بچهها چگونه «کتابخوان» میشوند؟
«سودابه امینی» با بیان ضرورت کتاب و کتابخوانی برای کودکانونوجوانان با وجود تکنولوژیهای جدید میگوید: بسیاری از خانوادهها تصور میکنند بچهها باید در تعطیلات خوش بگذرانند و از قیدوبند رها باشند، درحالیکه اگر دریابند که کتابخوانی خود بهترین تفریح است، تلاش میکنند در لذت خواندن با بچهها همراه شوند. شاعر، نویسنده و پژوهشگر ادبیات کودکونوجوان درباره مسئله کتابخوانی کودکانونوجوانان و راهکارهایی که برای کتابخوان کردن بچهها وجود دارد، باتوجهبه اینکه در فصل تابستان قرار داریم و آنها اوقات فراغت بیشتری دارند، گفت: کتاب و کتابخوانی مبحثی مهم در زندگی کودکونوجوان امروز است؛ نوجوانی سرشار از هوش، دانش و انرژی. کودکانونوجوانان ازمنظر اطلاعات و دانستهها از نسلهای پیشین خود پیشتر هستند. آنها هم به تکنولوژی مسلط هستند و هم دانش گسترده دارند. او با طرح این پرسشها که کتاب چهچیزی به ذهن کودکونوجوان امروز میافزاید و در کتاب زیستن و با کتاب زیستن چه تحولی در کودکونوجوان ایجاد میکند؟ توضیح داد: باید اشاره کنیم که کتاب خوب فرصت دروننگری و بروننگری را برای نسل جدید فراهم میسازد. کودکونوجوان با مرور جهانی که نویسنده پیشروی او مینهد، من فردی، من اجتماعی، من بومی، من ملی و من جهانی خویش را کشف و مرور میکند. خود را در موقعیت شخصیتهای داستان نهاده و در ذهن و خیال خود عمل و عکسالعمل خود و شخصیت داستانی را میسازد. کتاب خوب امکان آفرینش خویشتن در جهانهای موازی را برای خواننده کودکونوجوان فراهم میکند. امینی افزود: با کتاب خوب و در ذهن مخاطب سفر در طول و عرض زمان رخ میدهد و جهانها بازآفرینی میشوند. دراینمسیر سیر معرفت رخ میدهد. دانش به بینش مبدل میشود؛ بینش ناب و بینظیری که از کتابخواندن حاصل میشود و جهان کودکونوجوان را گسترش میدهد. ایستادن در ایستگاههای زندگی، با قطار پرشتابی که میرود تا کودک را به نوجوان؛ و نوجوان را به جوان تبدیل کند با کتاب و کتابخوانی حاصل میشود. او درباره ایجاد عادت کتابخوانی در بچهها اظهار کرد: خانواده، مدرسه و گروه دوستان نقش مهمی در ایجاد عادت به کتاب و کتابخوانی دارند. اگر والدین ساعات خاصی را به خواندن اختصاص دهند حتماً بچهها به کتابخوانی علاقهمند میشوند. جایگاه فیزیکی کتاب در خانه و مدرسه مهم است، داشتن کتابخانه شخصی در منزل، غنیبودن کتابخانه و زیبایی و آراستگی کتابخانه اهمیت کتاب را مشخص میکند. کتابخوانی جمعی در خانه و مدرسه و معرفی کتابهای جدید و ناشران معتبر نیز راهیست برای ترغیب کودکانونوجوانان به خواندن. کتابخوانی جمعی، بحث درباره کتاب خواندهشده و کتابگردی از روشهای مهم ایجاد انگیزه در کودکونوجوان است. بسیاری از خانوادهها تصور میکنند بچهها باید در تعطیلات خوش بگذرانند و از قیدوبند رها باشند، درحالیکه اگر دریابند کتابخوانی خود بهترین تفریح است، میکوشند در لذت خواندن با بچهها همراه شوند. کودکانونوجوانان باید از کتابخوانی برای آرامش، تمرکز و بهترزیستن استفاده کنند. شاعر مجموعههای «فرانک»، «پسر اردیبهشت» و «ترانههای زلیخا» درباره بهترین روشهای کتابخوانی نیز گفت: روشهای ترغیب مخاطب به کتابخوانی شامل معرفی کتاب، بحث درباره کتاب، کتابخوانی گروهی، خلاصهنویسی، کتابسازی و ... است. بیاغراق میتوان گفت بهترین محیط برای کتابخوان کردن مخاطب کودکونوجوان کانون پرورشفکری کودکانونوجوانان است. فضایی مناسب با قفسه باز. حضور مربی مجرب و توانمند که پذیرای گروه سنی کودکونوجوان است. حیف که تعداد کتابخانههای کانون پرورشفکری کم است. او درباره کتابهای مناسب بیان کرد: برای خواندن کتاب بد وقت نداریم. این اصل مهمیست که باید به کودکانونوجوانان بیاموزیم. بهگفته او؛ کتابهایی که جایزههای جهانی بردهاند و ناشران و نویسندگان خوب داخلی و خارجی میتوانند به ذهن کودکانونوجوانان معیار بدهند. این نویسنده تأکید کرد: کودکونوجوان، مخاطب ادبیات کودکونوجوان است. مخاطبی که در سالهای اخیر بسیار موردتوجه اهلقلم و ناشران واژگان فرهنگی بوده است. این مخاطب برای انتخاب کتاب مناسب باید معیارهایی داشته باشد، تناسب زبان کتاب با زبان گروه سنی مخاطب، تخیل و عاطفه فرهیخته در متن، جذابیت متن، ساختار مدرن یا سنتی صحیح، شناخت نسل امروز توسط نویسنده، مداومت و موفقیت نویسنده در مسیر خلق ادبیات کودکونوجوان همهوهمه از معیارهای مهم انتخاب کتاب خوب برای کودکونوجواناند. مسلم است که مخاطب ادبیات کودکونوجوان فیالبداهه نمیتواند با همه این معیارها آشنا باشد. والدین، مربیان و معلمان میتوانند همراهانی آگاه برای این مخاطب باشند. امینی برخی از نویسندگان فعال حوزه ادبیات و کتاب را نام برد و گفت: نویسندگان خوبی چون هوشنگ مرادی کرمانی، فرهاد حسنزاده، جمشید خانیان، داوود امیریان، محمدرضا شمس، طاهره ایبد، فریبا کلهر، عباس قدیر محسنی، سمیرا قیومی، فرزانه رحمانی و شاعران ارجمندی چون قیصر امینپور، افشین علاء، شکوه قاسمنیا، اسدالله شعبانی، جعفر ابراهیمی، بابک نیکطلب، کبری بابایی، مهدی مردانی، حسین تولایی، مهدی مرادی، کمال شفیعی و... آثار ارزشمندی برای کودکانونوجوانان ارائه دادهاند. از نویسندگان خارجی، آثار خوبی توسط نشر افق و سایر ناشرین معتبر کودکونوجوان ارائه شده است.
ندا ولیپور/ ایسنا