روایت
گزارش «فوربز» از سقوط زنان سیاستمدار!
درحالیکه سانائه تاکایچی با رسیدن به مقام نخستوزیری ژاپن، بهعنوان اولین زن در تاریخ اینکشور و بالاترین رتبه در میان تازهواردان سیاسی فهرست فوربز ۲۰۲۵، نقطهعطفی تاریخی در چهارمین اقتصاد بزرگ جهان رقم زد، تصویر کلی زنان در قدرت سیاسی جهان دراینسال تصویری متلاطم، ناپایدار و همراه با عقبگردهای نهادی است؛ که همزمان از دستاوردهای نمادین و رکود ساختاری در رهبری زنان حکایت دارد. مجله فوربز در گزارش خود از فهرست 100 زن قدرتمند جهان مینویسد که در نسخه ۲۰۲۵ فهرست 100 زن قدرتمند جهان، دو جایگاه نخست برای چهارمینسال متوالی به اورزولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا و کریستین لاگارد، رئیس بانک مرکزی اروپا، اختصاص یافته است. بهنوشته فوربز، حضور پایدار این دو چهره نشاندهنده ثبات در بالاترین سطوح رهبری زنان در جهان است. بااینحال، مینویسد این ثبات در رأس، با بیثباتی گسترده در سطوح دیگر سیاست همراه بوده است؛ جاییکه شوکهای نهادی، نبردهای درونحزبی، تغییرات فرهنگی و جابهجاییهای گسترده کابینهای، معادلات قدرت را در بسیاری از کشورها دگرگون کردهاند. بهگزارش عیسی عطاپور (ایرنا)؛ پائتونگتارن شیناواترا، نخستوزیر پیشین تایلند، نمونه بارز این ناپایداری است. او که سال گذشته بهعنوان جوانترین نخستوزیر تایلند در رتبه ۲۹ فهرست زنان قدرتمند قرار داشت، در ماه اوت ۲۰۲۵ و تنها کمی بیش از یکسال پس از رسیدن به قدرت، با حکم دادگاه قانون اساسی و بهدلیل نقض اخلاقی مرتبط با یک مکالمه تلفنی فاششده، از سمت خود برکنار شد. فوربز مینویسد این برکناری به هرجومرج سیاسی در تایلند انجامید و نشان داد که رسیدن به بالاترین مقام سیاسی، تضمینی برای ماندگاری قدرت نیست. فوربز همچنین به برکناری سری مولیانی ایندراواتی، وزیر دارایی باسابقه اندونزی، اشاره میکند؛ چهرهای که نزدیک به ۱۵سال در دو دوره مختلف بر بزرگترین اقتصاد جنوبشرق آسیا نظارت داشت. ایندراواتی در سپتامبر ۲۰۲۵ تنها با یکساعت اطلاع قبلی و در جریان تغییرات کابینه، ازسوی رئیسجمهور پرابووو سوبیانتو کنار گذاشته شد؛ رخدادی که باردیگر بیثبات بودن جایگاه زنان در قدرت را برجسته کرد. مجموع این تحولات باعث شده تعداد زنان در مقام ریاست دولت و حکومت در جهان به ۲۹نفر کاهش یابد؛ رقمی که بهطور محسوسی کمتر از ۳۸نفر ثبتشده در سال ۲۰۲۳ است. این مجله بهنقلاز لیندا رابینسون، عضو ارشد برنامه زنان و سیاست خارجی در شورای روابط خارجی، مینویسد: «ما آشکارا در یک رکود قرار داریم. ازنظر عددی، رهبری زنان عملاً متوقف شده». شاخص ریکیاویک که نگرش عمومی نسبت به رهبران زن را میسنجد، در کشورهای گروه هفت برای دومینسالمتوالی روی امتیاز ۶۸ ثابت مانده. فوربز مینویسد که در کشورهایی مانند آلمان، ایالاتمتحده و بریتانیا، اعتماد عمومی بهرهبری زنان کاهش یافته و حتی در