چون پرده بر افتد...

تارنمای شبکه‌ی‌ بی‌بی‌سی پس از افشاگری یک مامور سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) مبنی بر دست داشتن این سازمان در دستگیری نلسون ماندلا، فعال برجسته‌ی مخالف آپارتاید در آفریقای جنوبی، از مداخلات طولانی‌مدت سازمان جاسوسی آمریکا در قاره‌ی آفریقا خبر داد. این شبکه‌ی انگلیسی روز سه‌شنبه گزارش داد: سیا در ترور پاتریس لومومبا در کنگو، سرنگونی قوام نکرومه در غنا، مخالفت با حزب جنبش خلق برای آزادی آنگولا موسوم به (MPLA) در آنگولا و حمایت از حسین حبر در چاد، بین دهه‌ی 1960 تا دهه‌ی 1980 میلادی دست داشته است. به گزارش ایرنا، این وقایع بیشتر در دوران جنگ سرد که دو ابرقدرت وقت آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی تلاش در بسط نفوذ خود در قاره‌های مختلف جهان را داشتند، روی داده است. بی‌بی‌سی افزود: شناسایی عملیات مخفی سیا از لحاظ ماهیتی، کاری‌ست دشوار اما با تحقیق در مورد فعالیت این آژانس (جاسوسی) و افشاگری برخی از ماموران سابق سیا پرده از تلاش‌های پنهانی و مداخلات گوناگون سیا برداشته می‌شود. این شبکه‌ی خبری یکی از این موارد را دست داشتن سیا در ماجرای سرنگونی و قتل پاتریس لومومبا در کنگو در دهه‌ی 1960 میلادی اعلام کرد که برای سال‌ها ظن دست داشتن سیا در این ماجرا می‌رفت، که منجر به سرنگونی و سرانجام ترور این رهبر آفریقایی شد. بی‌بی‌سی گزارش داد: اسناد موجود در کتاب «مرگ در کنگو»  از صدور فرمان دوایت آیزنهاور، رئیس‌جمهور وقت آمریکا برای ترور لومومبا حکایت دارد؛ چراکه آمریکا نگران بود کنگو نیز راهی همچون کوبا را در پیش گرفته است. اسناد دولت آمریکا که از طبقه‌بندی خارج شده‌اند از توجه سیا بر کنار گذاردن لومومبا نه‌تنها از طریق ترور بلکه از هر طریق نامتعارف دیگری حکایت دارد. با این وجود، نشانه‌های مستقیمی از دست داشتن آمریکا در ماجرای قتل لومومبا که هیچ شکی در تمایل سیا برای کشتن وی وجود نداشت، پیدا نشد. پاتریس لومومبا اولین نخست‌وزیر کشور جمهوری دموکراتیک کنگو و رهبر استقلال این کشور از بلژیک بود. لومومبا پس از 10 هفته نخست‌وزیری با توطئه‌ی سیا و رئیس‌جمهور وقت کنگو عزل و متواری شد. وی سرانجام توسط موبوتو سسه سکو و با همکاری سیا به قتل رسید. بی‌بی‌سی در ادامه نوشت: قوام نکرومه، نخستین رئیس‌جمهوری غنا بود که در کودتای نظامی به سال 1966 میلادی سرنگون شد. سازمان سیا در این کودتا نقش داشت. این امر بعدها با انتشار کتابی به سال 1978 توسط جان استاکول، افسر سابق سیا تایید شد. بی‌بی‌سی افزود: به گفته‌ی این مامور سابق سیا، این سازمان جاسوسی در غنا مداخلات عمیقی داشته است. تارنمای این شبکه‌ی انگلیسی نوشت: بررسی اسناد سابقا محرمانه‌ی دولت آمریکا نشان می‌دهد که دولت آمریکا از وقوع کودتا در غنا آگاه بود. در یکی دیگر از این اسناد آمده است: سرنگونی نکرومه یک اتفاق بود، هرچند که او بیش از هر فرد سیاه‌پوست آفریقایی منافع آمریکا را به مخاطره افکنده بود. نکرومه، سیاستمدار سرشناس اهل غنا است که بین سال‌های 1960 تا 1966 میلادی به‌عنوان نخستین رئیس‌جمهور این کشور آفریقایی قدرت را در دست داشت. نکرومه به‌دنبال کودتای نظامی 1966 حکومتش سرنگون شد و پس از ترک کشور بعدها به رومانی رفت. وی در آوریل 1972 درگذشت. بی‌بی‌سی در ادامه از مخالفت واشنگتن با حزب جنبش خلق برای آزادی آنگولا موسوم به MPLA به رهبری آگوستینو نتو و اولین رئیس‌جمهور آنگولا در اواسط دهه‌ی 1970 میلادی خبر داد. استاکول، مامور سابق سیا در این‌باره گفته است که رئیس سیا عملیاتی مخفی را در سال 1975 به راه انداخت؛ چراکه واشنگتن حزب MPLA را نزدیک به اتحاد جماهیر شوروی می‌دید و به همین دلیل، به حمایت از حزب FNLA و Unita پرداخت و سیا مخفیانه و از طریق کینشازا در جمهوری دموکراتیک کنگو اقدام به انتقال 30‌هزار قبضه کلاشینکف و آموزش شبه‌نظامیان