پروندهای برای نمایش «چخفته»
روایتی 70دقیقهای از چندثانیه قبل از مرگِ «دایی وانیا»
پیام احمدی کاشانی
«چخفته» طی اردیبهشتماه و خردادماه 1402، در «نوفللوشاتو» بهروی صحنه رفت. درایناثر برپایه متنِ «فرزانه محمدحسین» با کارگردانیِ «اشکان پیر دلزنده»، تهیهکنندگیِ «رضا ناجیپور» و «فرزانه محمدحسین»؛ با حضور «رومینا فرمانی، فرزانه محمدحسین، یگانه منصوری، سارا زارعی، امیرحسین فروتن، سارا عزیزی، کیارش زرین، سیاوش کریما، محمدعلی الحمد و محمدعلی براتی»، چندثانیه قبل از مرگِ «دایی وانیا» (شخصیت اصلی نمایشنامهای بههمیننام از «آنتون چخوف») طی 70دقیقه روایت شده است. کارگردان، تهیهکننده و آهنگسازِ این نمایش، کوتاه درباره آن سخن گفتهاند.
اشکان پیر دلزنده؛ کارگردان نمایش «چخفته» گفت: «وانیا در یکدقیقه پایانیِ عمرش، کلاژوار تمام خاطرات، کابوسها و رؤیاهایش را میبیند و نهایتاً نینا (خواهرزاده دایی وانیا) میراث او را روی صحنه بازی میکند». وی درباره دشواریهایی که برای بهرویصحنهبردن این نمایش داشت، گفت: «شرایط زمانه که با همکاری مدیریت و دوستان عمارت نوفللوشاتو زمان اجرای مناسبی انتخاب شد و حین کار انتخاب از بین بازیگران یلنا و وانیا که بهدلیل مناسببودن ششنفر ترجیح دادم از چند وانیا و یلنا در سنین مختلف استفاده کنم. همینطور هزینه بالای تولید کار بسیار برایم مهم بود. دوست داشتم بعدازمدتها چیزی را اجرا کنم که اصول اولیه تئاتر را در صحنه مثل لباس، نور، میزانسنها و بازیگری داشته باشد و اهمیت زیادی به اصل نمایش بدهم که خوشبختانه نمایش موفق بود». این کارگردان افزود: «کار بعدیام، تلفیق چند نمایشنامه و یک فیلم سینماییست که بههمراه گروه خود درحالکار روی آن هستم». اشکان پیر دلزنده از سال ۷۹ با گروه «جلال تهرانی» بهعنوان مدیر صحنه، عکاس، مسئول تبلیغات، مدیر اجرا و دستیاری فعالیت کرده؛ و «تکسلولیها»، «مخزن»، «هی مرد گنده»، «به صدای زمین گوش کن» را در کارنامه خود دارد.
رضا ناجیپور؛ تهیهکننده نمایش «چخفته» گفت: «داستان، درباره دایی وانیای چخوف است که در موقعیتی متفاوت نسبت به نمایشنامه دایی وانیا قرار گرفته و ما شاهد یکدقیقه قبل از مرگ این فرد در 70دقیقهایم. در روند تولید این نمایش، مشکلات اولیه و چالشهایی مثل داشتنِ سالن، تمرینات و هزینههایی که برای یک پروژه هست، مخاطرهآمیز بود». وی افزود: «از تابستان ۱۴۰۰ تمرینهای اولیه شروع شد. پس از دیماه، نویسنده شروع به نوشتن متن جدید کرد و در آبانماه ۱۴۰۱ آماده اجرا شدیم». وی برنامههای آتی خود را ساخت نمایشی با کیفیتی بالا و ارزشمندتر اعلام کرد و افزود: «خوشحالم از اینکه در تجربه جدید، کنار گروه حرفهای، پر از انگیزه و عشق گروه دارما حضور داشتم». رضا ناجیپور در کارنامه هنری خود، مجری طرح برنامه تلویزیونی «از تو میپرسند» از سال ۸۶ تا ۹۱، مجری طرح برنامه «ایستگاه» در سال ۹۲، مجری طرح برنامه انیمیشن «بر همگان واضح و مبرهن است که» در سال ۹۳ (برنده جایزه بهترین تولید از سیما و سازمان فرهنگیوهنری شهرداری تهران) بوده و تهیهکنندگی فیلم کوتاه «خط فاصله» در سال ۹۵ (در جشنواره کن حضور داشت) را دارد.
صبا ندایی؛ آهنگساز نمایش «چخفته» گفت: «بهنظرم تِم اصلی نمایش، رؤیاست. شخصیتها برای رسیدن به رؤیاهایشان تلاش و آن رؤیا را تصور میکنند، خواب میبینند و برایش میکوشند. جالب اینجاست تا یکقدمی رؤیاها میرسند؛ اما دستشان کوتاه میماند! این، کاری بود که در موسیقیِ این اثر انجام دادم؛ یک موسیقی رؤیاگونه اما سوزناک. تلاش کردم موسیقی ابتدا دستیافتنی بهنظر برسد؛ اما هرچه به پایان اثر نزدیک میشویم، دستنیافتنیتر و پیچیدهتر شود. آوای سوپرانو درایناثر نقش رؤیاییست دستنیافتنی؛ و ویلنسل، شخصیتهایی که برای رسیدن به این رؤیا درتلاشاند. این، ایده کلیام برای ساخت موسیقی این اثر بود. موسیقی هرچه پیش میرویم، به ارکستراسیون ارکسترال نزدیکتر میشود». وی درباره چالشهای خود درایننمایش، گفت: «یکی از چالشهای من سالن نمایش و صدای بازیگران بود. چگونه موسیقیای بسازم که به گوش مخاطب برسد و صدای بازیگران را هم نخورد؟ واقعاً سخت بود؛ درنتیجه، برای هرلحظه از اکت بازیگران، موسیقی طراحی شد که دقیقاً کجا چه دیالوگی میگویند تا درست باهم پیش رویم. حتماً اینموضوع برای خود بازیگران هم سخت و پرچالش بود». این آهنگساز افزود: «درایننمایش، یکگروه موسیقی حرفهای کنارم بود که از همه تشکر میکنم؛ بهویژه نیکا افکاری بهعنوان خواننده سوپرانو، ماکان خوئینژاد (نوازنده ویلنسل) و آرمین خیردان که میکس و مسترینگ و بخش فنی اثر را برعهده داشتند». صبا ندایی، دانشآموخته دانشگاه هنر تهران در رشته موسیقی، آهنگساز سینما و تئاتر است. جایزه بهترین موسیقی متن در دهمین جشنواره «سینماحقیقت» برای «آوانتاژ» ساخته محمد کارت، دیپلم افتخار بهترین موسیقی متن در «جشن خانه سینما» برای «روزی که رفت» ساخته هادی معصومدوست، نامزدی دریافت بهترین موسیقی متن در جشنواره «گلاسکو» (بریتانیا) برای «دیکته» ساخته معین هاشمینسب؛ و نیز نامزدی دریافت جایزه بهترین موسیقی متن در ششدوره متوالیِ جشنواره «سینماحقیقت» را در کارنامه دارد.