ایسلند نیز شاهد افت امتیاز بودهایم. این گزارش بهنقلاز میشل هریسون، یکی از بنیانگذاران شاخص ریکیاویک، از پدیدهای باعنوان «بازسنتگرایی» یاد میکند؛ روندیکه نشان میدهد نسل جوان، برخلاف انتظار، حمایت کمتری از زنان در رهبری سیاسی نشان میدهد. عواملی چون جنگ علیه تنوع، برابری و شمول، افزایش تهدید و خشونت سیاسی، گسترش «منوسفیر» آنلاین و ظهور پورنوگرافی دیپفیک، ازجمله موانع اصلی ورود و ماندگاری زنان در سیاست هستند. این گزارش به پرونده حقوقی جورجیا ملونی، نخستوزیر ایتالیا، بهعنوان نمونهای از این چالشها اشاره میکند. فوربز، بزرگترین دستاورد سیاسی زنان در سال ۲۰۲۵ را صعود سانائه تاکاایچی به نخستوزیری ژاپن میداند. بهنوشته این مجله، تاکاایچی با قرارگرفتن در رتبه سوم فهرست زنان قدرتمند جهان، بالاترین جایگاه را در میان تازهواردان سیاسی بهدست آورد و به نخستین زن در تاریخ ژاپن تبدیل شد که اینسمت را برعهده میگیرد. درهمینزمینه، روزنامه ژاپن تایمز نیز با بازنشر فهرست فوربز نوشت که «ظهور تاکاایچی نشاندهنده خروج از وضع موجود در ژاپن است که بسیاری از ناظران انتظار آنرا نداشتند». این روزنامه تأکید میکند که جایگاه او ازمنظر جنسیتی «پیچیده» است، زیرا تنها دو زن را در کابینه ۱۹نفره خود منصوب کرده و درعمل، بخشی از سنتهای همان ساختار مردسالارانه را حفظ کرده است. بهگزارش ژاپن تایمز، مینورو کیهارا، دبیر ارشد کابینه ژاپن، درپاسخبه پرسشی درباره این رتبهبندی گفت که «قدرت» تاکاایچی در درک و اجرای سیاستها نهفته است. این روزنامه همچنین نوشت که تاکاایچی از محبوبیت داخلی برخوردار است و طبق آخرین نظرسنجیها، کابینه او ۶۴درصد محبوبیت دارد. ژاپن تایمز همچنین به توجه دولت ایالاتمتحده به نخستوزیر جدید ژاپن اشاره کرده و بهنقلاز کارشناسان مینویسد که ارتباط مثبت تاکاایچی با دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، میتواند به تداوم روابط دیپلماتیک پایدار میان دو کشور کمک کند. فوربز در ادامه گزارش خود به ریاستجمهوری نتومبو ناندی-ندایتوا در نامیبیا و انتصاب گسترده زنان در کابینه او اشاره میکند و آن را نمونهای متفاوت از رهبری زنان در آفریقا میداند. همچنین این مجله به انتصاب اینگا روگینیِنِه به نخستوزیری لیتوانی، در پی یک بحران سیاسی، بهعنوان نمونهای از نقش زنان در بازسازی اعتماد عمومی اشاره دارد. آنگونه که فوربز در گزارش ۲۰۲۵ خود ترسیم میکند، زنان در قدرت سیاسی جهانی در میانه تضادها قرار دارند: ازیکسو صعود تاریخی نخستوزیر زن ژاپن و پیشرفتهای نمادین در آفریقا و ازسویدیگر رکود عددی، سقوطهای ناگهانی و تغییر نگرشهای اجتماعی. دراینمیان، همانطورکه ژاپن تایمز مینویسد، تجربه سانائه تاکایچی نشان میدهد شکستن سقف شیشهای لزوماً بهمعنای دگرگونی فوری ساختارهای جنسیتی نیست اما میتواند نقطه آغازی برای بازتعریف معادلات قدرت در سیاست جهانی باشد.