بیانیه وزارت‌خارجه در واکنش به پاسخ جنجالی طالبان درباره حقابه هیرمند
وزارت امور خارجه در واکنش به پاسخ اخیر گروه طالبان درخصوص حقابه هیرمند با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: عدم اجرای معاهده و عدم تأمین حقابه هیرمند ازسوی افغانستان و صدور بیانیه‌های سیاسی بدون اقدام عملی، به‌هیچ‌وجه قابل‌قبول نیست و جمهوری اسلامی ایران حقوق خود را برای اتخاذ تدابیر لازم محفوظ دانسته و بر مسئولیت کامل افغانستان در‌این‌خصوص تأکید دارد. به‌گزارش خبرآنلاین در این بیانیه آمده است: شاهد صدور بیانیه‌ای ازسوی هیئت حاکمه افغانستان بودیم. اعلامیه مورخ ۲۸ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ طرف افغانستانی درباره حقابه هیرمند حاوی مطالب متناقض و نادرست بوده و وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران آن‌ها قویاً رد می‌کند. معاهده بین ایران و افغانستان راجع به آب رود هیرمند مورخ ۲۲ اسفندماه ۱۳۵۱ به‌طور صریح و بدون هیچ ابهامی، حقابه طرف ایرانی از رودخانه هیرمند را تعیین کرده است. این حقابه، حقی قانونی، عینی و معین است و افغانستان متعهد است حقابه مزبور را تأمین نماید و براساس ماده ۵ معاهده اقدامی نکند که ایران از حقابه خود بعضی یا کلاً محروم شود. حاکمان افغانستان در یک‌سال‌و‌نیم گذشته، اگرچه بارها بر پایبندی به تعهدات خود طبق معاهده تأکید کرده‌اند، اما در عمل، تعهدات ناشی از معاهده را اجرا نکرده و در رهاسازی و تأمین حقابه ایران، همکاری لازم را به عمل نیاورده و حقابه قانونی ایران را تحویل نداده‌اند. اظهارات متعدد برای عدم تحویل حقابه قانونی جمهوری اسلامی ایران ازجمله طرح موضوع خشک‌سالی و کم‌شدن آب در هیرمند، مستلزم بررسی‌های کارشناسی، وفق مفاد معاهده بوده و تاکنون توسط کارشناسان جمهوری اسلامی ایران راستی آزمایی نشده است، لذا اتخاذ چنین مواضعی، غیرحقوقی و غیرقابل‌قبول است؛ تا‌زمانی‌که به کارشناسان جمهوری اسلامی ایران اجازه داده نشود که طبق معاهده هیرمند بخصوص ماده ۵ پروتکل شماره یک آن معاهده، از مسیر و بالادست هیرمند بازدید کنند، هرگونه اظهارنظر درخصوص کاهش آب هیرمند پذیرفته نیست. جمهوری اسلامی ایران همواره بر همکاری‌های فنی و مطالعاتی ازطریق کمیساران آب دو طرف تأکید نموده و خواستار بررسی دقیق وضعیت آب هیرمند و تأمین حقابه طرف ایرانی وفق معاهده بوده است. تداوم آبگیری بند انحرافی کمالخان و انحراف مسیر طبیعی رودخانه هیرمند و بر هم زدن شرایط رودخانه و همچنین عدم همکاری مقامات افغانستان در تعیین محل‌های تحویل حقابه و نصب سامانه‌های فنی مربوط به سنجش میزان آب، نقض صریح مواد ۳، ۵ و ۶ معاهده هیرمند بوده و نمی‌توان با صدور بیانیه‌های سیاسی، توجیهی برای آن یافت. جمهوری اسلامی ایران با حسن نیت و در پرتو اصل حسن هم‌جواری درطول یک سال و نیم گذشته درباره موضوعات مختلف در روابط بین دو کشور ازجمله درباره اجرای معاهده هیرمند و تأمین حقابه با مقامات افغانستان مذاکره و گفتگو کرده است. مذاکرات و گفتگوها تاکنون در فضای دوستانه و با پایبندی به اصل حسن هم‌جواری مطرح و پیگیری و تلاش شده تا همه موضوعات ازجمله مسئله حقابه بر مبنای شرایط و منافع طرفین حل‌وفصل گردد. وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تأکید می‌نماید که اظهارات و مواضع مقامات جمهوری اسلامی ایران درباره حقابه هیرمند، کاملاً قانونی و بر مبنای معاهده هیرمند و شرایط حاکم بر رودخانه و مبتنی بر اظهارنظرهای کارشناسی و فنی مطرح شده و همواره معطوف به احترام به اصل حسن هم‌جواری و رعایت حقوق همسایگی بوده است. عدم اجرای معاهده و عدم تأمین حقابه هیرمند ازسوی افغانستان و صدور بیانیه‌های سیاسی بدون اقدام عملی، به‌هیچ‌وجه قابل‌قبول نیست و جمهوری اسلامی ایران حقوق خود را برای اتخاذ تدابیر لازم محفوظ دانسته و بر مسئولیت کامل افغانستان در‌این‌خصوص تأکید دارد. درهمین‌خصوص دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت نمیز گفت: بیانیه حکومت افغانستان نشان می‌دهد پیام اخطار قاطع رئیس‌جمهوری مبنی‌بر‌اینکه حق مردم‌مان را هر‌جا باشد می‌گیریم، دریافت شده است. احسان صالحی افزود: در این بیانیه سه‌بار تأکید شده که به موافقتنامه آب میان ایران و افغانستان و انتقال آب به ایران متعهد هستیم؛ البته گفته‌اند که برای انتقال، کمبود آب دارند که این هم بیشتر توجیهی برای نقض تعهدات در گذشته است؛ چرا‌که با وجود نقشه‌های ماهواره‌ای و محاسبات کارشناسی، وضعیت آب قابل اندازه‌گیری و با اخطار امروز، طرف افغانستانی ناگزیر از عمل به تعهداتش است. این مباحث پس از سخنان قاطع رئیس‌جمهوری خطاب به طالبان صورت گرفت که گفت: حاکمان افغانستان اخطار می‌کنم، حق‌آبه مردم سیستان‌و‌بلوچستان را بدهند. سیدابراهیم رئیسی در حاشیه افتتاح پروژه‌های صنعت آب و برق سیستان‌و‌بلوچستان با‌اشاره‌به وضعیت هیرمند گفته بود: به حاکمان افغانستان اخطار می‌کنم، حق‌آبه مردم سیستان‌و بلوچستان را بدهند. وی با‌بیان‌اینکه اگر کارشناسان ما کمبود آب را تائید کنند حرفی نداریم وگرنه اجازه نخواهیم داد حق مردم ما تضییع شود. رئیس‌جمهوری قاطعانه بیان کرده بود: حرف من را جدی بگیرید تا بعداً گلایه نکنید.