تکیه دولت وفاق بر سیاست منطقهگرایی
سفر رئیسجمهور به قزاقستان و ترکمنستان در قلب آسیا، باتکیهبر سیاست منطقهگرایی و گسترش مناسبات با کشورهای همسایه صورت گرفت؛ سیاستی که میتواند پادزهر و خنثیکننده تحریمهای غیرقانونی و غیرانسانی علیه ملت ایران باشد و آنگونه که پزشکیان تأکید کرد، گذشته پرافتخار کشورهای منطقه، آیندهای روشن برای آنها رقم بزند. مسعود پزشکیان که بهدعوت رسمی همتای قزاقستانی خود عصر روز چهارشنبه ۱۹ آذرماه به آستانه (پایتخت کشور قزاقستان) و پسازآن به عشقآباد (پایتخت ترکمنستان) سفر کــرده بود، جمعهشب با دستاوردهای قابلتوجه از این سفر منطقهای به تهران بازگشت. بهگزارش ساناز نقیزاده (ایرنا)؛ وی پس از بازگشت و در بدو ورود به تهران باتأکیدبراینکه ارتباط ما و همسایگان روزبهروز درحالعمیقترشدن و کاملترشدن است، گفت: نیت و همت ما توسعه روابط با کشورهای منطقه است و دراینراستا ۱۴ سند همکاری با قزاقستان بهامضا رسید و تفاهمات خوبی حاصل شد؛ نتیجه مثبت آن به ایران، قزاقستان و تمام کشورهای منطقه خواهد رسید.
منطقهگرایی و گسترش مناسبات و تعاملات با همسایگان و کشورهای منطقه، یکی از اصول بنیادین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است که اگرچه در دولتهای پیشین نیز موردتوجه بوده اما بهویژه از زمان رویکارآمدن دولت چهاردهم، بهصورت ویژه در دستورکار قرار گرفته است؛ سیاستی که میتواند پادزهر و خنثیکننده تحریمهای غیرقانونی و غیرانسانی علیه ملت ایران باشد. دراینمیان توسعه تعاملات با کشورهای آسیایمرکزی و میانه در سیاست خارجی ایران جایگاه ویژه دارد، روابط دوجانبه ایران با کشورهای همسایه و منطقه همواره برقرار بوده و استفاده از پتانسیل اینکشورها و گسترش زمینههای همکاری، افزایش حجم مبادلات و ارتقای روابط اقتصادی در دستورکار قرار داشته است و لذا میتوان سفر رئیسجمهور پزشکیان به آسیایمیانه را نیز در همین چارچوب تحلیل کرد. پزشکیان صبح پنجشنبه (۲۰ آذرماه) پس از مراسم استقبال رسمی در محل کاخ ریاستجمهوری اینکشور، در دیداری دوجانبه با همتای قزاقستانی بابیاناینکه رهبری انقلاب همواره بر تقویت ارتباط برادرانه با کشورهای همسایه بهویژه کشورهای مسلمان تأکید داشته است، تعاملات تهران و آستانه در بسیاری از مسائل منطقهای و جهانی را نزدیک و همگرا دانست و تصریح کرد: دو کشور در حوزههای مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی همکاریهای خوبی داشته و به توافقات ارزندهای نیز دست یافتهاند. پزشکیان در نشست خبری مشترکی با قاسم ژومارت توکایف رئیسجمهور قزاقستان، سفر به اینکشور را گامی تعیینکننده در مسیر تقویت همکاریهــای دوجانبه دانست و تأکید کرد: هر دو کشور ارادهای مشترک و قوی برای ارتقای سطح روابط در تمامی حوزهها دارند. رئیسجمهور پزشکیان در نشست با فعالان اقتصادی ایران و قزاقستان از ایجاد یک شبکه پایدار سرمایهگذاری میان بخشهای خصوصی ایران و اینکشور خبر داد و گفت: نقشهراه روابط تجاری دو کشور بر ارتقای سطح تجارت تا سقف سهمیلیارددلار تهیه شده و آماده اجراست و امیدواریم دو طرف از ظرفیتهای بخش خصوصی بیشازپیش بهرهمند شوند. وی بااشارهبه روابط نزدیک و پایدار دو کشور در سازمان همکاری شانگهای، اتحادیه اقتصادی اوراسیا، سازمان همکاری اسلامی و همچنین حوزه خزر، اظهار داشت: ضروری است با تداوم اینمسیر، تمرکز بیشتری بر تقویت و تعمیق همکاریها داشته باشیم. در ادامه برنامههای سفر پزشکیان به قزاقستان، مقامات