بریکس به بازگشت قدرت سیاسی در خاورمیانه منجر میشود؟
در پایان اجلاس بریکس، ابراهیم رئیسی، رئیسجمهوریی ایران، برای پذیرفتن دعوتنامه جمهوری اسلامی شخصاً به ژوهانسبورگ سفر کرد. این نکته که ایران در آغاز سال آینده میتواند در این کنفدراسیون عضو شود، ازسوی دولت تهران بهعنوان یک «دستاورد تاریخی» تجلیل شد. باتوجهبه اقتصاد درهم شکسته ایران که نهتنها از تحریمهای آمریکا، بلکه از سوء مدیریت و فساد نیز رنج میبرد، تصمیم بریکس برای پذیرش ایران بهعنوان یکی از شش کشور جدید، غافلگیرکننده بود. برای تهران، چنین چیزی گواه بر ایناستکه بهاندازه ادعای آمریکا و «غرب» منزوی نیست. نهتنها چین و روسیه، بلکه قدرتهای مهم منطقهای مانند هند و برزیل نیز از همکاری با ایران که در غرب مورد بیمهری قرار میگیرد، ابایی ندارند. بااینحال، کشورهای عربی که بخشی از معماری امنیتی ایالاتمتحده آمریکا در خاورمیانه بوده و از سال 1979 همواره بهشدت بر مهار ایران متمرکز بودهاند، در اینجا حضور دارند: عربستان سعودی، امارات متحده عربی و مصر نیز جزو کشورهای نامزد بریکس هستند. منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا ناگهان در این کنفدراسیون حضور پررنگی پیدا میکند که هنوز کاملاً نمیداند آیا فقط اقتصادی است یا همچنین سیاسی خواهد بود. هر دو مسیر برای تهران جالب هستند، مانند چشمانداز امکان تجارت با ارزهای دیگر. جهان هنوز تا دلارزدایی از روابط اقتصادی بینالمللی فاصله زیادی دارد؛ اما حداقل امارات متحده عربی برای اولینبار در ماه مارس یک قرارداد گاز مایع را با چین با یوان منعقد کرد. میل به خودمختاری استراتژیک بیشتر را میتوان بهوضوح در امارات، مصر و حتی در عربستان سعودی مشاهده کرد. آنها یک پای خود را در غرب دارند و میخواهند پای دیگر آزادانه بازی کند. ریاض با میانجیگری چین در حال عادیسازی روابط با ایران است. در اوپک پلاس نیز با کاهش سهمیههای تولید نفت، قیمت را بالا نگه میدارد. برای سالها، تحلیلها درمورد خاورمیانه شامل این دیدگاه بود که این منطقه طی بیست سال گذشته اهمیت خود را برای آمریکا ازدستداده و خلأ سیاسی به عدم اطمینان و تشدید درگیریها منجر شده است. با ظهور نسل جدید مستبدان خلیجفارس، این نکته آشکار شده است که اعراب نباید برای امنیت خود تنها به اتحاد با آمریکا تکیه کنند. جنگ در سوریه به روسیه این فرصت را داد تا بهعنوان یک بازیکن به خاورمیانه بازگردد. اکنون هم فضایی سیاسی برای چین وجود دارد، درحالیکه فضای اقتصادی از مدتها پیش ایجاد شده بود. خاورمیانه با اعضای جدید، وزن بیشتری در سیاست ایالتهای بریکس خواهد داشت و این ممکن است دوباره آن را برای واشنگتن جالبتر کند.
گودرون هارر/ دیپلماسی ایرانی