کرد. بی‌بی‌سی در این زمینه گزارش داد: براساس این اسناد، مذاکراتی بین رئیس وقت سیا، وزیر خارجه‌ی آمریکا و دیگران در مورد حمایت از سیا در کمک به نیروهایی که علیه MPLA می‌جنگند، وجود دارد. بی‌بی‌سی در بخش پایانی این گزارش نوشت که سیا از حسین حبری، دیکتاتور سابق چاد نیز حمایت کرده است. بی‌بی‌سی گزارش داد تلاش‌های حبری برای به‌دست آوردن قدرت در سال 1980 میلادی به شکست انجامید و این امر منجر به این شد که گواکوانی کودی، رئیس‌جمهور وقت چاد از معمر قذافی درخواست کمک کند و نیروهای حبری را شکست دهند و وی را به تبعید بفرستد. بی‌بی‌سی نوشت: مایکل برونر در مجله‌ی فارین پالسی نوشته است که رئیس‌ وقت سیا و وزیر خارجه‌ی آن‌زمان آمریکا در مورد اینکه باید جنگی پنهانی را با مشارکت حبری در چاد به راه انداخت، اتفاق نظر داشتند. بی‌بی‌سی افزود: اتهاماتی وجود دارد مبنی بر اینکه آمریکا پس از آن از حبری در سرنگون کردن رئیس‌جمهور وقت چاد به سال 1982 و پس از آن نیز از حکومت ظالمانه‌ی وی پشتیبانی کرد. حسین حبری، دیکتاتور پیشین چاد بود که بین سال‌های 1982 تا 1990 میلادی ریاست‌جمهوری این کشور را به‌دست داشت. وی در سال 1990 میلادی و به‌دنبال یک کودتا از قدرت سرنگون شد و به سنگال گریخت. یک مامور سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) تایید کرده است که با ارائه‌ی اطلاعاتی در بازداشت و متعاقب آن حبس 27‌ساله‌ی نلسون ماندلا، فعال برجسته‌ی مخالف آپارتاید در آفریقای جنوبی نقش داشته است. روزنامه‌ی انگلیسی دیلی میل، این هفته نوشت: دونالد سی.ریکارد، مامور سابق سیا با بیان نقش خود در بازداشت نلسون ماندلا با این بهانه که وی مهره‌ی اتحاد جماهیر شوروی سابق بوده است، برای نخستین‌بار تایید کرد که چگونه نیروهای امنیتی آفریقای جنوبی را در روز بازداشت ماندلا در سال 1962 هدایت کرده است. این مامور 88‌ساله‌ی سازمان سیا که در آن سال‌ها رسما به‌عنوان معاون کنسولی آمریکا در شهر دوربان آفریقای جنوبی فعالیت می‌کرد، گفت: به‌عنوان بخشی از بازی قدرت ژئوپلتیکی دوران جنگ سرد اطلاعاتی را ارائه داده است؛ زیرا ماندلا خطرناک‌ترین کمونیست در خارج اتحادیه‌ی جماهیر شوروی بود. ریکارد، چند هفته قبل از مرگش (اوایل 2016) در مصاحبه با جان ایروین، کارگردان انگلیسی گفت که به‌خاطر زندانی شدن ماندلا متاسف نیست. این مامور سیا قویا معتقد بود که ماندلا تحت نفوذ روسیه‌ی کمونیست بود و قصد داشت جمعیت هندی‌ها در ناتال، منطقه‌ی محل استقرارش را تشویق به قیام کند. هرچند از مدت‌ها قبل شایعاتی درباره‌ی مداخله‌ی سیا در بازداشت ماندلا منتشر شده بود؛ اما تاکنون چیزی تایید نشده بود. جرالد لودی از مقامات اطلاعاتی بازنشسته‌ی آفریقای جنوبی در سال 1990 به هفته‌نامه‌ی نیوزویک گفته بود که سیا درون حزب کنگره‌ی ملی آفریقای جنوبی در دوربان، جاسوس داشت که اطلاعاتی را به مامورانش ارائه می‌دادند. زی زی کودوا، سخنگوی کنگره‌ی ملی آفریقا در واکنش به این افشاگری گفت: ما همیشه می‌دانستیم که یک همکاری دائمی بین برخی از کشورهای غربی و رژیم آپارتاید وجود دارد. وی تصریح کرد با وجود آنکه این حادثه دهه‌ها پیش رخ داده است؛ اما سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) همچنان در امور سیاسی آفریقای جنوبی دخالت می‌کند. سخنگوی کنگره‌ی ملی آفریقا، حزب حاکم در آفریقای جنوبی، افشاگری این مامور سیا در مورد همکاری سازمان جاسوسی آمریکا با رژیم سابق آپارتاید برای دستگیری نلسون ماندلا را یک کیفرخواست جدی توصیف کرد. وی افزود: ما به‌تازگی دریافتیم که تلاش‌هایی برای نادیده‌گرفتن دولت منتخب آفریقای جنوبی با حاکمیت کنگره‌ی ملی آفریقا در جریان است. آنها هیچ‌گاه دست از فعالیت در این کشور برنداشته‌اند. وی تاکید که این دخالت همچنان صورت می‌گیرد و سازمان سیا همچنان با کسانی که می‌خواهند رژیم را تغییر دهند، همکاری می‌کند.