نسخه‌‌نویسی غیرمتخصص‌ها!

مثل قارچ سبز شدند و در مدت کوتاهی، چاپیدند و بردند. در این بین، عده‌ای هم به ثروت‌های بادآورده رسیدند و البته بماند که خیلی‌ها هم به خاک سیاه نشستند. در مورد شرکت‌های هرمی‌ حرف می‌زنیم که مدل‌های خارجی‌اش بیداد می‌کرد. حالا مدتی است که نوع ایرانی و البته مجوزدارش، شروع به کار کرده است. حال برخی از این شرکت‌ها، پا در کفش متخصصان پوست و مو کرده‌اند و به تجویز انواع محصولات بهداشتی پوست و مو روی آورده‌اند. کلاس‌های آموزشی مرتبط با پوست و مو برای اعضای‌شان برگزار می‌کنند و به سه ماه نکشیده، تحت عنوان کارشناس، محصولات آرایشی و بهداشتی خود را با چرب زبانی به مردم می‌فروشند. به گزارش سلامت آنلاین، قرار است در یکی از کافه‌های هفت تیر تهران، یکی از همین فروشنده‌ها را ببینم. یک زن میانسال، دم در کافه منتظرم نشسته است. همان دم در کافه می‌خواهم کرم‌هایش را نشان دهد. با خنده می‌گوید چه عجله‌ای داری؟ بیا قهوه بخوریم، کرم‌هایم را هم نشانت می‌دهم.» پیشخدمت می‌آید و سفارش قهوه می‌گیرد. تا قهوه آماده شود، ساک بزرگ گلبهی رنگش را روی میز می‌گذارد و می‌گوید: «شما پوست خشکی داری و به آبرسانی نیاز دارد. جوش‌های زیر پوستی‌ات هم با مصرف لایه‌بردار از بین می‌روند.» زیپ ساکش را باز می‌کند و چند تا کرم می‌ریزد روی میز. کرم به قول خودش آبرسانی را می‌دهد تا ببینم. همان‌طور که نگاه می‌کنم، توضیح می‌دهد: «این کرم  سوئدی است و پوستت را حسابی مرطوب می‌کند. این کرم سبز رنگ هم لایه‌بردار هندی است، بسیار قوی است و به هفته نکشیده پوستت را صاف می‌کند. مجبورت هم نمی‌کنم بخری. ولی خیلی‌ها از من خریدند و راضی بودند. بروی دکتر مشابه همین کرم را می‌دهد و مجبوری چند برابر قیمت بخری.» نداشتن پول نقد را بهانه می‌کنم. کم نمی‌آورد و می‌گوید: «اشکال ندارد، برویم عابربانک» نگاه پیروزمندانه و برق چشمانش هنوز خاطرم است. به هر شکلی بود از زیر خرید کردن در رفتم، اما به قول خودش، اگر من هم نخرم، این محصولات را در روز به ده‌ها نفر دیگر می‌فروشد. 
آزموده را آزمودن خطاست!
