توانمندیهای «بریکس» در حل مهمترین اشکالات نظام بینالملل
بریکس در قالب گروهی از کشورهای با اقتصادهای قدرتمند و درحالرشد سریع که جمهوری اسلامی ایران نیز اخیراً برای عضویت در آن پذیرفته شد، از زمان تأسیس تاکنون، نهتنها باموفقیت عمل کرد بلکه با در دستورکار دادن موضوعات مهم، ماهیت اصلی خود را کاملاً متحول کرده است. بهگزارش ایرنا؛ پایگاه خبری مدرن دیپلماسی در گزارشی از پانزدهمین اجلاس سران بریکس در ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی مینویسد؛ بریکس به بررسی بیش از ۳۰ موضوع متنوع میپردازد درحالیکه بسیاری از موضوعات در دستورکار گروه ۲۰ قرار ندارد. این رسانه اروپایی بااشارهبهاینکه قرار است این اجلاس در سال آینده میلادی در کازان، پایتخت منطقه تاتارستان روسیه برگزار شود، گفت: تاکنون، بیش از ۴۰ کشور آشکارا تمایل خویش را برای پیوستن به اینگروه غیررسمی نشان دادهاند. بریکس که بهعنوان گروهی از اقتصادهای با رشد سریع شروعبهکار کرد، نهتنها از زمان تأسیس خود تاکنون موفق عمل کرده بلکه ماهیت اصلی خود را نیز از زمان برگزاری اولین اجلاس سران در سال ۲۰۰۹ کاملاً متحول کرده است. بهعنوانمثال مواردی از موضوعات بریکس مانند گردشگری، امنیت منطقهای و فرهنگ در دستورکار گروه ۲۰ قرار ندارد. طبق نتایج مطالعه چندساله که توسط گروه مشترکی از اندیشکدههای روسیه و کانادا انجام شد، بریکس گروهی برای انجام بحثهای بیپایه و بیاساس نیست زیرا اکثر تصمیمات چندجانبه باموفقیت اجرا میشوند. نیز طبق آمار؛ میزان پایبندی به تصمیمات اتخاذشده دراینائتلاف بیش از ۷۵درصد است. اینگروه هرگز ادعا نکرده جایگزین هیچیکاز سازمانهای جهانی شده است. بهعبارتی این ائتلاف منطقهای با هدف جبران برخی از مهمترین اشکالات نظام بینالمللی ایجاد شده است. بریکس دارای پتانسیلهای فراوانی در زمینههای مختلف است. بررسیها نشان میدهد از زمان معرفی دستورکار مرتبط با فناوری اطلاعات در بریکس در ۲۰۱۵، میانگین همکاری دراینزمینه میان اعضا از ۹۰درصد هم فراتر رفته که اینمسئله از تمایل کشورهای عضو برای همکاری در زمینههای مختلف حکایت دارد. در میان کشورهای عضو، چین و روسیه ازایننظر در زمره کشورهای پیشرو بهشمار میآیند. بادرنظرگرفتن علاقه فزاینده سایر کشورهای جهان به بریکس، موضوع ایجاد یک مشارکت جهانی جدید درزمینه اصلاحات حاکمیت اینترنت میتواند مطرح شود. بهنظر میرسد در جهان فعلی رویکردی درحالوقوع است که عمدتاً منافع کشورهای درحالتوسعه را نادیده میگیرد. ایندرحالیستکه صداهایی از جنوب جهانی بهگوش میرسد که ابتکارات چندجانبه بریکس را بهرسمیت میشناسند و از آنها حمایت میکنند که از جمله آنها میتوان به اصلاح برخی نهادهای کلیدی حاکمیت اینترنت ازجمله شرکت اینترنتی برای نامها و شمارههای اختصاص داده شده و جامعه اینترنتی اشاره کرد. در پایان نشست سهروزه اجلاس بریکس، بیانیهای مشترک تحتعنوان بیانیه ژوهانسبورگ صادر کرد؛ در آن گروه بر تعهد