عالیرتبه دو کشور در حضور روسای جمهور دو کشور، ۱۴ سند و تفاهمنامه همکاری در زمینههای حملونقل، ترانزیت و لجستیک، مبادلات فرهنگی، معاضدت حقوقی، بهداشتودرمان، تعاملات دیپلماتیک و رسانهای امضا و هشت سند آن بین دو طرف تبادل کردند. همچنین رئیسجمهور کشورمان و رئیسجمهور قزاقستان بیانیه مشترک میان دو کشور را بهامضا رساندند. دراینسفر همچنین دکترای افتخاری دانشگاه بینالمللی نظربایف به رئیسجمهور پزشکیان اعطا شد و او طی سخنانی در جمع اساتید، پژوهشگران و دانشجویان این دانشگاه، گفت: این دانشگاه سالها یکی از برجستهترین مراکز علمی منطقه در حوزه علومپزشکی بوده و نقشی مهم در ارتقای سلامت مردم قزاقستان و توسعه دانش پزشکی ایفا کرده است. وی خاطرنشان کرد: اگر هزارسالپیش بزرگانی همچون ابنسینا، فارابی، خوارزمی و ابوریحان بیرونی که محصول جغرافیای فرهنگی مشترک ما هستند، توانستند با علم و اندیشه خود مسیر تمدن جهان را تغییر دهند، امروز نیز فرزندان ایران و قزاقستان میتوانند در حوزه پزشکی مدرن، واکسن، سلامت دیجیتال و فناوریهای نوین همان مسیر را ادامه دهند. ما نهتنها گذشتهای پرافتخار داریم، بلکه آیندهای روشن پیشروی ماست. رئیسجمهوری همچنین در حاشیه دیدار دوجانبه با همتای قزاقستانی، از نمایشگاه اسناد تاریخی ایران درباره آسیایمرکزی، منطقه عمومی سیردریا و خانات قزاق بازدید کرد. این نمایشگاه با هدف ارائه بخشهایی از اسناد تاریخی دولت ایران در حوزه مناسبات فرهنگی، سیاسی و تمدنی با مناطق شرقی و شمالشرقی جهان ایرانی برپا شد و شامل مجموعهای از نسخ خطی، مکاتبات تاریخی، نقشههای قدیمی، اسناد دیوانی و گزارشهای دورهای بود که جایگاه تاریخی منطقه سیردریا و خانات قزاق را در تحولات و رویدادهای روابط دو ملت نشان میدهد. اما شهر آستانه پایان سفر رئیسجمهور کشورمان به آسیایمیانه نبود؛ وی بلافاصله به ترکمنستان و شهر عشقآباد رفت و ضمن حضور در نشست بینالمللی «صلح و اعتماد»، به سخنرانی پرداخت. پزشکیان همچنین دیدارهایی با «قربانقلی بردی محمداف»، رهبر ملی و رئیس شورای مصلحت خلق و «سردار بردی محمداف» رئیسجمهور اینکشور داشت. پزشکیان در سخنرانی خودش در نشست بینالمللی صلح و اعتماد، حمایت بیچونوچرای سیاسی و نظامی قدرتهای مدعی حقوقبشر از رژیم اسرائیل و حق ویژه اعطا شده به صهیونیستها را منشأ بسیاری از جنگها و بیعدالتیها در غرب آسیا دانست و گفت: امروز بیشازهرزمان دیگری نیازمند بازاندیشی در مفهوم صلح هستیم؛ صلح نه از مسیر افزایش بودجههای نظامی و نه ازطریق اتحادهای سختافزاری و دیپلماسی نمایشی بلکه ازطریق مواجهه با ریشههای بیثباتی محقق میشود. وی گفت: هنگامیکه یک بازیگر (رژیم اسرائیل) از نظارتهای بینالمللی مستثنا میشود، ریشههای بیعدالتی عمیقتر میشود و ریشههای صلح پایدار از دست میرود؛ اما این پایان ماجرا نبود و پزشکیان در عشقآباد دیدارهایی هم با سران سایر کشورهای حاضر در نشست بینالمللی صلح داشت ازجمله «نیو ساو» نخستوزیر میانمار، «عبدالطیف رشید» رئیسجمهور عــراق، «شهباز شریف» نخستوزیر پاکستان و «ولادیمیر پوتین» رئیسجمهور روسیه. رئیسجمهور در دیدار با همتای روس خود باتأکیدبر عزم تهران برای اجرای «توافــق جامع همکاری راهبردی» میان دو کشور، گفت: «مصمم هستیم این توافق را اجرایی و عملیاتــی کنیم. درزمینهٔ کریدوری نیز تا پایان سال زمینههای کامل اجرای اینپروژه ازسوی ایران فراهم خواهد شد و لذا انتظار داریم طرف روسی نیز رونــد اجرای این توافقــات