گامهای بلند ایران بهسوی تولید و صادرات انرژی سبز
ایران با بهرهگیری از فناوریهای نوین میتواند نقشی مؤثر در تولید هیدروژن سبز ایفا کند و به یکی از پیشروهای جهانی در صنعت انرژی تجدیدپذیر تبدیل شود. بهگزارش مریم رضایی (احسان ابراهیمی)؛ دکتری مدیریت کسبوکار و کارشناس حوزه صنعت کاتالیست اظهار کرد: از زمان انقلاب صنعتی، اقتصاد جهانی بااستفادهاز منابع فسیلی ارزان و فراوان، رشد کرده است. بااینحال، بهدلیل تغییرات آبوهوایی ناشی از انتشار گازهای گلخانهای و CO₂ حاصل از فعالیتهای انسانی، جهان درحالگذار از سوختهای فسیلی بهسمت انرژیهای تجدیدپذیر است. هنوز مشخص نیست که این تغییر با چه سرعتی اتفاق خواهد افتاد و آیا ازنظر اقتصادی امکانپذیر و مقرونبهصرفه خواهد بود. وی یادآور شد: گزارشی از IPCC که در سال ۲۰۲۲ منتشر شد، نشان میدهد جهان طی دودههآینده، با افزایش دمای ۱.۵درجه، با مخاطرات اقلیمی اجتنابناپذیری روبهرو خواهد شد و حتی افزایش موقتی اینمیزان دما میتواند منجر به تأثیرات شدیدتر و دربرخیموارد، غیرقابلبازگشت شود. بااینحال، انتشار کربن همچنان روبهافزایش است. وی باتأکیدبراینکه برای جلوگیری از افزایش خسارات جانی، ازبینرفتن تنوعزیستی و تخریب زیرساختهای طبیعی انجام اقداماتی سریع برای تطبیق با تغییرات آبوهوایی ضروری است، افزود: امروزه کارشناسان بهطور فزایندهای این پرسش را مطرح میکنند که نقش کاتالیستها در افزایش بهرهوری انرژی چیست؟ دراینزمینه شرکت کلارینت آلمان به انجام تحقیقات جدیدی در حوزه تکنولوژی باعنوان Power-to-X پرداخته است. وی تصریح کرد: درحالیکه جهان بهسرعت بهسمت استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر پیش میرود، ایران باتوجهبه موقعیت استراتژیک خود در حوزه انرژی و صنایع فولاد، میتواند از فناوریهای نوین مانند Power-to-X بهرهبرداری کند تا تحولی بزرگ درزمینهٔ تولید انرژی پایدار و کاهش آلایندههای زیستمحیطی ایجاد کند. این فناوری بهویژه در صنعت فولاد برای تبدیل گازهای آلاینده به مواد شیمیایی ارزشمند استفاده میشود. پروژههایی مانند Carbon2Chem که گازهای حاصل از تولید فولاد را به متانول و سایر مواد شیمیایی تبدیل میکند، نمونههایی از کاربرد موفق این فناوری هستند. ابراهیمی بابیاناینکه فناوری Power-to-X (P2X) بهویژه در تولید هیدروژن سبز نقشی کلیدی دارد، خاطرنشان کرد: دراینفناوری از انرژی تجدیدپذیر برای تولید هیدروژن سبز ازطریق الکترولیز آب استفاده میشود و بااستفادهاز فرآیندهای کاتالیستی میتواند هیدروژن را به حاملهای انرژی گازی و مایع تبدیل کند. این حاملها نسبت به هیدروژن خالص ارزانتر و حملونقل آنها آسانتر است. این فعال حوزه کاتالیست خاطرنشان کرد: در ایران، با وجود چالشهای اقتصادی و تحریمها، استفاده از فناوریهای پیشرفته مانند P2X میتواند به بهینهسازی تولید در صنایع بزرگ و کاهش انتشار گازهای گلخانهای کمک کند. این تکنولوژی میتواند در صنعت پتروشیمی و فولاد ایران بهکار گرفته شود تا با کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی، بهسمت تولید انرژی پایدار حرکت کند. وی اضافه کرد: علاوهبرآن، در پی اجرای سیاستهای «سبز» در اتحادیه اروپا و سایر کشورهای پیشرفته، ایران و کشورهای هممنطقهای مانند روسیه و کشورهای CIS میتوانند با بهرهگیری از این تکنولوژی بهعنوان یک مدل کسبوکار جذاب برای صادرات انرژیهای تجدیدپذیر عمل کنند. ابراهیمی تأکید کرد: باتوجهبه چالشهای جهانی تغییرات اقلیمی و بحران انرژی ناشی از وابستگی به سوختهای فسیلی، ایران میتواند بااستفادهاز فناوریهای نوین مانند Power-to-X (P2X) بهعنوان یک پیشگام در منطقه در حوزه تولید انرژی پاک و کاهش آلایندهها شناخته شود. فناوری Power-to-X بهطور عمده به تبدیل انرژیهای تجدیدپذیر به مواد شیمیایی و سوختهای پایدار اشاره دارد که در فرآیندهایی مانند الکترولیز