تفاوت انرژی موردنیازِ مردان و زنان ورزشکار
چنانچه میزان انرژی دردسترس کمتر از عدد ۳۰کیلوکالری بهازای هرکیلوگرم وزن توده بدون چربی بدن در روز برای زنان و ۲۵کیلوکالری بهازای هرکیلوگرم وزن توده بدون چربی بدن در روز برای مردان باشد، منجر به اختلالات بالینی جبرانناپذیر میشود. میزان انرژی دردسترس (EA) یک مفهوم تغذیهایست که میزان تفاوت بین دریافت انرژی روزانه (EI) و انرژی مصرفشده در ورزش (EEE) را مشخص کرده و دررابطهبا توده بدون چربی (FFM) بیان میشود. واژه کمبود انرژی دردسترس (LEA) به دریافت انرژی ناکافی در روند ورزش گفته میشود و چنانچه اینروند کمبود انرژی بسیارشدید یا به چندروز کمبود انرژی قابلتوجه یا مزمن تبدیل شود و هفتهها یا ماهها ادامه یابد، میتواند بهعنوان سندرم کمبود انرژی دردسترس (RED-S) نامیده شود؛ این سندرم در سال ۲۰۱۴ توسط کمیسیون پزشکی کمیته بینالمللی المپیک تعریف شد و شرایط RED-S زمانی ایجاد میشود که دریافت انرژی روزانه باتوجهبه میزان انرژی مصرفشده در ورزش کافی نباشد. بهنظر میرسد که سلامتی، فعالیت زندگی روزمره و فعالیتهای فیزیولوژیکی بهمیزان انرژی باقیمانده پس از انجام تمرینات بستگی دارد و اینمیزان اگر میزان انرژی دردسترس بزرگسالان سالم مقدار ۴۵کیلوکالری بهازای هرکیلوگرم وزن توده بدون چربی بدن در روز باشد، برای ورزشکار تأمین خواهد شد. «هاله دادگستر» (متخصص پزشکی ورزشی) بااشارهبه این مطلب گفت: «هنوز عدد دقیقی برای حداقل میزان انرژی دردسترس مشخص نشده اما بااینوجود چنانچه میزان انرژی دردسترس کمتر از عدد ۳۰کیلوکالری بهازای هرکیلوگرم وزن توده بدون چربی بدن در روز برای زنان و ۲۵کیلوکالری بهازای هرکیلوگرم وزن توده بدون چربی بدن در روز برای مردان باشد، میتواند منجر به اختلالات بالینی جبرانناپذیر شود. همچنین هنوز مشخص نیست چه مدتزمانی برای تأثیر و تبدیل کاهش میزان انرژی دردسترس به سندرم RED-S لازم است اما بهصورت کلی تا یکماه، کوتاهمدت؛ یک تا سهماه، میانمدت و بیش از سهماه، طولانیمدت اطلاق میشود. اختلالات و بیماریهای حاد و مزمن جسمی و روانشناختی متعددی درارتباطبا RED-S گزارش و مشخص شده که وجود RED-S شانس آسیب و بیماری ورزشکار را افزایش میدهد. از شایعترین عوارض جدی ناشی از RED-S در زنان ورزشکار باید به اختلالات قاعدگی اشاره کرد که در ۲۰درصد از جمعیت کلی زنان ورزشکار گزارش شده است. نزدیک به نیمی از جمعیت بالرینها و ورزشکاران استقامتی در دوره ورزشی خود دچار اختلالات قاعدگی هستند و درصد چربی ناکافی، استرسهای پیدرپی و اختلالات هورمونی منجر به اختلالات قاعدگی میشوند که نتیجه کوتاهمدت و بلندمدت آن میتواند اختلال عملکرد سیستم تناسلی زنان و نازایی باشد و آمنوره (اولیه و ثانویه)، شدیدترین فرم اختلالات قاعدگی در زنان ورزشکار است. از اثرات روانشناختی RED-S میتوان به افزایش شیوع اختلالات خوردن اشاره کرد. محدودیت خوردن غذا یا افزایش بیشازحد مصرف انرژی بهدنبال فعالیت ورزشی بهویژه در دوران نوجوانی و جوانی، میتواند منجر به اختلالات خوردن در ورزشکار شود و زمانیکه بهمنظور بهبود ورزشکار از آنها خواسته میشود که عادات خوردن یا نحوه ورزشکردن خود را تغییر دهند، احتمال بروز علائم اضطراب، افسردگی یا حتی افکار خودکشی در آنها افزایش مییابد و براساس مطالعات بهنظر میرسد که احتمال بروز علائم روانشناختی در ورزشکاران دچار RED-S درحدود ۲.۵برابر بیش از سایر ورزشکاران است. درحالحاضر، مشخص است که RED-S یک پیامد LEA در ورزشکاران است و وقوع LEA شایعتر از میزانیست که تاکنون تصور میشد. پیامدهای شیوع LEA و RED-S منجر به اختلال عملکرد در بسیاری جنبههای سلامت ورزشکاران بهویژه میان زنان میشود و میتواند زندگی حرفهای و معیشت یک ورزشکار را تحتتأثیر قرار دهد؛ بنابراین این عواقب نشان میدهد که پیشگیری باید یک رویکرد اساسی برای همه افرادی باشد که با ورزشکاران کار میکنند».
نیما علیپور/ ایسنا