را تسریع و نهایی کند.» درایندیدار، ولادیمیر پوتین رئیسجمهور روسیه نیز، امضــای توافق جامع همکاریهای راهبردی میان دو کشور را نقطهعطفی در روابط دوجانبه توصیف کــرد و گفت: «تهران و مسکو در مسائل حساس بینالمللی ازجمله موضوع هستهای ایران در تماس نزدیک و تنگاتنگ با یکدیگر هستند و ما از ایران حمایت میکنیم». در گفتگوی رئیسجمهور پزشکیان با همتای روس خود، اختلافنظری درخصوص طول راهآهن رشت-آستارا وجود داشت؛ پزشکیان طول این راهآهن را بیش از ۱۰۰کیلومتر اعلام کرد که پوتین سعی کرد این جمله را اصلاح کند و آنرا ۹۳ کیلومتر عنوان کرد. بااینحال، دکتر پزشکیان پای حرف خود ایستاد و گفت: نه من هرهفته اینموضوع را بررسی میکنم و اینمسیر دقیقاً ۱۰۶کیلومتر است. رئیسجمهور پزشکیان در گزارش پایانی سفر به ملت ایران به دیدار با سران روسیه، پاکستان، عراق، میانمار و گفتوگوهای کوتاه در حاشیه اجلاس با روسای جمهور ازبکستان، قرقیزستان و تاجیکستان اشاره و تصریح کرد: در جریان اینگونه سفرها فرصتهای خوبی برای دیدارهای دیپلماتیک پیش میآید که در وضعیت عادی باید برای آنها دهها سفر انجام شود. این سفر نتایج خوبی درزمینهٔ تقویت روابط همسایگی حاصل کرد. اینگونه بود که ترافیک دیپلماسی در عشقآباد با سه دیدار دیگر رئیسجمهور پزشکیان با سران کشورهای پاکستان، عراق و میانمار ادامه یافت. رئیسجمهور در دیدار با «نیو ساو» نخستوزیر میانمار، باتأکیدبراینکه تصویر روشنی از ظرفیت همکاری میان دو کشور وجود دارد، گفت: لازم است کارشناسان ایران و میانمار مسیرهای تقویت مناسبات را بهصورت دقیق بررسی کنند. نخستوزیر میانمار نیز درایندیدار ضمن ابراز خرسندی از نخستین ملاقات خود با رئیسجمهور ایران، اظهار داشت: روابط دیپلماتیک میان دو کشور از سال ۱۹۶۸ برقرار شده است، اما هنوز سفارتخانههای رسمی در پایتختهای یکدیگر نداریم. از سال ۲۰۱۰ مشورتهای سیاسی میان دو کشور آغاز شده و روابط در مسیر توسعه قرار گرفته و مایل هستیم همکاریهای خود را با جمهوری اسلامی ایران را بیشازپیش گسترش دهیم. رئیسجمهوری اسلامی ایران و نخستوزیر پاکستان نیز در دیدار با یکدیگر، بااشارهبه ظرفیتهای گسترده دو کشور در حوزههای حملونقل، ترانزیت و توسعه زیرساختهای مرزی، بر پیگیری عملی توافقاتی که در سفر اخیر رئیسجمهور ایران به اسلامآباد نهایی شده بود، تأکید کردند. پزشکیان در حاشیه اجلاس بینالمللی صلح و اعتماد در عشقآباد ترکمنستان، بعدازظهر جمعه با عبداللطیف رشید، رئیسجمهور عراق نیز دیدار کرد. رئیسجمهور ضمن تبریک برگزاری پرشور، سالم و بدون مشکل انتخابات اینکشور، ابراز امیدواری کرد تشکیل پارلمان و دولتی قوی، به رشد و توسعه هرچهبیشتر عراق منجر شود. وی همچنین اتصال خطوط ریلی میان دو کشور را اقدامی ضروری دانست و تکمیل پروژه ریلی بصره-شلمچه را یکی از اولویتهای اصلی ایران عنوان کرد. عبداللطیف رشید بااشارهبه تجاوزات رژیم صهیونیستی علیه فلسطین و کشورهای منطقه ازجمله ایران، تأکید کرد: ضروری است نقش خود را در قبال این تجاوزات ایفا و موضعی واضح و قاطع اتخاذ کنیم. رژیم صهیونیستی عامل اصلی مشکلات منطقه است و نهتنها با تجاوز نظامی، بلکه در حوزههای تجاری و اقتصادی نیز مانع ایجاد روابط سازنده بین کشورها میشود. با سفر سهروزه رئیس دولت چهاردهم به کشورهای قزاقستان و ترکمنستان در قلب آسیا و رایزنیهای اثربخش برای صلح و همکاری، برگ دیگری از کتاب دیپلماسی دولت وفاق ملی برای توسعه و تقویت همکاریها ورق خورد.