هشدار
دیابت؛ مرگی خاموش که جدی گرفته نمیشود!
فوقتخصص غدد و عضو هیئتعلمی دانشگاه علومپزشکی اهواز گفت: دیابت یکی از بیماریهای شایع در جهان است که مشخصه اصلی آن افزایش قندخون یا گلوکز خون است. درصورت پایدارماندن این افزایش، تمامی ارگانهای بدن درمعرضآسیب قرار میگیرند. زهرا فرهنگیان، ادامه داد: غده پانکراس یا لوزالمعده در بدن هورمون اصلی انسولین را ترشح میکند و انسولین همانند کلیدی عمل میکند که ورود گلوکز حاصل از غذا به سلولها را ممکن میسازد تا انرژی تولید شود. بهگزارش وزارت بهداشت؛ وی گفت: در دیابت نوع یک، انسولین بهطورکامل از بین میرود یا انسولین ترشح نمیشود و درمان تنها با تزریق انسولین امکانپذیر است. این فوقتخصص غدد خاطرنشان کرد: دربرخیموارد انسولین وجود دارد، اما عملکرد آن مختل میشود و مقاومت به انسولین در سلولها ایجاد میگردد. دراینشرایط، گلوکز وارد سلولها نمیشود و فرد دچار کاهش انرژی و احساس خستگی خواهد شد. فرهنگیان با ابراز نگرانی از کاهش سن ابتلابهدیابت افزود: دیابت نوع یک بیشتر جنبه ژنتیکی و ایمنی دارد و نقش پزشک در پیشگیری از آن محدود است، اما دیابت نوع دو بهدلیل سبک زندگی نادرست، چاقی و کمتحرکی حتی در سنین زیر ۱۰ سال نیز مشاهده میشود. وی تأکید کرد: اصلاح سبک زندگی باید از دوران پیش از بارداری آغاز شود. مادرانی که بدون اطلاع از ابتلابهدیابت وارد دوران بارداری میشوند، سلامت جنین را درمعرضخطر قرار میدهند. عضو هیئتعلمی دانشگاه علومپزشکی اهواز اظهار داشت: غربالگری دیابت بارداری در هفتههای ۲۴ تا ۲۸ انجام میشود و درصورت عدمکنترل قندخون، جنین از همان ابتدا تحتتأثیر قرار گرفته و در بزرگسالی با ریسک بالای ابتلابهدیابت مواجه خواهد شد. فرهنگیان توصیه کرد: مادران باید حداقل سه تا ششماه پیش از اقدام به بارداری، وزن خود را کاهش دهند، فعالیت بدنی منظم داشته باشند، رژیم غذایی مناسب دریافت کنند و درصورتنیاز با مشاوره تغذیه دریافت نمایند. وی افزود: درصورت تشخیص اختلال تحمل گلوکز یا دیابت، دارو باید پیش از بارداری آغاز شود و درطول دوران بارداری ادامه یابد تا از بروز خطرات جدی جلوگیری شود. این فوقتخصص غدد باتأکیدبر مراجعه پیش از اقدام به بارداری اظهار داشت: زنان پیش از اقدام به بارداری باید به پزشک مراجعه کرده و آزمایشهای غربالگری لازم را که در مراکز و خانههای بهداشت درخواست میشود، انجام دهند. درصورت مشاهده مشکل، مادران به سطوح بالاتر درمانی ارجاع داده میشوند و اینامر نیازمند مسئولیتپذیری مادر در قبال سلامت خود، جنین و جامعه است. فرهنگیان، ضمن بیان اینکه دیابت تنها یک بیماری فردی نیست، گفت: بیماری دیابت پیامدهای اجتماعی گستردهای دارد و خانواده و جامعه را درگیر میکند؛ بنابراین مادران باید روند درمان در دوران بارداری، مراقبتهای پزشکی و داروهای تجویزشده توسط پزشک را بهطورکامل رعایت کنند. عضو هیئتعلمی دانشگاه علومپزشکی اهواز خاطرنشان کرد: در بسیاریازموارد دیابت بارداری پس از زایمان برطرف میشود، اما خطر ابتلابهدیابت نوع دو در آینده همچنان وجود دارد. غربالگری پس از زایمان، بهویژه در هفتههای چهارم تا دوازدهم، ضروری است و مادران باید برای بررسی قندخون به پزشک مراجعه کنند تا درصورت وجود دیابت پایدار یا مرحله پیشدیابت، اقدامات درمانی و مراقبتی لازم از همان ابتدا آغاز شود. وی ادامه داد: