کارمندان گوشبهفرمان فضای مجازی!
اینروزها، بیشتر مردم تا فرصتی گیر میآورند، آنرا صرف گشتن در فضای مجازی میکنند؛ حتی گاه برایاینکه بتوانند زمان بیشتری را دراینفضا بگذرانند، از برخی برنامههای خود صرفنظر میکنند. «اعتیاد به فضای مجازی» آفتیست که بیشتر جامعه را دربرگرفته. انزواطلبی از مهمترین آسیبهای فضای مجازیست که نهایتاً میتواند منجر به افسردگی شود. هرساله با پیشرفت علم و تکنولوژی، بر قابلیتهای فضای مجازی و جذابیتهای آن افزوده میشود و افراد ترجیح میدهند مدت بیشتری را در آن بگذرانند. طبق گزارش مرکز آمار ایران؛ میزان عضویت در شبکههای اجتماعی برای افراد ۱۵ساله و بیشتر در کشور که در سال ۱۳۹۶برابر ۵۳درصد بوده، در سال ۱۳۹۹به ۶۵درصد رسیده و متوسط حضور روزانه در شبکههای اجتماعی از 1ساعت و ۴دقیقه در سال ۹۶ به 1ساعت و ۳۲دقیقه در ۱۳۹۹ رسیده است. البته این آمار مربوط به دوران آغاز کروناست و بعد از آغاز پاندمی و مجازیشدن مدارس، دانشگاهها و بسیاری از کسبوکارها میزان استفاده مردم از اینترنت دوچندان شد. فضای مجازی، دریایی از خوبیها و بدیهاییست که هر فرد بسته به درک و تواناییهایش از آن بهره میبرد. اگر مردم استفاده درست ازاینفضا را بدانند، آسیب کمتری میبینند و احتمال اینکه به آن وابسته شوند، کمتر است وگرنه در آن غرق خواهند شد. چون بیشتر افراد در سنین کم وارد فضای مجازی میشوند، فرصت یادگیری فرهنگ استفاده ازاینفضا را ندارند و بدون هیچ آموزشی، وارد بمب باران اطلاعاتی میشوند و تحتتأثیر قرار میگیرند. حسین روزبهانی؛ روانشناس بالینی دراینخصوص گفت: «اعتیاد به فضای مجازی در کودکانونوجوانان باعث پرخاشگری، رفتار نادرست، خودشیفتگی، اعتمادبهنفس کاذب و بیخوابی میشود که بیخوابی خود باعث بیماریهای بسیاری میشود». حسین علیزاده؛ روانشناس هم بابیاناینکه فضای مجازی فرصت یادگیری مهارتهای جدید و کشف استعدادها را از بچهها میگیرد گفت: «از مهارتهایی که فرزندان بهواسطه فضای مجازی از یادگیری آن، جا میمانند باید به مهارت برقراری ارتباطات اجتماعی، مهارتهای ورزشی که مستلزم فعالیت در باشگاهها و محیطهای آموزشی خارجازمنزل است، کندی در بیان کلمه جهت رساندن مفهوم جملاتی که در ذهن دارد، اشاره کرد و علاوهبراین اختلال در بیان کلمات و ادبیات رسمی کشور، انزواگزینی و دوریجویی از اجتماعات، از مهارتهایی هستند که فرزندان درصورت استفاده بیشازحد فضای مجازی از آموزش آنها بازمیمانند». فضای مجازی، همه را در قفس تنهایی زندانی میکند و فرقی ندارد کجا باشید یا چقدر دورتان شلوغ باشد، هیچچیز بیشتر از تلفنهمراهتان برایتان سرگرمکننده نیست. حتی در مهمانیها هم هرکس به گوشهای میخزد و خودش را با تلفنش مشغول میکند. روزبهانی بااشارهبهاینکه فضای مجازی صمیمیت خانوادهها را از بین میبرد اظهار کرد: «اعتیاد به فضای مجازی تمرکز را از افراد میگیرد و باعث کمرنگشدن روابط اجتماعی افراد میشود. تمرکز بیشازاندازه بر فضای مجازی انزوایی را بههمراه دارد که فضای صمیمی خانواده را از بین میبرد و تعاملی که قبلاً در بین اعضای خانواده بود، دیگر وجود نخواهد داشت؛ افراد از یکدیگر و از خانواده فاصله میگیرند و باعث میشود افراد جذب فرهنگ بیگانه شوند و روابط آزاد افزایش یابد». علیزاده نیز دررابطهبا پیامدهایی که اعتیاد خانوادهها به فضای مجازی، گفت: «اولین پیامد اعتیاد به