زیروبم گیاهخواری
عضو هیئتعلمی دانشکده تغذیه دانشگاه شهید بهشتی باتأکیدبراینکه رژیم غذایی روزانه باید شامل همه گروههای غذایی باشد، گفت: در رژیمهای گیاهخواری بهخصوص گیاهخواری مطلق، خطر بروز کمبود مواد مغذی در فرد وجود دارد؛ بنابراین رژیم باید توسط یک متخصص تغذیه و بهنحوی طراحی شود که فرد با تجویز مکمل مناسب بتواند مواد مغذی موردنیاز بدن را تأمین کند. بهگزارش دانشگاه علومپزشکی شهید بهشتی؛ گلبن سهراب بااشارهبهاینکه گیاهخواران و خام گیاهخواران از منابع غذایی گیاهی استفاده میکنند، افزود: گیاهخواران صرفاً موادغذایی گیاهی مصرف میکنند که این مواد میتواند پخته یا خام باشد اما خام گیاهخواران صرفاً محصولات گیاهی خام را استفاده میکنند که حتی ذرهای حرارت ندیده باشند. بهگفته وی؛ خامگیاهخواران حبوبات و غلات را نیز بهصورت خام و نپخته مصرف میکنند و برایاینکه قابلخوردن باشند از جوانه آنها استفاده میکنند. این متخصص تغذیه انواع رژیمهای گیاهخواری را پنجنوع: گیاهخوار مطلق یا وگان، لاکتوگیاهخواری، اووگیاهخواری، لاکتواووگیاهخواری و پسکترین یا نیمه گیاهخواری عنوان کرد. وی یادآور شد: در گیاهخواری مطلق صرفاً غذاهای گیاهی مصرف میشود اما در لاکتوگیاهخواری لبنیات، در اووگیاهخواری تخممرغ و در لاکتواووگیاهخواری تخممرغ و لبنیات نیز به رژیم غذایی اضافه میشود. بهگفته این عضو هیئتعلمی دانشکده تغذیه، پسکترین یا نیمه گیاهخواری نوع دیگری از رژیمهای گیاهخواریست که در آن علاوهبر منابع گیاهی، ماهی و لبنیات نیز استفاده میشود اما گوشت قرمز و انواع گوشت پرندگان استفاده نمیشود. این متخصص کمبود ویتامین ب ۱۲ و ابتلا به کمخونی را یکی از معایب رژیمهای گیاهخواری عنوان کرد. وی بااشارهبه عدم وجود ویتامین ب ۱۲ در منابع غذایی گیاهی گفت: این ویتامین فقط در منابع غذایی حیوانی وجود دارد؛ بنابراین در رژیمهای گیاهخواری بهویژه گیاهخواری مطلق برای پیشگیری از کمبود ویتامین ب ۱۲ و کمخونی ناشیازآن باید حتماً از مکمل ب ۱۲ استفاده کنند. عضو هیئتعلمی دانشکده تغذیه دانشگاه شهید بهشتی، کمخونی مگالوبلاستیک را کمخونی ناشی از کمبود ویتامین ب ۱۲ عنوان کرد که درصورت کمبود شدید این ویتامین میتواند کشنده باشد. بهگفته سهراب؛ در افرادیکه رژیم غذایی عادی دارند ممکن است برای ششماه ذخایر ویتامین ب ۱۲ کافی باشد اما اگر اینافراد به رژیم گیاهخواری مطلق روی بیاورند پس از ششماه علائم کمخونی در آنها بروز میکند مگراینکه تحتنظر متخصص از مکمل استفاده کنند. وی در بخش دیگر سخنانش پروتئین منابع گیاهی را ناقص عنوان کرد و بااشارهبه عوامل مؤثر در جذب اسیدهای آمینه ضروری گفت: در غلات، حبوبات و مغزها اسیدهای آمینه متفاوت و گوناگونی وجود دارد؛ بنابراین در گیاهخواری اگر غلات و حبوبات باهم مصرف شوند، کمبود اسیدهای آمینه یکدیگر را جبران کرده و جذب بهتری خواهند داشت. این عضو هیئتعلمی دانشکده تغذیه دانشگاه شهید بهشتی، رژیم اووگیاهخواری را بهتر از گیاهخواری مطلق