یادداشتی بر فیلم «چای سرد»
آینهای از حسرتها و تعلیقهای روزمره
سهیلا انصاری
فیلم سینمایی «چای سرد» بهنویسندگی و کارگردانی «امیرقاسم راضی»؛ که پسازسالها توقیف سرانجام مجال اکران در «موزه سینما» را یافت، اثری عمیق و چندلایه است که مخاطب را به سفری پرفرازونشیب در دل مشکلات اجتماعی و درونی انسان معاصر میبرد. این فیلم، با وجود پایان تلخش، بهواسطه پرداخت هنرمندانه و دغدغهمندی سازندگانش، جایگاهی ویژه در سینمای اجتماعی ایران پیدا میکند. «چای سرد» فراتر از درامی خانوادگی، آینهای از معضلات جامعه است. محوریت داستان، حول زندگی مستأجرها؛ بهویژه «خانهبهدوشی» و «بحران اجارهنشینی»، بهشدت قابلدرک است. درکناراین، جسورانه به مسائل مرتبط با مهاجران افغان میپردازد و بازیگر نقش افغان نیز باظرافت، از عهده بهتصویرکشیدن این قشر برآمده. از نکات قابلتوجه دیگرش، اشاره به موانع فیلمسازان، حذف و سانسورهاست که ماجرای اکران دیرهنگام فیلم، گواهی بر این ادعاست و به فیلم، بُعدی انتقادی و فرامتنی میبخشد. «چای سرد» در لایههای عمیقتر، به روابط زن و مرد، دلشکستگیها و وظایف و مسئولیتهای سنگین زنانه در زندگی مشترک میپردازد. شخصیت «خسرو» با آن «آرامش لجدربیار» و گاهی بیمسئولیتی، کفر مخاطب را درمیآورد و تضادی عمیق در رابطه ایجاد میکند. دیالوگهای کلیدی فیلم؛ ازجمله پرسش خسرو از محبوبه که «من چطور از بیرون درون تو را کشف کنم؟» یا تأکید بر بیگانگی همه آدمها با درون خود، تلاش فیلمساز را برای کشف درون پنهان زنان و عمقبخشیدن به مفهوم زنبودن نشان میدهد. «چای سرد» در روایتش، مخاطب را دائماً بین مرگ و زندگی معلق نگه میدارد؛ گاه نور امید در دل تماشاگر ریشه میدواند و گاه ناامیدی کامل بر فضای اثر سایه میافکند. این تعلیق بهواسطه اشارهای هوشمندانه به «پاسکاری بیماران» در سیستم درمان و ارجاع آنها به متخصصین مختلف برای دوره درمان، تقویت میشود و یکیدیگر از معضلات اجتماعی را عیان میکند. اوج دراماتیک فیلم، در سکانسهای پایانی رخ میدهد؛ جاییکه «خسرو» در شرایط اسفناک، ازطریق دوربین فیلمبرداری دستی، به خاطرات شیرین کنار «محبوبه» برمیگردد و با حسرت اعتراف میکند: «چقدر دنبال خوشبختی گشتم» و به دوستداشتن «محبوبه» اقرار میکند. این اعتراف دیرهنگام، در کنار پایانی بسیارتلخ، عمق رنج و حسرت را به مخاطب منتقل میکند. آنچه «چای سرد» را متمایز میکند، کیفیت فنی و اجراییست. فیلمبرداریهای عالی و تدوین هوشمندانه، صحنههای دردناک و جذاب فیلم را بهیادماندنی کرده. این نگاه حرفهای به عناصر بصری، در کنار دغدغههای محتوایی، فیلم را به یکی از بهترین فیلمهایی تبدیل میکند که سالها توقیف بود و افسوس از اینکه نتوانست زودتر با مخاطب خود ارتباط برقرار کند. «چای سرد» فیلمیست که باید دیده شود؛ نهفقط بهدلیل جسارت در پرداخت به معضلات اجتماعی و درونی؛ بلکه بهدلیل زبان سینمایی پخته و اجرای فنی درخشانش. این فیلم، یادآورِ آناستکه گاه، عمیقترین و بهترین داستانها، همانهاییاند که در دل روزمرگیهای تلخ و معلقِ ما، پنهان شدهاند. پویان مکری، سونیا اسماعیلی، اکبر مددی، سرور علیدوست، عیسی حسینی، کرشمه یوسفی، رضا کریمی، مژگان صامتیان، علیرضا جلالی، مهیاس جعفری و مینا نوروزیفرد بازیگران فیلم «چای سرد» هستند. دیگر عوامل تولید این فیلم عبارتاند از تهیهکننده و طراح صحنه و لباس: امیر راضی/ مدیر فیلمبرداری: شاهین عراقی/ تدوین: مسعود فرجام (مدافیلم استودیو)/ موسیقی: آرمان موسیپور. گفتنیست؛ «امیرقاسم راضی»؛ کارگردان گزیدهکار سینما و تلویزیون ایران، پسازسالها فعالیت هنری و کارگردانی آثاری شاخص در اروپا؛ ازجمله «گل سرخی از آفریقا» که موفق به کسب جوایز متعددی از جشنوارههای بینالمللی مانند بارسلونا و سازمان ملل متحد شد، با «چای سرد» باردیگر میزبان علاقهمندان سینما در ایران شده. ساخت این اثر سینمایی پس از اتمام همهگیری کرونا در سال ۱۴۰۱ آغاز و مراحل فنی آن اوایل سال ۱۴۰۲ بهپایان رسید.