نگاهی به خرافات و باورهای غلط در مورد بیماریها
از جنزدگی تا رعد و برق مغزی
سحر رکنینژاد
حتما در بعضی فیلمها بهخصوص فیلمهایی در ژانر وحشت دیدهاید وقتی فردی دچار حملهی صرع میشود، اطرافیانش دور تا دور او را خط میکشند و چاقو و سکه و انواع اقسام فلزات را در محوطهی دایرهای که دور او کشیدهاند میاندازند تا باعث شوند جنی که در بدن او رفته است خارج شود. اگرچه این تشبیه برای بیماری صرع به نظر خیلیها خندهدار بیاید اما باید گفت که متاسفانه هنوز خیلی از بیماریها از جمله صرع در ایران با خرافات عجین شدهاند و با وجود تلاشهای بسیار، هنوز در برخی مناطق کشور، به ویژه شهرهای دور به صورت خرافی با بعضی بیمارها برخورد میکنند و خرافات نیز با این بیماری همراه شده است. هنوز در خیلی از شهرهای کشور رمالها و دعانویسهایی هستند که به مداوای بیمارهایی میپردازند که فقط یکبار ویزیت دکتر میتواند آنها را بهبود بخشد. اما باورهای غلط و وجود خرافه در سال 2015 در کشور باعث یکسری مشکلات و معضلات شده است.
لکههای ماه گرفتگی
بیماری ماه گرفتگی، قدمتی به طول تاریخ بشر دارد. زمانهایی که بسیاری از بیماریها و تغییرات بدنی و پوستی به دلایل ناشناخته رخ میداد، باورهای خرافه سرباز میکردند و این لکهها را که به رنگ سرخ تیره هستند به تغییرات ماه ربط میدادند. یا وقتی فرزند در شکم مادر است به او میگویند که اگر موقع پدیدهی
«خسوف یا ماه گرفتگی» به ماه نگاه کند، یا دست بر شکم خود بگذارد، نقطهای از بدن جنین دچار «ماه گرفتگی» میشود. گاهی هم این تغییر پوستی را به دلیل نفرین یا لعنت ساحران و گاه نیز ناشی از جای منقار لکلکهایی تصور میکردند که کودک را از پس گردن گرفته و از بهشت به زمین و نزد والدینش آورده بودند. در واقع تمامی این تصورات باطل و بدون منطق بوده و این تظاهرات پوستی ناشی از «اختلالات مویرگهای خونی» هستند و بس. نکتهی حائز اهمیت این است که این لکههای پوستی تا یک سال بعد از تولد کودک اگر به متخصص پوست مراجعه شود درمان میشود!
باورهای غلط دربارهی بیماری اسکیزوفرنیا
از دوران قدیم تا گذشتهای نه چندان دور به واسطهی جهل و عدم اطلاع از بیماری اسکیزوفرنیا، این بیماری به عوامل ناشناخته ماورالطبیعی یا شیطانی منتسب میشد. به همین دلیل بیماران طرد میشدند یا مورد شماطت قرار میگرفتند. به عنوان مثال زمانی با اعتقاد به اینکه جسم بیمار توسط ارواح پلید تسخیر شده است، بیمار را میبستند و تنبیه بدنی میکردند تا روح شرور از بدن وی خارج شود. با اینکه امروزه علم پیشرفت کرده است و سعی در اشتباه نشان دادن این نظریهها دارد متاسفانه، با این حال هنوز باورهای غلط در سطح جامعه و در گروهی از مردم وجود دارد که گاه و بیگاه باعث برخوردهای غیرمنطقی با این بیماران و رواج باورهای نادرست دربارهی آن میشود. حتی در بعضی از خانوارها بیمار مبتلا به اسکیزوفرنیا را باعث ننگ خانواده دانسته و او را طرد میکنند.
باور غلط دربارهی ایدز
ایدز یکی از بیماریهای سالهای جدید است که با یک باور غلط در ذهن مردم شکل گرفته است. اینکه این بیماری فقط برای کسانی است که دارای روابط جنسی متعدد هستند. به نظر باور عامه کسانی که این بیماری را دارند افرادی عیاش و هوسباز هستند که به همین علت از جامعهی خرافه پرست و خانواده طرد میشوند. این خرافه تا جایی پیش میرود در بعضی از شهرها این باور است که ایدز نفرین خداست برای شخص بیمار. جالب اینجاست بدانید که خیلیها اعتقاد دارند که رمالان میتوانند گیاهی را تهیه کنند که در صورت مصرف شدن قبل از روابط جنسی قادر به جلوگیری از انتقال HIV است. متاسفانه باید گفت که ایدز بیماری است، حتی زمانیکه گوش را سوراخ میکنید دستگاه آلوده باشد میتواند وارد بدن شود و فرد را مبتلا کند.