برشمرد زیرا تخممرغ منبع خوبی از ویتامین ب ۱۲ است و پروتئین خوبی نیز دارد و میتواند تاحدودی کمبودهای رژیم گیاهخواری را جبران کند. سهراب از دیگر معایب رژیم گیاهخواری به جذب نامناسب و درنتیجه کمبود عناصر دوظرفیتی نظیر آهن، کلسیم و روی اشاره کرد و افزود: عناصر دوظرفیتی از منابع گیاهی خوب جذب نمیشوند و جذب آنها از منابع حیوانی بهتر است. بهگفته وی؛ کمبود کلسیم، آهن و روی بر روی گیاهخوارانی که در سن رشد هستند یا بر رشد جنین زنان باردار گیاهخوار میتواند اثر بگذارد. این متخصص تغذیه بااشارهبهاینکه منابع گیاهی حاوی مقدار زیادی اسید فیتیک و اسید اگزالیک هستند؛ یادآور شد: این فاکتورها میتوانند بر جذب مواد مغذی بهخصوص املاح و عناصر دوظرفیتی تأثیر بگذارند. بهگفته وی؛ در رژیمهای گیاهخواری بهخصوص گیاهخواری مطلق خطر بروز کمبود مواد مغذی در فرد وجود دارد مگرآنکه رژیم توسط متخصص تغذیه و بهنحوی طراحی شود که فرد با تجویز مکملهای مناسب بتواند پروتئین، ویتامینها و سایر مواد مغذی موردنیاز خود را تأمین کند. وی از بین رژیمهای ذکرشده پسکترین یا نیمهگیاهخواری را بهترین نوع برشمرد و گفت: دراینرژیم فرد علاوهبر منابع گیاهی، لبنیات و ماهی نیز استفاده میکند؛ پس درایننوع رژیم احتمال کمبود مواد مغذی کمتر است. این متخصص تغذیه به افرادیکه تمایل به گیاهخواری دارند توصیه کرد: اگر میخواهید یک رژیم غذایی سالم داشته باشید بهتر است که رژیم پسکترین را انتخاب کنید و گیاهخوار مطلق نباشید بلکه تخممرغ و لبنیات و ماهی را نیز به برنامه غذایی خود اضافه کنید تا ضمن داشتن یک رژیم غذایی سالم با کمبود مواد مغذی و سوءتغذیه نیز روبهرو نشوید. عضو هیئتعلمی دانشکده تغذیه دانشگاه شهید بهشتی بااشارهبه برخی محاسن رژیمهای غذایی گیاهخواری گفت: اگر گیاهان بهصورت خام مصرف شوند؛ ظرفیت آنتیاکسیدانی بسیاربالا دارند و از خواص ضدسرطانی عالی برخوردار هستند. بهگفته وی؛ اگر وعده شام را یک رژیم شبیه خام گیاهخواری انتخاب کنیم و در مابقی وعدههای غذایی روزانه ماهی، تخممرغ و لبنیات را بگنجانیم، هم از مزایای گیاهان که منبع خوب ویتامینها و مواد ضدسرطان هستند؛ استفاده کرده و هم دچار کمبود مواد مغذی نمیشویم. این متخصص تغذیه تأکید کرد: رژیم غذایی روزانه باید شامل همه گروههای غذایی باشد و از گیاهان و مغزهای خام نیز در برنامه غذایی خود استفاده کنیم. وی، خامگیاهخواری در وعده شام را یکی از بهترین الگوهای غذایی برشمرد که برای اینمنظور میتوان از سالاد و سبزیهای گوناگون و متنوع استفاده کرد. این بشقاب حاوی ویتامینها و آنتیاکسیدانهای بسیار متنوعیست و هرچه تنوع رنگی سبزیهای بیشتر باشد؛ آنتیاکسیدان و مواد مغذی و ویتامین بیشتری به بدن ما میرسد. وی تأکید کرد؛ کنار سالاد میتوان از چربی سالمی نظیر زیتون یا روغنزیتون و منابع خوبی از پروتئینها مثل جوانه حبوبات یا مغزها استفاده کنیم که دراینصورت هم از فواید سبزیها بهره بردهایم و هم دچار کمبود مواد مغذی نشدهایم.