چندجانبهگرایی فراگیر و حمایت از حقوق بینالملل؛ ازجمله اهداف و اصول مندرج در منشور ۲ سازمان ملل متحد بهعنوان ضروریات آن تأکید شد. کشورهای بریکس همچنین نگرانی خود را درمورد استفاده از اقدامات قهری یکجانبه که با اصول منشور سازمان ملل متحد ناسازگار است و اثرات منفی بهویژه در کشورهای درحالتوسعه ایجاد میکند، ابراز کردند. از دیگر موضوعات مهم اجلاس بریکس موافقت با عضویت آرژانتین، مصر، ایران، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و اتیوپی بهعنوان اعضای کامل بریکس از ۱ ژانویه ۲۰۲۴ است. تاکنون ۲۲ کشور برای عضویت در اجلاس بریکس اعلام آمادگی کردهاند. گویا افزایش اعضای بریکس نشانگر گسترش و نفوذ بیشتر این بلوک در آینده و تلاش برای یافتن جایگاه بهتر در امور بینالمللیست. این اجلاس اخیر گروه بریکس که در ژوهانسبورگ پایتخت اقتصادی آفریقای جنوبی و کلانشهر اقتصادی قاره سرشار از منابع آفریقا برگزار شد، رویداد سیاسی و اقتصادی مهمی که غیر از سران کشورهای عضو اصلی (منهای ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه که بهصورت آنلاین در آن حضور داشت)، نمایندگان بیش از ۲۰ کشور خواهان پیوستن به بریکس، نمایندگان ۶۹ کشور از جنوب سیاسی جهان ازجمله رهبران ۵۴ کشور آفریقایی همراه نمایندگان سازمانها و نهادهای بینالمللی و منطقهای در آن حضور داشتند و تصمیمات جدیدی را بهویژه برای خروج کشورهای عضو از سلطه دلار آمریکا و افزایش تعداد اعضای اصلی اتخاذ کردند که مقدمه چالش بزرگ آن با غرب است. بریکس از بزرگترین و پرجمعیتترین جوامع دنیا گرفته تا متنوعترین منابع و قدرتمندترین ارتشهای جهان. اعضای آن، ۴۲درصد جمعیت، ۳۰درصد سرزمینها، ۲۶درصد تولید ناخالص داخلی و ۲۰درصد تجارت کالایی جهان را دراختیار دارد. تنها کشور آفریقایی عضو بریکس، آفریقای جنوبیست که شاید در میان این غولها کوچک بهنظر برسد اما ازنظر تولید ناخالص داخلی دومین اقتصاد بزرگ آفریقاست و سومین ارتش بزرگ آفریقا را دارد؛ هرچند ازنظر مساحت و جمعیت حدود ۶۰میلیونی، دراینقاره ششم است. پایتخت آن ژوهانسبورگ ثروتمندترین شهر و پایتخت اقتصادی بهخاطر برخورداری از بزرگترین معادن طلا و الماس آفریقاست. ضمناینکه کشورهای بریکس از مهمترین تولیدکنندگان کالا، خدمات و مواد خام در دنیا هستند و پیشبینی شده در آینده نهچنداندور بزرگترین شوند. همچنین یکی از مهمترین رویکردهای اعضای بریکس ایناستکه آنها حامی کشورهای درحالتوسعه و جوامع جنوب و برقرارکننده تعادل و عدالت اقتصادی درمقابلهبا نظام پولی و بانکی غربیست. کشورهای بریکس یکدهه درتلاش برای راهاندازی ارز مشترک بودند اما تلاشهای آنها بهدلیل باقیماندن ۵۸درصد از ذخایر ارزی جهانی در دلار، با مشکل مواجه شد. جنگ اوکراین انگیزه جدیدی را برای پویش جهانی برای دلارزدایی ایجاد کرد؛ زیرا روسیه، چین و برزیل تصمیم گرفتهاند دلار را برای معاملات فرامرزی کنار بگذارند و ذخایر خود را به طلا تبدیل کنند.