یکی از معروف‌ترین شرکت‌های هرمی‌که در ایران در حوزه پوست و مو فعالیت می‌کرد و سود هنگفتی هم به جیب زد، شرکت سوئدی «اوریف لیم» بود که در زمان خود بسیار سروصدا به پا کرد. شرکتی که با زیرکی تمام به جای ثبت‌نام واقعی شرکت، از نام دیگری استفاده و در مدتی کوتاهی سه هزار نفر را بعد از برگزاری کلاس‌های آشنایی با انواع بیماری‌های پوست و مو و کرم‌های متناسب با آن، استخدام کرد. کسب سود بیشتر هدف نهایی این شرکت هرمی ‌بود و برای این که انگیزه اعضای گروه را برای فروش بیشتر افزایش دهد، قرار شد ۳۰درصد از سود فروش محصولات به جیب فروشنده برود. علاوه‌بر این اگر موفق می‌شدند چند نفر دیگر را هم به‌عنوان فروشنده وارد شرکت کنند، سود بیشتری نصیب‌شان می‌شد. در یک چشم برهم زدن آوازه شرکت و محصولات ارزان قیمتش همه جا پیچید و جایی نبود که تبلیغات محصولات «اوریف لیم» به چشم نخورد. آرایشگاه‌های زنانه، مراکز خرید و حتی ایستگاه‌های اتوبوس جاهایی بود که فروشندگان هرمی ‌طعمه‌های‌شان را شناسایی کرده و محصولات خود را به ارزان‌ترین قیمت به آنها می‌فروختند. خیلی طول نکشید که محصولات این شرکت هرمی‌ در ردیف پرفروش ترین مواد آرایشی و بهداشتی قرار گرفت و بنابر اعلام برخی منابع، گردش مالی‌اش به حدود ۵۵ میلیارد تومان رسید. به محض اینکه محصول به فروش می‌رسید، دست خریدار دیگر به هیچ جا بند نبود و نمی‌توانست از شرکتی شکایت کند که اصلا وجود خارجی نداشت. اما داستان به همین جا ختم نشد و دستگاه‌های نظارتی و امنیتی که در جریان فعالیت این شرکت هرمی ‌قرار گرفته بودند، وارد عمل شده و آن را پلمپ کردند. حالا شرکت هرمی ‌دیگری، این‌روزها در حال رشد است که این شرکت هم با استفاده از یک برند داخلی نام آشنا، محصولات آرایشی و زیبایی را به مشتریان می‌فروشد. فروشندگان پس از دو ماه آموزش دیدن، به مشتریان‌شان مشاوره‌های تخصصی ارائه می‌دهند و حتی داروی پوستی تجویز می‌کنند. ارائه خدمات تخصصی پوست و مو، بدون آنکه فروشنده از دانش و مهارت کافی برخوردار باشد، تهدید جدی است که می‌تواند سلامت جامعه را به خطر بیندازد. 
سودجویانی که فرق بین آکنه و اگزما را نمی‌دانند
«مسلم است افرادی که پزشک نیستند و تنها چند ماه دوره پوست و مو را گذرانده و با داروها و کرم‌های پوست آشنا شده‌اند، صلاحیت لازم برای تجویز حتی یک کرم ساده را هم ندارند، چه برسد به تجویز داروها و کرم‌های تخصصی.» گوینده این جمله‌ها، دکتر مسعود داوودی، متخصص پوست و مو و عضو هیئت علمی ‌دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله الاعظم است که از وضع موجود گله‌مند است. از بزرگ‌ترین لطمه‌ای صحبت می‌کند که این‌گونه افراد به بیماران پوستی می‌زنند و در این‌باره مثالی می‌زند و می‌گوید: یکی از علائم سرطان پوست، التهاب است و اگر بیماری با این نشانه به یک مشاور پوست و مو که تخصص لازم را ندارد مراجعه کند، آن فرد براساس آموزش‌هایی که دیده است، کرمی‌ برای رفع التهاب پوست به بیمار تجویز می‌کند که نه تنها مشکلش را رفع نمی‌کند، بلکه تاخیر در درمان باعث می‌شود تا بیماری‌اش حادتر شود، درصورتی‌که اگر به موقع به متخصص پوست مراجعه و درمان‌های لازم را دریافت کند، بیماری‌اش به مرحله حاد و غیر قابل درمان نمی‌رسد. این متخصص پوست و مو فرق بین یک فرد کارشناس دوره دیده را با پزشک این‌طور توضیح می‌دهد که یک پزشک تفاوت میان «آکنه» و«اگزما» را می‌داند و دارویی تجویز می‌کند که نه آکنه را تشدید کند و نه اگزما را. اما آیا مشاور غیر متخصصی که فقط دو ماه دوره دیده هم می‌تواند تفاوت این دو بیماری پوستی را تشخیص دهد؟ او انتقادش از وضعیت موجود را این‌طور شروع می‌کند که یک پزشک متخصص پوست، هفت سال عمومی ‌می‌خواند و چهار سال هم وقت می‌گذارد تا تمام بیماری‌های پوستی را بشناسد و تخصصش را بگیرد. یعنی ۱۱سال تمام وقت می‌گذارند و بعد از این مدت طبابت را شروع می‌کند، اما یک فرد غیر متخصص چطور در طول دو سه ماه با همه بیماری‌های پوست و مو  آشنا می‌شود و کرم و دارو برای بیماران تجویز می‌کند؟ به گفته داوودی، تجویز دارو از سوی افراد عامی ‌در کشور ما بسیار رایج است، به‌طوری‌که گاهی اگر پزشک دارویی را برای بیمارش تجویز کند، آن را نمی‌خورد، اما اگر همسایه‌اش دارویی معرفی کند، قطعا همان را مصرف خواهد کرد. این عضو هیئت علمی ‌دانشگاه بقیه‌الله الاعظم، گلایه می‌کند که این افراد غیر کارشناس، گاهی به نسخه متخصص پوست بی‌اعتنایی کرده و بیمار را مجاب می‌کنند تا از نسخه جایگزین استفاده کنند. به اعتقاد او این رفتار غیرقانونی است، اما وقتی پای سودهای کلان و هنگفت در میان است، دیگر مهم نیست دارویی که این فرد غیرمتخصص تجویز می‌کند، عوارض بدهد یا نه؟
 کرم‌های فاسد و آلرژی‌زا در بساط فروشندگان 
به نظر می‌رسد اغلب متخصصان پوست و مو از فعالیت این افراد غیرمتخصص خبر دارند. دکتر زهره نیکبخت، متخصص پوست و مو هم از فعالیت این افراد خبر دارد و در مورد این موضوع صحبت می‌کنیم، از همان ابتدا گلایه می‌کند که این مشکل را به چه کسی اطلاع دهیم؟ به چه کسی شکایت کنیم؟ چرا هیچ نظارتی روی رفتار این افراد وجود ندارد؟ سازمان‌ها و نهادهای زیادی در مورد فعالیت این‌گونه افراد بحث کرده‌اند، اما تا به امروز به نتیجه مشخص و واحدی دست پیدا نکرده‌اند. البته آن‌‌طور که این متخصص پوست و مو تعریف می‌کند، گذر این مشاوران غیرمتخصص به مطب پزشکان و حتی مطب خود او افتاده و سعی کرده‌اند محصولات شان را به آنها بفروشند. این در حالی است که به گفته او، کرم‌های پوستی یا داروها قبل از اینکه وارد چرخه مصرف شوند، وزارت بهداشت باید آزمایش‌های خاصی روی آنها انجام دهد تا «لیبل» دریافت کنند. درحالی‌که کرم‌ها و داروهایی که افراد غیرمتخصص مصرف آن را به دیگران توصیه می‌کنند، مجوز وزارت بهداشت را ندارند و مصرف آنها باعث بروز مشکلاتی در میان مصرف‌کننده‌ها می‌شود. نیکبخت به ما می‌گوید: مشخص نیست این کرم‌ها یا داروها در چه شرایط آب و هوایی نگهداری می‌شوند؟ گاهی اوقات مواد آرایشی و بهداشتی دو ماه تمام در انبار یک کشور و در دمای ۶۰ درجه سانتی‌گراد بالای صفر نگهداری می‌شوند و ممکن است فاسد شوند. برای فرد غیرمتخصصی که این کرم‌ها را می‌فروشد، اصلا مهم نیست فاسد شده باشد یا خیر؟ او حتی می‌گوید که یکی از بیمارانش که در یکی از شهرک‌های کوچک اطراف کاشان زندگی می‌کند، از همین کرم‌ها استفاده کرد و دچار آلرژی شد و با صورت و چشم‌ها و پلک‌های ورم کرده برای درمان به مطبش مراجعه کرد.  این متخصص پوست و مو به مردم توصیه کرد از خریداری کرم‌هایی که جنبه پزشکی دارند و لازم است یک متخصص پوست آن را تجویز کند، خودداری کنند.