ذرهبین
صنایع دفاع؛ معدن طلای اقتصاد ایران
استفاده از هسته فناوریهای نظامی ایرانی در اقتصاد میتواند خلأ فناوری در صنایع کشور را پوشش داده و جهش اقتصادی همراه داشته باشد. بهگزارش محمد عنایتی نجفآبادی (فارس)؛ خط تولید یک کارخانه ساخت پهپاد را تصور کنید: قطعاتی دراینکارخانه تولید میشود که در توربینهای بادی کاربرد دارد. دانشی که برای توسعه صنعت نظامی استفاده شده است حالا میتواند ایران را به صادرکننده توربینهای بادی به تمام جهان تبدیل کند. این تصور اگر به حقیقت مبدل شود، نماد تحول استراتژیکی است که اقتصاددانان میتوانند آنرا «اثر فورستال ایرانی» بنامند. الگویی که جیمز فورستال در ۱۹۴۰ متصلکردن صنایع نظامی آمریکا به یک برنامه توسعه صنعتی و پیشرفت توأمان اقتصاد و صنایع نظامی آمریکا بنا کرد و امروز ایران میتواند تجربه نوینی از الگوی فورستال را پیاده کند. تبدیل «قدرت نظامی» به «ابزار توسعه» سه رکن اساسی دارد. نخست فناوریهای دوگانه است؛ برایمثال سیستم GPS (پروژه نظامی پنتاگون در ۱۹۷۳) که امروز زیرساخت اقتصاد دیجیتال است. اینرویه در ایران هم سابقه دارد، استفاده از ظرفیت پهپادی در توسعه فناوری بارانزایی که سبب شده در مناطقی بارندگی از پیشبینیها فراتر رود. طبق پژوهش مرکز مطالعات استراتژیک ریاستجمهوری، ۴۰درصد فناوریهای کلیدی در صنایع دفاعی ایران قابلیت تبدیل به محصولات غیرنظامی دارند. دوم ریلگذاری صنعتی از سولههای نظامی است. سایتهای زیردریاییسازی ایران میتواند همزمان به قطب تولید پمپهای فشارقوی برای نمکزدایی آب خلیجفارس تبدیل شوند. کارخانه تولید مهمات، در کنار توسعه ابزار نظامی خط تولید باتریهای لیتیومی برای خودروهای برقی بالقوهاند. تأسیس صندوق نوآوریهای دوگانه با سرمایه اولیه از محل صادرات اقتصادی میتواند الگوی مناسبی برای درآمدزایی باشد. اگر بخواهیم برای توسعه همزمان امنیت و اقتصاد یک برنامه داشته باشیم. گام اول تبدیل واحدهای R&D دفاعی به هاب فناوری است. تأسیس ۱۰ پارک علموفناوری با پیشبینی جذب ۲۰۰ استارتآپ برنامه خوبی است. گام دوم ایجاد کریدورهای صنعتی دفاعی-غیرنظامی است؛ برایمثال احداث خط ریلی اختصاصی از کارخانههای نظامی به شهرکهای صنعتی تا ۷۰درصد هزینه لجستیک را کاهش میدهد. گام سوم جهش صادراتی است با هدف رساندن سهم محصولات دوگانه به ۳۵درصد از کل صادرات غیرنفتی و افزایش ۲۰۰درصدی نسبت به اول برنامه. فورستال معتقد است: صنایع تأمینکننده امنیت میتوانند اقتصاد را بسازند. توسعه فناوری در بخش نظامی ایران این ظرفیت را دارد که قدرت دفاعی به موتور محرک توسعه صنعتی بدل شود.