فضای مجازی اینکه باعث میشود خانوادهها وقت کمتری را صرف یکدیگر کنند و کمتر بهگفتوگو با یکدیگر بپردازند؛ درنتیجه میزان توجه و تمرکز و عاطفه کمتری سهم فرزندان و همسر میشود و این باعث سوقیافتن بهسمت ارضا نیازهای مذکور بیرونازخانه و خانواده شده و احتمالاً باعث درگیرشدن جوانان و نوجوان با مصادیق آسیبهای اجتماعی میشود». وقتی با افراد دررابطهبا اعتیاد آنها به فضای مجازی صحبت کنید، سریع گارد میگیرند و اصولاً اینموضوع را انکار میکنند. اعتیاد به فضای مجازی علائمی دارد که علیزاده درباره علائم آن گفت: «از علائم اعتیاد به فضای مجازی، بررسی شبانه قبلازخواب و بررسی پیامرسانها و فضای مجازی بلافاصله بعد از بیدارشدن است. اضطراب ناشی از دوری موبایل نیز از علائم دیگر اعتیاد به فضای مجازیست». روزبهانی نیز گفت: «در اعتیاد به فضای مجازی، ناخواسته بهسوی تلفنهمراه میرویم. اگر استفاده از فضای مجازی به پنجساعت در روز برسد، دچار اعتیاد هستیم که در یکهفته میشود ۳۵ساعت استفاده از فضای مجازی که تقریباً با ساعت کاری کسیکه سرکار میرود برابر میشود. معمولاً نیمی از اینزمان را در ساعات کاری خودمان استفاده میکنیم و وقتی میتوانیم کار مفید انجام دهیم در فضای مجازی میگذرانیم که باعث افسردگی و خشم میشود. خشم ناشی از فضای مجازی خلاقیت را از ما میگیرد و باعث میشود با اطرافیانمان بدرفتاری کنیم که این خود باعث بهوجودآمدن مشکلات جدی در زوجین میشود». در سالهای اخیر، فضای مجازی به اختلاف میان زن و شوهرها دامن زده؛ ازطرفی افراد بهدلیلاینکه بیشتر وقتشان را در فضای مجازی میگذرانند بینشان فاصله میافتد که این باعث سردشدن روابط میشود. علیزاده بااشارهبهاینموضوع گفت: «ازآنجاکه در جامعه امروز زوجین برای امرارمعاش و همچنین وضعیت اقتصادی هردو کار میکنند؛ نیازمند گذراندن وقت مقتضی برای یکدیگرند که با استفاده بیرویه و غیرمنطقی از فضای مجازی، از آن وقت مطلوب کاسته میشود؛ درنتیجه میزان توجه، عاطفه و نیازهای روحی و روانی و جسمی و حتی از رفتارهای ویژه زناشویی بین زوجین کاسته؛ و احتمال جبران این خسارات بهروش نامطلوب بیشتر میشود». روزبهانی بااعتقادبهاینکه فضای مجازی منشأ بیشتر خیانتهاست گفت: «منشأ عمده خیانتهایی که در خانوادهها صورت میگیرد از وابستگی بیشازحد به فضای مجازی شروع میشود چون فضای مجازی باعث انزوا و فاصلهگرفتن زوجها از هم میشود که بستر خیانت را فراهم میکند». پرکردن اوقات فراغت با ورزش و فعالیتهای موردعلاقه از گامهاییست که میشود برای رهایی برداشت؛ نیز میتوان برای استفاده از فضای مجازی ساعاتی را مشخص کرد. روزبهانی درخصوصاینکه چگونه از اعتیاد به فضای مجازی خلاص شویم؟ گفت: «برای ترک فضای مجازی بهتر است این را از خودمان بپرسیم که چقدر استفاده از فضای مجازی کیفیت زندگی ما را بالا برده؟ آیا استفاده مفیدی از فضای مجازی داریم؟ اگر فرد متوجه شود درحالاتلاف وقتش است، ناخودآگاه زمان استفاده از فضای مجازی را کاهش میدهد. باید دلیل استفاده از فضای مجازی را از خود بپرسیم و ساعتی خاص و مشخص را برای استفاده از فضای مجازی تعیین کنیم تا محدودیت داشته باشیم. والدین برای فرزندان، الگوهای مناسبیاند و فرزندان سعی میکنند مثل آنها باشند اما وقتی والدین خودشان درگیر فضای مجازی هستند، نمیتوانند فرزندانشان را مدیریت کنند».
فاطمه سخنور/ ایسکانیوز