آب به هیدروژن سبز میپردازد. این هیدروژن بهواسطه فرآیندهای کاتالیستی به حاملهای انرژی تبدیل میشود؛ چراکه درمقایسهبا هیدروژن خالص، هزینه کمتری دارند و ذخیرهسازی و حملونقل آنها راحتتر است. وی افزود: در ایران نیز باتوجهبه موقعیت استراتژیک کشور درزمینهٔ صنایع فولاد و پتروشیمی، استفاده از فناوری Power-to-X میتواند بهعنوان یک راهحل کلیدی برای کاهش آلایندگیها و افزایش بهرهوری دراینصنایع مطرح شود. ایران با دارابودن منابع عظیم انرژی و توانمندی در بخشهای مختلف صنعتی، قادر است به استفاده از این فناوریها بپردازد تا بهسمت تولید انرژی پاک و کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی حرکت کند. ابراهیمی خاطرنشان کرد: ازآنجاکه بسیاری از کشورها، ازجمله کشورهای اروپایی، بهسمت کاهش انتشار گازهای گلخانهای و کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی حرکت کردهاند، ایران با سرمایهگذاری دراینفناوری میتواند نقش مؤثری در بازار جهانی انرژیهای تجدیدپذیر ایفا کند. بهویژه در کشورهای منطقه مانند روسیه و کشورهای CIS که دارای ذخایر بزرگ سوختهای فسیلی هستند، استفاده از این فناوری میتواند راهحلی برای صادرات انرژیهای تجدیدپذیر به کشورهای دیگر ازجمله آلمان باشد. وی ادامه داد: همچنین، باتوجهبه تحریمهای اقتصادی، این فناوری میتواند به ایران کمک کند تا استقلال انرژی خود را افزایش داده و از ظرفیتهای موجود در صنایع داخلی بهرهبرداری کند. ابراهیمی گفت: درنتیجه، باتوجهبه پتانسیلهای عظیم انرژی تجدیدپذیر و توسعه فناوریهای کاتالیستی، ایران و کشورهای همسایه میتوانند با سرمایهگذاری در این تکنولوژیها، به یکی از پیشروهای جهانی درزمینهٔ تولید انرژی سبز و پایدار تبدیل شوند. کارشناس حوزه صنعت کاتالیست ادامه داد: هیدروژن سبز حاصل از الکترولیز، گزینه مطلوب در ایجاد سیستم انرژی آینده مبتنیبر تجدیدپذیرها خواهد بود. رشد تصاعدی بازار هیدروژن سبز در دوسهسالاخیر نشاندهنده اینروند است که تاحدزیادی تحتتأثیر سیاستهای «انتشار صفر خالص» و مقررات آینده در اتحادیه اروپا و سراسر جهان قرار دارد. درنتیجه، انتظار میرود که هزینه تولید هیدروژن سبز کاهش یابد و تا حدود سال ۲۰۳۰، در مناطق دارای منابع تجدیدپذیر قوی، هزینه تولید آن با هیدروژن فسیلی برابر شود. وی بابیاناینکه برای تأمینکنندگان انرژی، فناوری و مواد، فرصتهای اقتصادی بزرگی وجود دارد، اما چالشهای مرتبط با تأمین مالی و نصب فناوری و زیرساختهای جدید نیز مطرح است، وظیفه کلیدی در توسعه فناوری را کاهش اتلاف انرژی در زنجیره فرآیند P2X دانست تا بتوان ازاینطریق سهم بیشتری از انرژی اولیه برق بادی و خورشیدی را به حاملهای انرژی P2X تبدیل کرد. وی گفت: ازطرفدیگر درحالحاضر، مسائل اقتصادی این فرآیند هنوز رقابتی نیست و حمایتهای دولتی مؤثر برای جبران شکاف اقتصادی موجود بسیارحیاتی هستند. این حمایتها باید شامل ابزارهایی مانند مکانیسمهای تضمین مالی برای پروژههای آزمونه بزرگ و قراردادهای خرید بلندمدت برای ایجاد امنیت سرمایهگذاری باشد. ابراهیمی خاطرنشان کرد: احتمال میرود که باتوجهبه مزیتهای این تکنولوژی و کاهش مسائل تحریمهای سیاسی اقتصادی بر کشورهای صاحب ذخایر سوختهای فسیلی ازجمله کشورهای CIS و خاورمیانه بهویژه روسیه و ایران، شاهد توسعه این تکنولوژی دراینکشورها نیز باشیم. وی گفت: برایناساس شرکت کلارینت اعلام کرده است که آمادگی دارد برای بسیاری از اینمناطق، دسترسی به فناوریهای کاتالیستی P2X و حاملهای انرژی را بهعنوان یک مدل کسبوکار جذاب برای صادرات منابع تجدیدپذیر به کشورهایی مانند آلمان ارائه دهد که منابع تجدیدپذیر محدودی دارند، اما اهداف بزرگی در کاهش انتشار دارند. در ایران یکی از شرکتهای مرجع صنعت کاتالیست ایران بهعنوان نماینده و شعبه ایران شرکت کلارینت در انتقال این تکنولوژی معرفی شده است.