چشمانداز
فناوری بومی؛ نیاز حیاتی در شرایط جنگی
پژوهشگر هوش مصنوعی تأکید کرد: تجربه جنگ ۱۲ روزه نشان داد توسعه فناوری بومی در شرایط بحران امری حیاتی است و باید با حمایت از متخصصان هوش مصنوعی کشورمان، از مهاجرت آنها جلوگیری کنیم. مهدی شریعتزاده در تحلیل این جنگ ۱۲ روزه اظهار کرد: در جریان جنگ ۱۲ روزه، دو نکته مهم ازنظر فناوری هوش مصنوعی بسیار حائزاهمیت بود. نخستاینکه بسیاری از نیازهای ما بهصورت واقعی خود را نشان دادند و نیازهای مصنوعی و غیرواقعی، بیارزشبودن خود را اثبات کردند. گاهی شاهد بودهایم که بسیاری از پروژهها براساس حل مسائل واقعی تعریف نشدهاند و سرمایهگذاری و تخصیص بودجه به اینپروژهها معمولاً نتیجهبخش نبوده و درعمل مورداستفاده قرار نمیگیرند. در زمان جنگ، اینموضوع بهشکل ملموستری دیده شد و مشخص گردید که اینپروژهها برای حل مسائل واقعی طراحی نشده بودند. بهگزارش مهتاب چابوک (مهر)؛ این دانشآموخته دانشگاه صنعتی شریف درپاسخبهاینسؤالکه آیا احتمال میدهید که پس از این جنگ ۱۲ روزه رقابت فناورانه منطقهای تشدید شود؟ گفت: طبیعتاً پیشبینی میشود که اگر کشوری درگیر تأمین نیازهای اولیه خود باشد، توجه چندانی به فناوری نخواهد داشت اما هنگامیکه نیازهای حیاتی اولیه مردم و دولتها برطرف شده باشد، آنکشور برای پیشرفت خود ناگزیر به تمرکز و توجه جدی به فناوری خواهد بود. بازرس علیالبدل انجمن ملی هوش مصنوعی ایران ادامه داد: قاعدتاً رقابت فناوری بستهبهشرایط هر کشور و اینکه آیا زیرساختها و نیازهای اولیه مردم یا دولتها با مشکل مواجه میشود یا خیر، تغییر میکند. بهعبارتی، اگر زیرساختهای کشور آسیب نبینند، طبیعتاً رقابت در حوزه فناوری جدیتر و در مقیاسی وسیعتر خواهد بود. شریعتزاده باتأکیدبراینکه امیدواریم درچنینشرایطی، سعی کنیم بهصورت جدیتر، واقعیتر و کاربردیتر به توسعه فناوری بپردازیم، افزود: دستگاههای دولتی بهجای حمایت بیحاصل از بخش خصوصی با پولپاشی یا سرمایهگذاری در پروژههایی که سرانجام روشنی ندارند، ابتدا نیازهای خود را در اولویت قرار دهند. هر دستگاه باید تمرکز کند بر اینکه چگونه میتواند مسائل روزمره خود را با بهرهوری بالاتر و هزینه کمتر ازطریق بهکارگیری فناوری حل کند. وی ضمن بیان این مطلب که اگر چنین رویکردی اتخاذ شود، طبیعتاً شاهد رشد جدی اقتصاد فناوری و هم رسوخ فناوری در بخشهای مختلف دولت و حاکمیت خواهیم بود، گفت: نشانه اولیه اینموضوع، فراخوانها و اطلاعیههای درخواست فناوری برای تأمین نیازهای داخلی و کاربردی سازمانها خواهد بود؛ اما اگر این درخواستها و فراخوانها ازسوی دستگاههای دولتی مشاهده نشود، بهاحتمالزیاد مسیر توسعه فناوری بهشکل اصولی، هدفمند و مؤثر طی نخواهد شد و هزینهکردهای دولتی دراینحوزه نتیجهبخش نخواهد بود. پژوهشگر و متخصص هوش مصنوعی و علوم کامپیوتر درپاسخبهسؤالی دیگر مبنیبراینکه باتوجهبه تجربه این جنگ، کدام فناوریها (هوش مصنوعی، پهپادها، جنگ الکترونیک و سایبری) باید در اولویت سرمایهگذاری قرار گیرد، گفت: تجربه ۱۲ روزه شرایط جنگی نشان داد که توسعه فناوری نهفقط ازنظر پیادهسازی، بلکه ازلحاظ اقتضائات و پیشنیازهای بومی و شرایط خاص کشور انجام شود. بهعبارتدیگر، تولید مجدد فناوریهایی که در سطح جهان وجود دارند یا اختراع دوباره چرخ با همان ویژگیها، کار ارزشمندی نیست. وی افزود: اگر توسعه فناوری بومی بادرنظرگرفتن پیشفرضها و شرایط خاص کشور-از جمله احتمال قطعی گسترده اینترنت، ضعف زیرساختهای ارتباطی و مشکلات غیر بحرانی مانند سختگیری نهادهای دولتی و خصوصی در بهاشتراکگذاری دادهها-صورت گیرد، این فناوری میتواند بسیار کارآمد و مؤثر بوده و حتی در سطح جهانی نیز قابلیت رقابت داشته باشد. شریعتزاده تصریح کرد: قاعدتاً یک فناوری هرچقدر پیشرفته و بهروز باشد، اگر بهدلیل محدودیتهایی مثل عدمدسترسی به دادهها یا مشکلات ارتباطی در استفاده از سرویسهای ابری دچار اختلال شود، خصوصاً در شرایط غیرعادی مثل محدودیتهای گسترده در ارتباطات، یک فناوری غیرمؤثر و با اولویت پایین خواهد بود. براساس این تجربیات، ضروری است پیشفرضها و شرایط بومی کشور را بهدقت شناسایی کنیم و طراحی سیستمها را متناسب بااینشرایط انجام دهیم. با اتخاذ اینرویکرد، فناوری کشور نهتنها در داخل بلکه در سطح بینالمللی نیز در مواقع بحران قادر به ارائه عملکردی مؤثر و قابلتوجه خواهد بود.