گفت‌وگو اختصاصی با سرپرست هیأت کاوش در محوطه میرک
بازسازی زندگي انسان‌هاي نئاندرتال در انیمیشن
با دکتر حامد وحدتي‌نسب باستان‌شناس در زمینه «میرک» گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که بخش پایانی آن را در ادامه می‌خوانید.
*آيا اين بقايا سن يابي مي‌شوند؟
بله.از تمام لايه‌هايي كه بقاياي جانوري و دست‌افزار سنگي به دست آمده از نوك تپه تا پايين‌ترين عمق آن نمونه‌برداري شده و سال دقيق آن در حال بررسي است. در حال حاضر اين بررسي‌ها نشانگر وجود 9 دوره تاريخي در اين منطقه است ولي اينكه قديمي‌ترين سن دقيقا مربوط به چه زماني است هنوز مشخص نيست.
*اين موارد تا چه زماني مشخص مي‌شود؟
تا چند ماه آينده و در نهایت تا پايان سالجاري نتايج دقيق اعلام مي‌شود. سن‌يابي به ما نشان مي‌دهد كه اين منطقه چه زماني خشك شده و چه زماني مردابي بوده و چند سال بين اين دوره‌ها فاصله بوده و همچنين مشخص مي‌شود كه به عنوان مثال يك متر رسوب كويري يا مردابي طي چندين هزار سال به وجود آمده است.اين يافته‌ها به مباحث اقليمي‌در حال حاضر استان نيز كمك مي‌كند.اينكه كوير با چه نرخي در حال پيشرفت است و چگونه مي‌شود كوير زدايي كرد .با توجه به اينكه اقليم شمال كوير مركزي ايران تا كنون مورد بررسي قرار نگرفته و هيچگونه اطلاعاتي از اقليم گذشته اين منطقه موجود نيست، با اعلام نتايج دقيق، براي اولين بار ديرين اقليم ايران در اين منطقه به لحاظ تاريخي و علمي‌بازسازي مي‌شود و اين نتايج را مي‌توان به ساير نقاط اطراف استان نيز بسط داد و نتايج را با ديرين اقليم ايران در ساير نقاط كشور و حتي اطراف ايران هم مقايسه كرد تا مشاهده شود كه اين تفاوت اقليمي‌تا كجا اتفاق افتاده است.بر اين اساس از خاك‌هاي منطقه نمونه‌برداري شده و حتي گرده‌ها هم مطالعه مي‌شود تا مشخص شود اين منطقه داراي چه نوع پوشش گياهي بوده است. بررسي تمام اين موارد شامل بررسي رسوب شناسي، بقاياي جانوري، گرده‌ها، گاهنگاري و ...مانند تكميل كردن تكه‌هاي پازل است و بررسي تمام اين موارد به شناخت گذشته ميرك، نحوه زندگي انسان‌هاي نئاندرتال، درجه دما، خوراك، پوشش گياهي منطقه كمك مي‌كند. پس از تكميل نتايج در نظر است با نرم‌افزارهاي موجود، زندگي انسان نئاندرتال در اين منطقه به صورت انيميشن بازسازي شود.
*آيا تا كنون بقاياي انسان نئاندرتال در ايران پيدا شده است؟
در موردي محدود و به دليل اينكه در ايران تا‌كنون كار زيادي در اين زمينه انجام نشده است، بقاياي چنداني يافت نشده است.اما يكي از نمونه‌هاي قابل توجه از پيدايش بقاياي انسان‌هاي نئاندرتال در جهان، غار «شانه در» كردستان عراق است و تا كنون بزرگترين مجموعه انسان نئاندرتال شامل 10 انسان در اين غار پيدا شده است.
*مشخصات ظاهري انسان نئاندرتال چيست؟
ميانگين قدي آنها از هفت تا هشت سانتي متر از ما كوتاه‌تر بوده اما قوي جثه‌تر و عضلاني‌تر بوده‌اند. حجم مغزي آنها از ما بيشتر بوده و البته به اين معنا نيست كه حجم مغزي بالاتر نشانگر پيچيدگي بيشتر و پيشرفتگي است. بعضي نواحي مغز آنها با ما متفاوت بوده، مثلا نحوه فكر كردن و نحوه بيان آنها با ما متفاوت بوده و از روي آزمايش‌هايي كه روي حنجره آنها انجام شده مشخص شده قادر به بيان يكسري اصوات صدا دار نبوده‌اند. البته اين نسل از انسان‌ها منقرض شده‌اند و 220 هزار سال در كره زمين زندگي كردند كه شامل 250 تا 27 هزار سال پيش مي‌شود.
*پس نسل‌هاي بعدي ادامه اين نسل نيستند؟
نئاندرتال‌ها از بين رفته اند و علم ژنتيك مي‌گويد كه ما از نوادگان آنها نيستيم. به غير از ميزان بسيار محدودي ژن كه از آنها گرفته شده، نسل انسان هوشمند ارتباطي با انسان نئاندرتال ندارد. به عنوان مثال طبق آخرين تحقيقات انجام شده در چند ماه اخير دانشمندان به اين نتيجه رسيده اند كه ضخامت پوست و رنگ موي قرمز بر اثر تبادل ژنتيكي با انسان‌هاي نئاندرتال منتقل شده است و البته به اين معنا نيست كه تمام انسان‌هاي نئاندرتال مو قرمز بوده‌اند. در مجموع نئاندرتال‌ها نقش چنداني در اجداد ما نداشته‌اند و در نهايت به حاشيه رانده و منقرض شده‌اند.
*فصل بعدي كاوش از چه زماني آغاز مي‌شود؟
نيمه دوم مهر ماه و همراه با با همان گروه و البته شاید با تعداد متخصصان بيشتر
*يافته‌هاي پژوهشي شما در مورد ميرك چگونه منتشر مي‌شود؟
به غير از ارائه به صورت مقاله و پايان نامه‌هاي دانشگاهي، به زودي سايت اينترنتي مختص ميرك رونمايي مي‌شود. همچنين يكي از برنامه‌ها و پيشنهادات ما راه‌اندازي مركز پژوهش‌هاي پارينه سنگي شرق ايران در سمنان است. سمنان با توجه به پتانسيل بالا در اين زمينه، مستعد اين است كه براي اولين بار در كشور، اين مركز در اين استان راه اندازي شود.
*آيا برگزاري همايش در زمينه ميرك را نيز در دست اجرا داريد؟
سال آينده ميلادي(2016) صد و دهمين سالي است كه اولين مقاله در مورد پارينه سنگي ايران منتشر شده است.در سال 1906 «مك ماهون» باستان شناس برجسته، يكسري دست افزارهاي سنگي در سيستان پيدا كرده و در مقاله‌اي به آن اشاره مي‌كند. سال آينده ميلادي صد و دهمين سالي است كه شاهد مطالعات پارينه سنگي در ايران هستيم و طي اين سال‌ها اين تحقيقات دچار فراز و نشيب فراوان شده است. يكي از برنامه‌هاي پيشنهادي ما برگزاري همايش بين‌المللي با حضور متخصصان داخلي و خارجي كه در اين مدت در ايران و در زمينه پارينه سنگي تحقيق و كاوش كرده اند، است.
*در پایان اگر حرفی مانده است بفرمایید
از اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان سمنان که در تمامی مراحل همراهی و همکاری نزدیکانه و صمیمانه‌ای داشتند بسیار تشکر می‌کنم و دست‌شان را به گرمی می‌فشارم.