی وضعیت پیادهروهای شهر گلایهمندند، چراکه عملکرد شهرداری تهران و سازمان زیباسازی شهر تهران در پروژه بهسازی و مناسبسازی پیادهروهای شهر و بهخصوص پیادهروی خیابان ولیعصر(عج) موجب انتقاد جدی اعضای شورای شهر نیز شده است به طوریکه رییس کمیسیون عمران و توسعه شورای شهر تهران معتقد است: اگر در بهسازی و ساماندهی پیادهروهای شهر تهران استانداردها را رعایت نکنیم در کمتر از 4 سال آینده آنها به طور کل خراب میشود به عبارتی، با روند کنونی اگر پیادهروهای شهر بهسازی نمیشدند بهتر بود!. حمزه شکیب با بیان این که متاسفانه شهرداری تهران مراقبت و نگهداری لازم را از پیادهروها بویژه پیادهروی خیابان ولیعصر انجام نداده معتقد است: متاسفانه بهرغم فعالیتهای عمرانی صورت گرفته بهرهبرداری موردنظر شورا انجام نشده است و با این که چند سال از عمر این سنگفرشها میگذرد، اما بسیاری از آنها شکسته و رها شدهاند .داشتن پیادهروهایی در شان عابران پیاده نیز مطالبهای هر چند کوچک از مجموعه حقوق شهروندان یک شهر از مسئولان شهری است
دیگر مشکلات پیادهروها
سنگفرشها تنها مشکل پیادهروها نیست، بلکه وجود زبالههایی که هر شب کارگران شهرداری آن را تمیز میکنند، و صبح نشده با هزاران زباله تزئین میشود یکی از عاملهایی است که دیگر ربطی به دولتمردان ندارد و از دل خود ما شهروندان برمیخیزد. همچنین تصرف پیادهروها توسط ساختمانسازها و مغازهداران از دیگر مشکلات بسیار بارز پیادهروهای شهر تهران است که هیچوقت لایحه بررسی آن به مجلس نرفته است و هر روز بیشتر نمایان میشود. مشکلاتی که اگر هرکدام از ما به حق شهروندی خودمان واقف باشیم و بخواهیم به دیگران احترام بگذاریم به طور یقین حل خواهد شد.