باور غلط دربارهی صرع
بیماری صرع شایعترین بیماریست که سالها دستخوش شایع شده. در روزگاران قدیم مردم عقیده داشتند کسی که دچار این حالات میشود «جن» یا «شیطان» در جسم او حلول کرده است. بر مبنای این عقاید خرافی که در مورد صرع وجود داشت، برای درمان فرد مبتلا از راههای مختلفی کوشش میشد تا شیطان از درون وی بیرون رانده شود. گاهی بیرون کشیدن ارواح خبیثه از بدن آنان بسیار ظالمانه انجام میگرفت. آنان را شکنجه میکردند و با ابزارهای بسیار ابتدایی مانند سنگهای تیز جمجمههایشان را سوراخ میکردند یا به سحر و جادو متوسل میشدند. یونانیان باستان به این بیماری، به عنوان بیماری مقدس نگاه میکردند و معتقد بودند فقط یکی از خدایان میتواند سبب سقوط بیمار روی زمین و تکانهای شدید وی شود و قبل از مرگ کامل بیمار مجددا وی را زنده کند. بقراط اولین کسی بود که با این نظریه مخالفت کرد. این پزشک یونانی حدود دو هزار و 450 سال قبل معتقد بود، صرع یکی از انواع بیماریها و با منشأ اختلال مغزی است. با گذشت قرنها و با کشف راههای مختلف درمان این بیماری، قدم مهمی در مورد ماهیت این اختلال برداشته و معلوم شد صرع نوعی اختلال در کار سلولهای مغزی است که پزشکان این حالت را «اپی لپسی» مینامند. درواقع «صرع یک بیماری نیست، بلکه فقط نشانهای است که میگوید، قسمتی از مغز کار خود را همیشه بهخوبی انجام نمیدهد.»
باور غلط دربارهی بیماریهای روانی
در روانشناسی بیان میشود که هر فرد سالم باید سالی دوبار به یک روانشناس مراجعه کند. علت اصلی آن هم این است که در زندگی پرمشغلهی جامعهی مدرن هر شخصی دچار استرسها و تنشهایی میشود که برای خالی کردن این استرسها نیاز دارد که از یک شخص آگاه کمک بگیرد. متاسفانه به دلیل حرف مردم خیلی از افراد از مراجعه به دکتر روانشناس خودداری میکنند و زمانی که وضعیت بحرانی میشود به دکتر میروند که آن موقع است که باید روانپزشک و دکتر مغز و اعصاب به کمک فردی بیایید که استرسهای روزانه او را از پای درآورده است. بیماریهای روانی بسیار متداول هستند. تحقیقات نشان داده است که هر ساله، تعداد زیادی از افراد در سراسر جهان به یک مشکل روانی دچار میشوند. بیماریهای روانی تعداد بیشماری از بستریها را در بیمارستانها هر ساله به خود اختصاص میدهند. بسیاری از افراد به دلیل عدم آگاهی از علل و عوامل بیماری روانی و نحوهی درمان و برخورد با آنها، به این بیماران برچسب میزنند و برای کمک کردن به آنها گامی برنمیدارند از طرف دیگر این بیماران نیز به علت ترس از برخوردهای منفی و انگ، بیماری خود را پنهان میکنند و برای کمک گرفتن تردید دارند. اما واقعیت این است که بسیاری از این بیماریها قابل پیشگیری، کنترل و درمان هستند. برچسب روانی که توسط افراد نا گاه به بیماران روانی میخورد به شدت اثرات منفی در روند بهبودی و زندگی آنها دارد که این موضوع گاهی از خود بیماری مخربتر است. جالب اینجاست بدانید که خرافات در بیماریهای روانی هم بسیار زیاد است و خیلی از خانوادهها طلسم، جادو، جن و ارواح خبیثه را در بروز بیماریهای روانی دخیل میدانند و برای درمان بیمار خود به رمالی، دعانویسی و درمانهای سنتی روی میآورند. باورهای غلط و خرافات فرهنگی است که با جامعهی مدرن این روزها عجین شده است به طوریکه محدود به این چند مدل بیماری نمیشود از پریدن پلک تا پریدن شصت پا هرکدام ربطی به یک موضوع دارد. این خرافه تا جایی ریشه دوانده که حتی در مورد زنان باردار و قیافه فرد مریض اظهارنظر میکنیم. متاسفانه رفع خرافات از جامعه نیاز به یک فرهنگسازی بزرگ دارد تا خیلیها باور کنند که جن، نفرین و رعد و برق باعث بیماریها نمیشوند و هیچ طلسمی نمیتواند زندگی یک فرد را تغییر دهد.