وام یــا دام؟

خانه‌دار شدن رویای شب و روز بسیاری شده است. گسترش شهرها، کمبود زمین در مناطق پرطرفدارتر و افزایش جمعیت که در کنار سایر عوامل گرانی مسکن را در پی داشته‌اند، موجب شده تا بسیاری از جوانان امروز و دیروز خواب خانه‌ی شخصی را ببینند. از سویی ورود بسیاری در عرصه ساخت‌وساز مسکن‌های آماده ولی خالی را به همراه داشته است. این اتفاق برای هر دو بخش خصوصی و دولتی فعال در این حوزه ضررهای بسیاری را ایجاد کرده است. رکود بخش مسکن از یک سو تبعات منفی در اقتصاد دارد و از سوی دیگر موجب افزایش اجاره‌بهای ماهانه از سوی صاحب‌خانه‌ها شده است. در همین راستا مبلغ وام‌های خرید یا ساخت مسکن متناسب با وسعت شهرها افزایش یافت. در کنار این وام‌ها چند سالی‌ست که اوراق خرید مسکن یا فرابورسی نیز برای افرادی که از قبل حساب خرید مسکن در بانک مسکن نداشته‌اند یا حوصله صبر کردن تا موعد نوبت وام را ندارند به بازار عرضه شده است. در ابتدا این اوراق که هرکدام مبلغ 5000000 ریال یا پانصدهزار تومان را پوشش می‌دهند در قالب وام بیست میلیون تومانی در اختیار برخی سازمان‌ها و موسسات برای استفاده کارمندان‌شان قرار گرفت. طبعا بسیاری از کارمندان به علت عدم نیاز به هر علت اوراق خود را که تا دو سال هم زمان مصرف داشت، با مبالغ مناسبی حدود دو میلیون تومان به فروش می‌رساندند. سهل‌الوصول بودن و قیمت مناسب سبب محبوبیت اوراق شد و خرید و فروش آنها رونق گرفت. این عامل افزایش سقف استفاده از اوراق را توسط دولت برای خروج از رکود بخش مسکن در پی داشت و همراه با آن انواع تبلیغات درخصوص راه‌حلی جهت خانه‌دار شدن زوج‌های جوان در جامعه رواج داده شد. در بهار سال جاری بانک‌های خصوصی در اقدامی دسته‌جمعی بر کاهش سود سپرده‌ها به عنوان راهکاری برای خروج از رکود و سرمایه‌گذاری در تولید، توافق کردند که با استقبال بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار مواجه شد. در پی این اقدام خودجوش، صاحب‌نظران خواستار کاهش سود تسهیلات متناسب با سود سپرده‌ها و توان اقشار جامعه داشتند که آن هم از سوی شورای پول و اعتبار در تیرماه امسال تصویب و مقرر شد حداکثر نرخ تسهیلات 18درصد باشد. هر فرد می‌تواند مبلغ 60 میلیون تومان از اوراق تسهیلات مسکن یا تسه را در صورت خرید انفرادی مسکن و زوجین هرکدام مبلغ 50 میلیون تومان (جمعا 100 میلیون تومان) را در صورت خرید مشارکتی استفاده کنند. این اوراق بهره 17.5 درصد داشته و برای 100 میلیون تومان ماهیانه باید بیش از یک میلیون و 600 هزار تومان قسط پرداخت شود. فارغ از اینکه چه تعداد زوج چه جوان چه میانسال هستند که توانایی پرداخت ماهیانه 1607000 تومان را تنها برای قسط مسکن به مدت 12 سال، منهای پس‌انداز اولیه‌یی که طبعا زیر صد و پنجاه ملیون تومان نبوده است، دارند؛ نکته اصلی مبلغ خرید اوراق است. بله برای استفاده از این اوراق بایست برای هر ورق پانصد هزار تومانی ملبغ 95000 تومان (نود و پنج هزار تومان)!! به گفته‌ی شرکت کارگزاری بانک مسکن پرداخت شود. در نتیجه یک زوج جوان که مدنظر مسئولان بوده‌اند! برای دریافت 200 برگ پانصد هزارتومانی که 100 میلیون تومان وام را در پی دارد باید مبلغ 19000000 تومان درست خواندید نوزده میلیون تومان به شعبه بانک مسکن یا کارگزاری بپردازند. یعنی عملا مبلغ 81 میلیون تومان وام دریافت می‌کنند اما برای 100 میلیون تومان بهره‌ و قسط پرداخت می‌کنند. به گفته‌ی بانک مسکن شعبه‌ی پونک بازپرداخت این اوراق از 2 تا 12 سال است و اگر 12 ساله انتخاب شود در نهایت مبلغی بیش از 231436000 تومان به بانک پرداخت می‌شود. از آنجا که فرمول حساب سود وام‌ها و نحوه تقسیط در دست ما نیست نمی‌توانیم حساب کنیم که آن 19 میلیون تومانی که در ابتدا از خریدار گرفته می‌شود چه‌مقدار سود برای بانک در بر داشته است و به‌راحتی مشخص است که عملا بهره بیش از 20 درصد خواهد بود. در نتیجه می‌توان اینگونه برداشت کرد که این اوراق عملا دور می‌زند میزان حداکثر سود تسهیلات را. هر دلیلی که برای این مورد عنوان شود بی‌شک توجیح خواهد بود. اینکه اجحاف به افرادی است که ماه‌ها در انتظار وام بوده‌اند و اختیاری است می‌شود از آن استفاده نکرد و سخنانی از این دست، توجیهاتی است برای نپذیرفتن مشکل این اوراق. زمانی هر برگ را می‌شد با 35000 تومان یعنی تقریبا یک سوم مبلغ فعلی خریداری کرد در آن صورت توجیح عدم‌اجحاف به افرادی که با سپرده‌گذاری در نوبت وام هستند پذیرفته بوده ام هر برگ 95000 تومان یعنی تقریبا یک پنجم مبلغ وام را در ابتدا باید به حساب بانک مسکن واریز کرد و در ادامه هم برای کل پنج پنجم بهره و قسط با درصد 17.5 درصد پرداخت کرد. شاید اگر بانک از ابتدا این اوراق را با هزینه بسیار اندک در حد هر برگ 5000 تومان بفروشد و سود آن را در اقساط بیش از 20 درصد حساب کند باز مقرون‌به صرفه‌تر و لااقل صادقانه‌تر باشد تا اینکه ملت روی 100 میلیون وام برنامه‌ریزی کند اما 80 میلیون در نهایت به دستش برسد.