باید این ذهنیت نادرست تغییر کند که هر ماده طبیعی و گیاهی بیضرر است. بیماران تصور میکنند مصرف موادی مانند خرما یا عسل که قند طبیعی دارند، بیخطر است؛ درحالیکه این باور کاملاً اشتباه است و میتواند زمینهساز افزایش قندخون و ابتلابهدیابت شود. فرهنگیان بااشارهبه عوامل خطر ابتلابهدیابت از دوران کودکی و نوجوانی آغاز میشوند، هشدار داد: مهمترین عامل در ابتلابهدیابت، افزایش وزن و چاقی است؛ خانوادهها نباید از چاقی کودکان خوشحال شوند، زیرا اینوضعیت یکی از جدیترین عوامل خطر محسوب میشود. مدیریت وزن کودکان برعهده والدین است و باید با تغذیه صحیح و سبک زندگی سالم کنترل شود. عضو هیئتعلمی دانشگاه علومپزشکی اهواز توضیح داد: اگر کودکی علاوهبر چاقی، سابقه خانوادگی دیابت نیز داشته باشد، باید از سن ۱۰ سالگی یا همزمان با آغاز دوره بلوغ، تحت بررسی قندخون قرار گیرد. همچنین در بزرگسالان، ترکیب چاقی با عوامل دیگری مانند بیتحرکی، فشارخون بالا یا چربی خون بالا، ضرورت مراجعه به پزشک و انجام آزمایشهای غربالگری را دوچندان میکند. وی گفت: حتی افراد بدون عوامل خطر نیز از سن ۳۰ سالگی باید آزمایش غربالگری دیابت انجام دهند. اگر نتیجه آزمایش طبیعی باشد، این غربالگری باید هر دو تا سهسالیکبار تکرار شود. درصورت وجود پیشدیابت، توصیه میشود فرد سالانه قندخون خود را بررسی کرده و سبک زندگی سالمی را درپیش گیرد تا از بروز عوارض جدی جلوگیری شود. فرهنگیان نقش خواب را در سلامت بدن و کنترل دیابت بسیارمؤثر دانست و افزود: بسیاری از کودکان تحتتأثیر سبک زندگی والدین تا دیروقت بیدار میمانند. این دیر خوابیدن بر رشد قدی، بلوغ و وزن کودکان اثر منفی گذاشته و خطراتی مانند بلوغ زودرس، کوتاهی قد و چاقی مفرط را بههمراه دارد. این فوقتخصص غدد عنوان کرد: اگر دیابت از سنین پایین آغاز شود، عوارض آن در جوانی بروز خواهد کرد. کودکی که در ۱۰ سالگی مبتلابهدیابت شود، ممکن است در ۲۰ سالگی با نابینایی یا نارسایی کلیه مواجه گردد. اینموضوع اهمیت پیشگیری و غربالگری زودهنگام را برجسته میکند، زیرا کاهش سن ابتلابهدیابت بهمعنای بروز سریعتر عوارض خطرناک آن است. وی هشدار داد: دیابت بهعنوان یک بیماری خاموش، تبعاتی بهمراتب خطرناکتر از بسیاری بیماریهای شناختهشده دارد. بهرغم شیوع گسترده این بیماری در جامعه و تبدیلشدن آن به یک امر عادی، دیابت درصورت عدمکنترل میتواند در مدت سه تا پنجسال به عوارض جدی ازجمله مشکلات چشمی، درگیری کلیوی و آسیبهای عصبی منجر شود. فرهنگیان ادامه داد: براساس گزارشها، بیماران مبتلابهدیابت نوع دو اغلب از همانزمان تشخیص با عوارضی همچون گزگز پا یا حتی سکته مغزی مواجه میشوند. اینموضوع اهمیت غربالگری و تشخیص زودهنگام بیماری را دوچندان میکند. عضو هیئتعلمی دانشگاه علومپزشکی اهواز باتأکیدبر لزوم مدیریت دیابت، افزود: کنترل این بیماری برپایه اصلاح سبک زندگی، تغذیه مناسب، فعالیت بدنی منظم و خودمراقبتی روزانه استوار است. رعایت بهداشت پا، شستوشوی روزانه و بررسی زخمها از جمله اقدامات سادهای است که میتواند از بروز زخم دیابتی و قطع عضو جلوگیری کند. بااینحال، دربرخیموارد بیماران همچنان در پذیرش مصرف داروهای تجویزشده مقاومت نشان میدهند و ترجیح میدهند با داروهای گیاهی و دمنوشها قندخون خود را کنترل کنند؛ رویکردی که بهگفته پزشکان روند درمان را دشوار میسازد.